Nadczynność tarczycy - przyczyny, przebieg, objawy, diagnostyka
Nadczynność tarczycy to zwiększone wydzielanie hormonów tarczycy ponad ilości, których potrzebuje organizm. Nadczynność tarczycy zwana jest często hipertyreozą (ang. hyperthyreosis lub hyperthyroidism). Może przyjmować postać jawną, z całym wachlarzem dość charakterystycznych objawów, jak i utajoną, gdzie nadmiar hormonów tarczycy jest na tyle niewielki, że nie rozwija się postać kliniczna choroby. Na nadczynność tarczycy narażone są przede wszystkim kobiety.
- 1. Co to jest nadczynność tarczycy?
- 1.1. Czym jest tarczyca?
- 2. Przyczyny nadczynności tarczycy
- 2.1. Choroba Gravesa-Basedowa jako przyczyna nadczynności tarczycy
- 2.2. Guzki tarczycy
- 2.3. Nadczynność tarczycy wywołana przed jod
- 2.4. Choroby zapalne tarczycy
- 2.5. Wtórna nadczynność tarczycy
- 3. Jak przebiega nadczynność tarczycy?
- 4. Objawy nadczynności tarczycy
- 4.1. Kołatanie serca, nerwowość
- 4.2. Metabolizm a tarczyca
- 4.3. Objawy skórne nadczynności tarczycy
- 4.4. Nadczynność tarczycy a intymność
- 4.5. Wole tarczycowe
- 4.6. Wrażliwość na ciepło i chora tarczyca
- 4.7. Łzawienie tarczycy
- 4.8. Inne objawy nadczynności tarczycy
- 5. Choroby tarczycy w ciąży
- 6. Przełom tarczycowy
- 7. Diagnostyka i leczenie chorób tarczycy
- 7.1. Leki przeciwtarczycowe
- 7.2. Chirurgiczne leczenie nadczynności tarczycy
- 7.3. Nadczynność w przebiegu choroby Basedowa
- 7.4. Leczenie nadczynności przy orbitopatii
- 7.5. Leczenie woli tarczycowych
- 8. Profilaktyka tarczycy
- 9. Dieta przy chorobach tarczycy
1. Co to jest nadczynność tarczycy?
Nadczynność tarczycy jest chorobą, która charakteryzuje się nadmiernym wydzielaniem hormonów tarczycy. Jej objawy są dość dokuczliwe, może dodatkowo powodować wiele powikłań, z których najgroźniejszy to przełom tarczycowy.
Nadczynność tarczycy, inaczej hipertyreoza (łac. hyperthyreosis lub hyperthyreoidismus) ma miejsce, gdy tarczyca wydziela nadmierną ilość hormonów: tyroksyny (T4), kalcytoniny i trijodotyroniny (T3).Hormony te są bardzo istotne, gdyż wpływają na funkcjonowanie większości tkanek w ciele człowieka. Wpływają m.in. na produkcję ciepła i metabolizm.
Funkcjonowanie tarczycy jest kontrolowane przez przysadkę mózgową, która uwalnia TSH (hormon tyreotropowy) i pobudza tarczycę, aby wydzielała hormony T3 oraz T4.
Nadczynność tarczycy polega na przeroście gruczołu tarczycowego, któremu towarzyszy przyspieszenie akcji serca i wytrzeszcz gałek ocznych. Nadczynność tarczycy jest częstą chorobą endokrynologiczną, dotyczy 1-2% dorosłych osób.
Choroba ta dotyka przede wszystkim kobiety w wieku 20-40 lat, rzadko chorują na nią dzieci.
Tak jak w przypadku innych chorób, tak i w nadczynności tarczycy, bardzo ważne jest rozpoznanie objawów. Zmiany zachodzące w gruczole nie są bowiem widoczne gołym okiem.
1.1. Czym jest tarczyca?
Tarczyca jest organem przylegającym do tchawicy poniżej krtani. Funkcją jego w organizmie jest produkcja hormonów, tzw. hormonów tarczycy. Hormony te nazywamy T3 oraz T4. Hormony te są związkami jodu i do prawidłowego funkcjonowania tarczyca potrzebuje odpowiedniego zaopatrzenia w ten pierwiastek.
