Mięśniaki macicy - charakterystyka, przyczyny powstawania, objawy, leczenie

Mięśniaki są zaliczane do guzów rozwijających się w ścianie macicy. Często określane mianem włókniaków przybierają zazwyczaj niezłośliwą postać. Ze względu na ich wielkość i lokalizację, możemy wyróżnić kilka typów mięśniaków. Najczęściej mamy do czynienia ze zmianami śródściennymi, które, jak sama nazwa wskazuje, rozwijają się w ścianie macicy.

Kolejnym rodzajem są mięśniaki podsurowicówkowe – występują one na zewnątrz macicy, rozwijając się w kierunku jamy brzucha. Z kolei mięśniaki podśluzówkowe rosną ku wnętrzu macicy, przyczyniając się do uwypuklenia jej śluzówki. W sytuacji, kiedy osiągną znaczne rozmiary mogą wypełnić wnętrze jamy macicy, natomiast w stadium zaawansowanym może mieć miejsce tzw. rodzenie mięśniaka – guz poprzez kanał szyjki macicy wydostaje się na zewnątrz. Ostatnim rodzajem zmian tego typu są mięśniaki międzywięzadłowe – pojawiają się w przestrzeni pomiędzy umiejscowionymi przy ścianach macicy blaszkami więzadła szerokiego.

Mięśniaki macicy najczęściej pojawiają się u kobiet w okresie rozrodczym; 3 na 4 kobiety w pewnym momencie życia miały mięśniaka macicy. Można je wykryć podczas badania ginekologicznego lub USG narządów rodnych.

Przyczyny powstawania mięśniaków macicy nie do końca są znane. Istnieją jednak pewne czynniki, które zdaniem lekarzy mogą sprzyjać ich występowaniu. Są to:

• zmiany genetyczne,
• zaburzenia hormonalne – estrogenu i progesteronu,
• zachwianie równowagi chemicznej organizmu.

Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem:

• Co oznaczają fragmenty mięśniaka gładkokomórkowego o zwiększonej komórkowości? - odpowiada lek. Tomasz Budlewski
• Czy to oznacza, że mój mięśniak rośnie? - odpowiada lek. Tomasz Budlewski
• Czy mięśniaka powinno się od razu usuwać? - odpowiada lek. Aleksandra Witkowska

Wszystkie odpowiedzi lekarzy

Występowanie mięśniaków macicy nie zawsze musi być sygnalizowane poprzez określone objawy. W wielu przypadkach chora nie zdaje sobie sprawy z ich obecności, dowiadując się o tym dopiero dzięki rutynowym badaniom. Pozostałe pacjentki mogą jednak odczuwać związane z nimi nieprzyjemne dolegliwości.

Do symptomów najbardziej typowych należą krwawienia – u kobiet często dochodzi do wydłużenia lub bardziej obfitych menstruacji. Ponadto mogą wystąpić plamienia międzymiesiączkowe. Wśród objawów mięśniaków macicy wymienić należy także uczucie pełności w miednicy, powtarzające się wzdęcia i zaparcia, a także nieprzyjemny ucisk na część krzyżową kręgosłupa.

Na skutek rozrostu guzów może dojść do zwiększenia objętości oraz zniekształcenia macicy, która wówczas zaczyna uciskać znajdujące się w sąsiedztwie narządy i tkanki. W największym stopniu jest narażona cewka oraz pęcherz moczowy, w których z tego powodu może zacząć zalegać mocz.

Konsekwencją ucisku bywa zapalenie dróg moczowych, a w bardziej zaawansowanych przypadkach wodonercze, czyli zaburzenie właściwego funkcjonowania nerek. Obecność mięśniaków macicy może być także sygnalizowana bólem, zwłaszcza kiedy dojdzie do powstania zmian martwiczych lub gnilnych, które pojawiają się na skutek niedostatecznego ukrwienia zaawansowanej postaci guza.

