Skąpomocz - przyczyny, objawy, leczenie
Skąpomocz to zmniejszone dobowe wydalanie moczu. U osób dorosłych, wypijających dostateczną ilość płynów, niepokojąca jest ilość mniejsza niż 500 ml na dobę. Choć sytuacja nie wydaje się groźna, nie wolno jej lekceważyć. Skąpomocz to objaw odwodnienia, choroby bądź zaburzenia, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia. Co warto o nim wiedzieć?
1. Czym jest skąpomocz?
Skąpomocz (oliguria) oznacza zmniejszoną ilość moczu oddawanego w ciągu doby. Nie jest to choroba, a jej objaw. Skąpomocz może być sygnałem, ze w organizmie dzieje się coś niepokojącego. Nie wolno go bagatelizować, ponieważ zaniedbanie może stanowić zagrożenie zdrowia i życia. Kiedy się go diagnozuje?
Człowiek wydala około 2,5 litra moczu w ciągu doby (dorosła osoba o przeciętnym wzroście i średniej wadze). Ilość ta zależy zarówno od objętości wypijanych płynów, jak i cech fizycznych pacjenta oraz stanu jego zdrowia.
Często jest to objaw uszkodzenia nerek lub innej choroby, która prowadzi do zaburzenia w obrębie gospodarki wodnej organizmu. Skąpomocz u dzieci oznacza oddawanie pół mililitra moczu na kilogram masy ciała na godzinę.
U niemowląt o oligurii mówi się, gdy wydalane jest mniej niż 1 mililitr na kilogram masy ciała na godzinę. Z kolei skąpomocz u dorosłych skąpomocz oznacza wydalanie moczu w ilości mniejszej niż 400-500 ml.
Skąpomocz może prowadzić do bezmoczu, to jest stanu, gdy całkowita objętość dobowa moczu nie przekracza 100 ml. Bezmocz to bezpośrednie zagrożenie życia w wyniku zatrucia niewydalonymi z moczem toksycznymi produktami przemiany materii.
2. Przyczyny i objawy skąpomoczu
Skąpomocz diagnozuje się, biorąc pod uwagę ilość wydalanego moczu. Jeśli jest go mało, obserwuje się zmianę jego koloru i konsystencji. Ciecz jest zagęszczona, ciemniejsza, mętna. Czasem pojawia się krwiomocz. Zdarza się, że oligurii towarzyszą takie objawy jak:
- ból brzucha,
- nudności i wymioty,
- osłabienie,
- niechęć do jedzenia.
Wyróżnia się trzy rodzaje skąpomoczu. To skąpomocz pochodzenia przednerkowego, skąpomocz pochodzenia nerkowego, skąpomocz pochodzenia pozanerkowego. Skąpomocz pochodzenia przednerkowego wiąże się z zaburzeniami w krążeniu nerkowym, co przyczynia się do wytwarzania mniejszych ilości moczu.
Z kolei skąpomocz pochodzenia nerkowego jest wywołany przez uszkodzenie struktury nerek, co upośledza filtrowanie moczu. Skąpomocz pochodzenia pozanerkowego wynika z utrudnionego odpływu moczu z dróg moczowych.
Objawy i przyczyny skąpomoczu mają związek z typem zaburzenia. Skąpomocz przednerkowy zwykle wywołują wymioty, gorączka czy odwodnienie, krwotoki i rozległe oparzenia, niewydolność serca zaburzenie krążenia nerkowego. Często pojawiają się duszności, obserwuje się przyspieszone tętno.
Oliguria nerkowa może być wywołana przez uszkodzenie nerek. W takiej sytuacji wydalanie niewielkich ilości moczu ma związek z wodonerczem kłębuszkowym lub śródmiąższowym zapaleniem nerek, mocznicą, ostrym i przewlekłym zapaleniem nerek.
Skąpomocz pozanerkowy może pojawić się z powodu kamicy nerkowej lub guzów nerkowych, przerostu prostaty bądź raka.
Zobacz także:
3. Diagnostyka i leczenie oligurii
Aby skutecznie leczyć skąpomocz, najpierw należy ustalić jego przyczynę. To naprawdę ważne, ponieważ zlekceważenie sygnałów może być niebezpieczne. Oliguria wygląda niewinnie, ale może być zagrożeniem nie tylko dla zdrowia, ale i życia.
Mała ilość moczu wymaga odpowiedniej diagnostyki i wdrożenia leczenia. Do lekarza należy się zgłosić zawsze, gdy obserwuje się typowe objawy skąpomoczu. Niepokojące jest utrzymywanie się ich nawet przez dobę, przy założeniu, że wypijana jest dostateczna i typowa ilość płynów.
Szczególnej uwagi wymaga skąpomocz w ciąży, ponieważ może to być objaw stanu przedrzucawkowego. Trzeba pamiętać, że gestoza, czyli zatrucie ciążowe, zagraża życiu tak ciężarnej, jak i dziecka.
Alarmujące jest pojawienie się skąpomoczu, wzrost ciśnienia tętniczego, białkomocz oraz obrzęki. W diagnostyce skąpomoczu kluczowy jest wywiad lekarski, badanie lekarskie oraz badania diagnostyczne: laboratoryjne z krwi i moczu oraz obrazowe (badanie USG, tomografia komputerowa).
Jak leczy się skąpomocz? Zależy to od przyczyny, która go wywołała. Gdy u podłoża problemu leżą biegunki, wymioty czy odwodnienie, czasem konieczne jest podanie elektrolitów, bywa że i nawadnianie dożylne. W przypadkach skrajnych oligurii włącza się dializę (leczenie nerkozastępcze). Bardzo ważne jest leczenie przyczynowe, obejmujące terapię choroby podstawowej.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.