Zaopatrzenie organizmu w jod nie musi być bardzo regularne, gdyż jest on magazynowany w tarczycy i jego zapas starcza w normalnych warunkach na kilka tygodni.
Hormony tarczycy regulują w organizmie wiele funkcji. Trudno jest omówić ich efekty na poziomie całego organizmu, gdyż wpływają one na funkcjonowanie wielu tkanek, a jednocześnie działają różnokierunkowo. Hormony te odgrywają kluczową rolę w procesach metabolizmu zachodzących w organizmie czy w procesie rozwoju płodu.
Aktywność tarczycy jest warunkowana hormonem przysadki mózgowej – TSH, czyli hormonem tyreotropowym. Nadczynność tarczycy może być związana zarówno ze zwiększonym wydzielaniem tego hormonu, jak i ze zmianami w samym gruczole tarczycy. Z tej perspektywy wyróżniamy nadczynność pierwotną i wtórną.
2. Przyczyny nadczynności tarczycy
Przyczyny nadczynności tarczycy kształtują się w zależności od wieku, zaopatrzenia w jod i predyspozycji genetycznych. Najczęstszymi są:
- choroby zapalne tarczycy,
- wole rozlane toksyczne,
- wole guzkowe toksyczne,
- choroba Gravesa–Basedowa,
- podostre zapalenie tarczycy (pierwsza faza choroby de Quervain),
- autoimmunologiczne przewlekłe zapalenie tarczycy (pierwsza faza choroby Hashimoto),
- guzy trofoblastu,
- guzy przysadki mózgowej, które wydzielją TSH,
- przyjmowanie nadmiernej ilości jodu np. w suplementach (Jod-Basedow),
- nadmierne dawki hormonów tarczycy (Thyreotoxicosis factitia).
Innym istotnym czynnikiem ryzyka jest płeć żeńska, ponieważ nadczynność tarczycy jest diagnozowana aż pięć razy częściej niż u płci męskiej. Dodatkowo często występuje w ciąży.
2.1. Choroba Gravesa-Basedowa jako przyczyna nadczynności tarczycy
Częstą przyczyną nadczynności tarczycy, szczególnie u dzieci, jest choroba Gravesa i Basedowa, znana też jako choroba Basedowa . Jest to choroba autoimmunologiczna, tzn. taka, gdzie układ odpornościowy chorego atakuje własne tkanki.
W jej przebiegu układ immunologiczny wytwarza przeciwciała skierowane przeciw receptorowi błony komórkowej tyreocytów, czyli komórek tarczycy. Do receptora tego przyłącza się zwykle TSH, hormon stymulujący wytwarzanie hormonów tarczycy.
Przeciwciała przeciwko TSH, wytwarzane w chorobie Gravesa-Basedowa, również pobudzają tarczycę do produkcji hormonów, i to większej niż potrzebna ich ilości, co prowadzi do powstania objawów nadczynności tarczycy.
Nie jest znany mechanizm powstawania choroby Basedowa, ale uważa się, że składa się na to połączenie uwarunkowań genetycznych i środowiskowych. Do czynników środowiskowych mogących wpływać na rozwój choroby zalicza się m.in. palenie papierosów, narażenie na silny stres oraz podwyższone stężenie estrogenów we krwi.
2.2. Guzki tarczycy
Inną chorobą tarczycy, wywołującą objawy nadczynności, jest pojawianie się w jej obrębie tzw. guzków autonomicznych. Są to struktury złożone z tkanek tarczycy, które nie uczestniczą w hormonalnym sprzężeniu zwrotnym z przysadką za pomocą hormonu TSH i autonomicznie wprowadzają do organizmu zbyt duże ilości hormonów tarczycy, tj. znajdują się poza kontrolą mózgu.
Choroba ta może rozwijać się w formie pojedynczego guzka (ang. autonomous functioning thyroid nodule) lub tzw. wola guzkowego toksycznego (ang. toxic nodular goiter). Guzek autonomiczny to gruczolak lub guzek hiperplastyczny, którego obecność, jeśli jest wystarczająco duży, prowadzić może do rozwoju objawów nadczynności tarczycy.