Mięśniaki mogą powiększać się, gdy kobieta zażywa tabletki antykoncepcyjne bądź gdy jest w ciąży. Dzieje się tak pod wpływem wydzielania dużych ilości estrogenu. Nowotwory niezłośliwe to, oprócz mięśniaków, na przykład:

• brodawczak (z nabłonka powierzchniowego),
• tłuszczak (nienabłonkowy),
• włókniak (nienabłonkowy),
• naczyniak (nienabłonkowy).

• Fakty i mity o mięśniakach macicy
• Mięśniaki macicy - objawy, rodzaje, leczenie
• Usunięcie mięśniaków macicy
• Ból brzucha po stosunku – endometrioza, mięśniaki, torbiele
• Guzki – Heberdena, śpiewacze, włókniaki, torbiele, mięśniaki

Kobieta powinna się zgłosić do lekarza, gdy tylko zaobserwuje niepokojące ją symptomy. Ginekolog najpierw przeprowadza wywiad z pacjentką, następnie wykonuje przezpochwowe badanie USG. Na podstawie USG lekarz dowiaduje się, jak mięśniaki są rozmieszczone oraz ile ich jest.

Zabiegi leczenia mięśniaków są wykonywane w sytuacji, kiedy pacjentka uskarża się na nieprzyjemne dolegliwości – jeżeli choroba przebiega bezobjawowo zazwyczaj nie jest ono potrzebne, choć zmiany należy wówczas obserwować. Jeżeli guzy w szybkim tempie zwiększają swoje rozmiary, to jest konieczne natomiast przeprowadzenie operacji usunięcia mięśniaków, gdyż istnieje ryzyko, że przybiorą niebezpieczną postać złośliwą. Jest to wskazane także ze względu na zachowanie bezpieczeństwa położonych blisko narządów.

W zależności od umiejscowienia zmiany oraz wieku chorej zabieg może zostać wykonany przez brzuch lub przez pochwę – o wyborze metody lekarz decyduje w porozumieniu z pacjentką, gdyż droga dotarcia do macicy może wpływać na jej możliwości rozrodcze. Jeżeli zmiany są już daleko posunięte, to lekarz może zadecydować o wycięciu całej macicy, chociaż często wystarczające bywa wyłuszczenie (mimektomia) mięśniaka i usunięcie go przy użyciu niewielkich szczypiec. Kiedy mięśniaki pojawiają się u kobiet spodziewających się dziecka, wykonanie operacji jest możliwe jedynie wtedy, kiedy nie stwarza ona zagrożenia dla prawidłowego przebiegu ciąży.

Inną dostępną formą leczenia, charakteryzującą się o wiele mniejszą inwazyjnością, jest embolizacja polegająca na podaniu prosto do tętnicy macicy substancji, która uniemożliwia dotarcie krwi do mięśniaka. Prowadzi to do obumarcia guza. Zastosowanie tego sposobu wiąże się jednak z pewnym ryzykiem – nie ma sposobności wcześniejszego sprawdzenia, czy guz nie ma charakteru nowotworowego.

Mięśniaki, które dają mniej dokuczliwe objawy, leczy się farmakologicznie, zwykle stosując środki przeciwbólowe bądź hormonalne. W przypadku, kiedy są bezobjawowe, nie stosuje się żadnego leczenia. Jeżeli mięśniaki zwiększają swój rozmiar, to istnieje niewielkie ryzyko, że przekształcą się one w guzy złośliwe. Dotyczy to jednak tylko około 0,5% przypadków.

Źródła

1. Zabiegi embolizacji mięśniaków macicy
2. Dębski R. Ginekologia kliniczna Tom 1-3, Urban & Partner, Wrocław 2009, ISBN 978-83-7609-013-9
3. Bręborowicz G. (red.), Ginekologia, Urban & Partner, Wrocław 2006, ISBN 83-89581-39-6
4. Markowska J. Ginekologia onkologiczna, Urban & Partner, Wrocław 2006, ISBN 83-60290-12-1