W przebiegu wola guzkowatego toksycznego następuje guzkowaty rozrost tarczycy, a w efekcie większe wydzielanie jej hormonów. Częstość występowania tej choroby wiąże się z dostępnością jodu. Z tego powodu jest to rzadka choroba w Stanach Zjednoczonych, gdzie istnieje długa tradycja jodowania soli, a stosunkowo częsta w Europie, szczególnie Środkowej, gdzie występowały niedobory jodu w diecie w przeszłości. W przebiegu rozwoju wola toksycznego tarczycy następuje bardzo powolne, stopniowe nasilanie się objawów nadczynności tarczycy.
2.3. Nadczynność tarczycy wywołana przed jod
Nadczynność tarczycy może mieć też charakter przejściowy i wiązać się z nadmierną ekspozycją na jod. Po ustaniu nadmiernego wchłaniania jodu, objawy nadczynności tarczycy powinny ustąpić po kilku-kilkunastu tygodniach, w miarę zużywania nadmiernej podaży hormonów tarczycy.
2.4. Choroby zapalne tarczycy
Innym przypadkiem są zapalenia tarczycy. Wyróżniamy m.in. zapalenie podostre (ang. subacute thyroiditis), którego przyczyną jest prawdopodobnie wirus (grypa, odra, świnka, adenowirusy, wirusy ECHO). W pierwszej fazie tej choroby występuje obrzęk i ból tarczycy połączony z gorączką.
W tym czasie dochodzi zwykle do zwiększonego wydzielania hormonów tarczycy. Po przejściu objawów zapalnych może rozwinąć się niedoczynność tarczycy, która zwykle ustępuje po pewnym czasie i organizm wraca do równowagi hormonalnej.
Podobnie na początku choroby Hashimoto czy innych stanów zapalnych tarczycy mogą występować objawy jej nadczynności, które z czasem ustępują lub przechodzą w niedoczynność, na skutek trwałego uszkodzenia organu.
2.5. Wtórna nadczynność tarczycy
Innym rodzajem nadczynności tarczycy jest wtórna nadczynność tarczycy, powstająca w wyniku nadmiernego wydzielania hormonu tyreotropowego (TSH) w przysadce mózgowej, najczęściej na skutek powstania w niej guza – gruczolaka przysadki.
Guz ten produkuje zwiększone ilości hormonu stymulującego tarczycę (TSH), który powoduje zwiększone wydzielanie hormonów tarczycy i w konsekwencji zaburza równowagę hormonalną w organizmie. Jedynie około 1% wszystkich przypadków nadczynności tarczycy posiada charakter wtórny.
3. Jak przebiega nadczynność tarczycy?
Naturalny przebieg nadczynności tarczycy jest bardzo zróżnicowany i zależy w głównej mierze od jej pierwotnej przyczyny. Jeśli choroba jest spowodowana przez guzek autonomiczny tarczycy, to zwykle rozwija się latami, objawy pojawiają się stopniowo. Jeśli przyczyną jest zapalenie tarczycy, występujące np. po porodzie, to choroba ma charakter czasowy i jej objawy ustępują wraz z zakończeniem procesu zapalnego. Jeśli przyczyną jest choroba Gravesa-Basedowa, to objawy będą występować naprzemiennie z okresami polepszenia stanu pacjenta, jednak kolejne nawroty objawów mogą być coraz bardziej nasilone.
Nieleczona nadczynność tarczycy, niezależnie od źródła, może doprowadzić do poważnych powikłań, z których najgroźniejsze to przełom tarczycowy oraz osteoporoza i towarzyszące jej złamania w przebiegu przewlekłej choroby.
4. Objawy nadczynności tarczycy
Najczęstszymi objawami nadczynności tarczycy są:
- kołatanie serca,
- nerwowość,
- wole,
- drżenie rąk,
- duszność,
- biegunki,
- osłabienie
- pieczenie i łzawienie oczu.
4.1. Kołatanie serca, nerwowość
Jednym z ważniejszych objawów nadczynności tarczycy jest też nerwowość, niestabilność emocjonalna, drażliwość. Osoby cierpiące na nadczynność tarczycy są ciągle rozdrażnione, wpadają w złość, nie potrafią się skoncentrować. Mogą występować trudności ze skupieniem uwagi, bezsenność.
Objaw ten nasila się, gdy chory musi sprostać wielu obowiązkom czy to rodzinnym, czy zawodowym. Osoba z nadczynnością może też uskarżać się na zbyt szybkie zmęczenie, które połączone jest z kołataniem serca.
Objaw ten może być szczególnie niebezpieczny – istnieje ryzyko, że przekształci się w migotanie przedsionków, które z kolei doprowadzi do niewydolności serca.
4.2. Metabolizm a tarczyca
Chorzy zwykle wykazują również nadmierną ruchliwość, są często nienaturalnie pobudzeni. W niektórych przypadkach pojawiać się może depresja, a nawet objawy psychotyczne, podobne jak w schizofrenii czy chorobie afektywnej dwubiegunowej.
Nadczynność tarczycy wpływa również na metabolizm chorej osoby. Następuje częstsze oddawanie stolca połączone z biegunką. Chory posiada zwiększony apetyt, któremu towarzyszy paradoksalnie spadek masy ciała.
Jednocześnie dochodzi do redukcji masy mięśniowej, chory nie jest w stanie podejmować dużego wysiłku fizycznego, szybko się męczy. Występują tzw. faliste drgania mięśni, szczególnie widoczne przy wyprostowaniu rąk. Objaw ten może przypominać drżenie rąk w przebiegu choroby Parkinsona.
4.3. Objawy skórne nadczynności tarczycy
Objawy nadczynności tarczycy widoczne są również na skórze. Chory łatwo się poci, nie tolerując ciepła. Skóra robi się nieraz aksamitnie gładka. Jest jednocześnie ciepła, zaróżowiona.
Następuje również zaburzenie prawidłowej produkcji tworów rogowych naskórka. Włosy robią się łamliwe i łatwo wypadają, podobnie paznokcie łatwo się łamią i nieraz odchodzą od palca.
4.4. Nadczynność tarczycy a intymność
Nadczynność tarczycy może dotknąć również układu rozrodczego, powodując zaburzenia miesiączkowania, a nawet niepłodność u kobiet.
U mężczyzn może się przyczyniać do obniżonego libido i problemów z erekcją, obniżona zostaje również jakość spermy, co w skrajnych przypadkach może prowadzić do niepłodności.
4.5. Wole tarczycowe
W nadczynności tarczycy pojawić się może również charakterystyczne wole tarczycowe na szyi. Pojawiają się w zaawansowanym etapie choroby. Jest to widoczny objaw nadczynności tarczycy – gruczoł tarczycowy jest powiększony, jeżeli znacznie, mogą pojawić się trudności w oddychaniu, przełykaniu pokarmów, uczucie ucisku w okolicach szyi ("za ciasny kołnierzyk").
W przypadku nadczynności tarczycy mówi się o wolu guzkowym toksycznym – guzki wytwarzają dużą ilość hormonów tarczycy, stąd ich nadmiar w organizmie.
4.6. Wrażliwość na ciepło i chora tarczyca
Objawami nadczynności tarczycy są również nadmierna potliwość i nadwrażliwość na ciepło. W nadczynności tarczycy organizm chorej osoby przyspiesza metabolizm, przez co organizm wytwarza więcej ciepła i aby się go pozbyć, poci się.
Osoba chora stale ma wilgotne dłonie, jest to dosyć charakterystyczny objaw. Osoba chora bardzo źle znosi upały, w okresie zimowym zaś nie marznie, jego ubiór jest więc stosunkowo lekki. Zwykle cierpi na wzmożone pragnienie, które towarzyszy mu niezależnie od pory roku i pogody.
4.7. Łzawienie tarczycy
U chorych na niedoczynność tarczycy łzy pojawiają sie zwykle przy ostrym świetle i wietrze. Oczy mogą boleć, piec. Chorzy mogą odczuwać wrażenie "piasku pod powiekami", obraz bywa podwójny lub zamazany.
Po konsultacji lekarskiej można zastosować tzw. sztuczne łzy. W dni słoneczne może przynieść ulgę noszenie ciemnych okularów przeciwsłonecznych.
Nadczynność tarczycy może także dawać objawy trudne do zauważenia. Mówimy wtedy o utajonej (subklinicznej) postaci nadczynności tarczycy.
4.8. Inne objawy nadczynności tarczycy
W przypadku nadczynności tarczycy może pojawić się także:
- nietolerancja gorąca,
- duszność,
- uczucie osłabienia,
- ogólna niechęć do wysiłków fizycznych i intelektualnych,
- wzmożony apetyt,
- wytrzeszcz oczu,
- ciepła i wilgotna skóra,
- zahamowanie wzrostu,
- u dzieci przyspieszenie wzrostu.
W przypadku, gdy powodem nadczynności tarczycy jest choroba Basedowa, typowym objawom wynikającym z nadczynności towarzyszyć może orbitopatia tarczycowa (ang. thyroid eye disease). Jest to zapalenie immunologiczne, w wyniku którego dochodzi do znacznego zwiększenia objętości mięśni gałki ocznej. Prowadzi to do powstania wytrzeszczu oczu, chorzy skarżą się na ból oczu, nadmierne łzawienie oraz pogorszoną jakość widzenia.
Nadczynności tarczycy w postaci jawnej towarzyszy szereg dość charakterystycznych objawów, które pozwalają zwykle na jej zdiagnozowanie jedynie na podstawie objawów klinicznych. Niemniej przed podjęciem leczenia zaleca się przeprowadzenie dalszych badań, w celu zdiagnozowania przyczyny i formy choroby.
Ujawnioną postać nadczynności tarczycy rozpoznaje się, gdy istnieje zwiększony poziom fT3 lub fT4 (frakcje wolne hormonów tarczycy) ponad górną granicę normy. Zwykle towarzyszy temu obniżony poziom TSH, jednak w szczególnych przypadkach również poziom TSH może być podwyższony.
5. Choroby tarczycy w ciąży
Kobiety w ciąży ze stwierdzoną nadczynnością tarczycy powinny natychmiast poinformować o tym swojego lekarza. Nadczynność tarczycy stosunkowo często występuje u młodych kobiet, a więc również często przyszłych mam. Jest ona niekorzystna dla matki oraz płodu. Przy nadczynności rośnie ryzyko poronienia, przedwczesnego porodu oraz niebezpiecznego przełomu tarczycowego u matki w momencie porodu czy [cięcia] cesarskiego. Przy nadczynności tarczycy u kobiety w ciąży lekarz będzie musiał zmodyfikować leczenie i rozważyć leczenie chirurgiczne.
Niestety diagnoza nadczynności tarczycy w ciąży jest utrudniona, ze względu na występowanie podobnych objawów samej ciąży. Ponadto sama ciąża może indukować nadczynność tarczycy, jako że hormon hCG jest podobny do TSH i może dodatkowo wchodzić w interakcję z receptorem dla TSH na komórkach tarczycy, pobudzając ten narząd do zbyt wytężonej pracy. Jeśli chorująca kobieta, stosująca terapię farmakologiczną, zajdzie w ciążę, powinna o tym powiedzieć jak najszybciej lekarzowi – ogranicza się wtedy farmakoterapię.
6. Przełom tarczycowy
Groźnym powikłaniem nieleczonej nadczynności tarczycy jest przełom tarczycowy. Jest to rodzaj załamania równowagi organizmu, spowodowanego nagłym zwiększeniem ilości hormonów tarczycowych.
Objawami przełomu tarczycowego są, oprócz ogólnych objawów nadczynności tarczycy – wystąpienie wysokiej gorączki, odwodnienie, silne pobudzenie, a w bardziej zaawansowanej formie apatia i śpiączka, tachykardia i objawy niewydolności krążenia.
Przełom tarczycowy występuje zwykle w sytuacji narażenia organizmu na duży wysiłek lub jego osłabienia w przebiegu choroby czy w wyniku zabiegu chirurgicznego. Dlatego jego rozpoznanie nie zawsze jest proste, szczególnie jeśli u chorego nie zdiagnozowano wcześniej nadczynności tarczycy.
Leczenie sprowadza się do podawania wysokich dawek leków przeciwtarczycowych, glukozy, obniżaniu temperatury ciała, zapobieganiu odwodnieniu oraz powikłaniom niewydolności serca, a także leczeniu choroby, która przyczyniła się do wystąpienia przełomu, jeśli taka wystąpiła.
W razie wystąpienia przełomu tarczycowego rokowanie jest średnie. Nawet połowa osób umiera. Dlatego ważne jest diagnozowanie i leczenie nadczynności tarczycy, tak by do wystąpienia przełomu nie dopuszczać.
7. Diagnostyka i leczenie chorób tarczycy
By precyzyjnie postawić diagnozę, wykonuje się równolegle badania poziomu hormonów we krwi oraz badanie obrazowe tarczycy za pomocą aparatu USG. Jeżeli badania te wykażą nieprawidłowe stężenie hormonów we krwi lub nieprawidłowy obraz tarczycy, przystępuje się do dalszej diagnostyki. Poziom hormonu przysadki (TSH) daje nam informację na temat rodzaju nadczynności tarczycy- czy jest ona pierwotna, czy wtórna.
Oznaczenie poziomu przeciwciał przeciwtarczycowych pozwala nam ewentualnie rozpoznać chorobę Basedowa. Samą tarczycę, jej funkcjonowanie oraz obecność i rodzaj ewentualnych guzków, obrazuje badanie zwane scyntygrafią. Pacjent dostaje promieniotwórczy izotop jodu w kapsułce lub w płynie. Gdy jod wniknie do tarczycy, zaczyna się emisja promieniowania, rejestrowana przez tzw. gamma-kamerę. Guzki gorące wchłaniają jod, zimne nie. Na monitorze lekarz widzi te miejsca, które wchłonęły jod i te, które są od niego wolne, w ten sposób powstaje mapa tarczycy – scyntygram.
7.1. Leki przeciwtarczycowe
Podstawowym rodzajem terapii jest leczenie farmakologiczne, za pomocą leków przeciwtarczycowych. Leki przeciwtarczycowe spowalniają syntezę hormonów tarczycy. Działanie leków może zostać zaobserwowane po kilku-kilkunastu dniach, gdyż taki mniej więcej okres jest potrzebny, by organizm zużył wcześniej uwolnione, wysokie stężenia hormonów. Leki te mogą wywoływać pewne skutki niepożądane, które powinny każdorazowo zostać skonsultowane z lekarzem prowadzącym.
Drugą podstawową formą leczenia nadczynności tarczycy jest leczenie jodem promieniotwórczym (radiojodem), który uszkadza komórki tarczycy, tak że te przestają produkować hormony. Terapia ta nie jest stosowana w ciąży, ze względu na ryzyko dla płodu, nie niesie jednak poważnego ryzyka związanego z wystawieniem na działanie promieniowania jonizującego dla samego pacjenta.
7.2. Chirurgiczne leczenie nadczynności tarczycy
Trzecią metodą jest zabieg chirurgiczny, podczas którego następuje wycięcie fragmentu lub całości tarczycy. Jest to zabieg konieczny w razie stwierdzenia nowotworu tarczycy. W pozostałych przypadkach stanowi on alternatywę dla leczenia jodem i zwykle sam pacjent, w porozumieniu z lekarzem prowadzącym, podejmuje decyzje o rodzaju terapii.
Wybór metody leczenia zależy od wielu czynników, m.in. od preferencji osoby chorej i decyzji lekarza oraz od choroby, która jest przyczyną nadczynności tarczycy.
7.3. Nadczynność w przebiegu choroby Basedowa
Jeśli powodem nadczynności tarczycy jest choroba Basedowa, to nie ma możliwości leczenia samej choroby autoimmunologicznej i należy się skupić na leczeniu samej nadczynności tarczycy. Podawane leki przeciwtarczycowe zmniejszą produkcję hormonów tarczycy, a ponadto działają miejscowo immunosupresyjnie, hamując dalszy postęp choroby.
Leczenie zabiegowe stosuje się, jeśli leczenie farmakologiczne nie da oczekiwanej odpowiedzi – nastąpi brak remisji choroby lub jej nawrót po pewnym czasie. W przypadku podjęcia decyzji o leczeniu radykalnym w przebiegu choroby Basedowa, preferuje się raczej leczenie izotopem jodu, ponieważ promienioczułość tarczycy jest duża i stosunkowo niewysoka dawka promieniowania uszkadza ją w stopniu wystarczającym, aby ustąpiły objawy nadczynności tarczycy.
7.4. Leczenie nadczynności przy orbitopatii
W przypadku współwystępowania ciężkiej orbitopatii zaleca się jednak zabieg chirurgiczny zamiast leczenia jodem. W przypadku zastosowania obydwu metod radykalnych leczenia nadczynności tarczycy, rezultatem jest zwykle niedoczynność tarczycy, spowodowana jej znacznym uszkodzeniem.
7.5. Leczenie woli tarczycowych
Gdy powodem wystąpienia nadczynności tarczycy jest wole guzkowe toksyczne, zaleca się leczenie radykalne – subtotalne wycięcie tarczycy lub leczenie za pomocą izotopu jodu. Jako że wybór metody zależy w dużej mierze od preferencji pacjenta, warto zasięgnąć rady lekarza prowadzącego co do możliwych powikłań obydwu metod.
Należy pamiętać, że z uwagi na mniejszą promienioczułość guzków autonomicznych w porównaniu ze zdrową tkanką tarczycową, będzie potrzebna większa ilość promieniotwórczego izotopu jodu niż w przypadku leczenia choroby Basedowa.
Podobnie gdy powodem jest guzek autonomiczny zaleca się radykalne leczenie, które prowadzi do wyleczenia, a jednocześnie istnieje niższa szansa niż przy chorobie Basedowa na rozwój niedoczynności tarczycy.
Jeśli nadczynność tarczycy przyjmuje formę subkliniczną, utajoną, to podjęcie ewentualnego leczenia powinno być zawsze decyzją indywidualną dla każdego pacjenta. Jeśli nie rozpocznie się leczenia, to chory powinien regularnie kontrolować przebieg choroby, mierząc poziom hormonów tarczycowych oraz ewentualne zmiany w samej tarczycy.
Pomimo że w postaci subklinicznej nadczynność tarczycy może nie powodować wyraźnych, ewidentnych objawów, to może wywoływać zaburzenia pracy serca, które mogą spowodować nawet jego nieodwracalne uszkodzenia.
Jeśli nadczynność tarczycy ma charakter wtórny, spowodowany gruczolakiem przysadki, to zaleca się najpierw podjęcie próby wycięcia guza. Jeśli w pierwszej kolejności nastąpi leczenie wtórnej nadczynności tarczycy, to guz wykazuje się w następstwie większą proliferacją, w odpowiedzi na spadający poziom hormonów tarczycy, co utrudnia leczenie choroby.
Leczeniu farmakologicznemu i szpitalnemu zawsze powinno towarzyszyć dodatkowo wsparcie psychiczne ze strony najbliższych. Należy zapewnić choremu ciszę i spokój, chronić go przed sytuacjami stresogennymi. W tych trudnych chwilach powinny go omijać troski związane z codziennym życiem. Ponadto bardzo ważna jest prawidłowa dieta, obfita w produkty mleczne, warzywa, owoce, wysokiej jakości mięso, etc.
8. Profilaktyka tarczycy
Po zakończeniu kuracji pacjenci powinni być pod stałą opieką lekarza. Niezbędne jest wykonywanie USG tarczycy i kontrolowanie stężenia TSH. Choroba może nawracać lub przekształcić się niedoczynność tarczycy. Pacjenci przyjmujący hormony tarczycy powinni zażywać je regularnie i stale monitorować postępy leczenia.
Aby uniknąć kłopotów z tarczycą, należy zażywać dużą ilość jodu. Jod występuje w pożywieniu np. ryby) lub soli kuchennej. Kobietom ciąży zaleca się przyjmowanie jodu doustnej formie. Przyjmowany w odpowiednich dawkach zmniejszy ryzyko rozwoju wola miąższowego i pojawienia się guzków tarczycy. Ryzyko zachorowania zmniejszy rzucenie palenia. Warto poinformować także naszego lekarza o występowaniu chorób tarczycy w rodzinie.
9. Dieta przy chorobach tarczycy
Przy nadczynności tarczycy najlepiej zrezygnować z ostrych przypraw (chilli, pieprz, papryka). Można zastąpić je znacznie łagodniejszymi takimi jak np. koper, wanilia, pietruszka, kminek, lubczyk, majeranek, cynamon. Powinniśmy również unikać produktów, które obciążają przewód pokarmowy (migdały, groch, kapusta, brukselka).
Istotne jest również ograniczenie tłuszczu. Dziennie chorzy nie powinni przekraczać w jadłospisie 70 g tłuszczu. Należy zrezygnować z konserw, smalcu, boczku, podrobów. Przy nadczynności wzrasta także zapotrzebowanie na witaminę C, A i B1. Organizm potrzebuje więcej wapnia, którego bogatym źródłem są różne mleczne podroby i mleko.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.