Zatrucie ciążowe - przyczyny, objawy, leczenie, profilaktyka, gestoza
Zatrucie ciążowe, określane mianem gestozy, stanowi poważne niebezpieczeństwo zarówno dla ciężarnej, jak i jej dziecka. Występuje najczęściej wśród kobiet w pierwszej ciąży lub ciąży mnogiej. Następstwem zatrucia ciążowego może być między innymi przedwczesny poród, odklejenie się łożyska, obumarcie płodu a w skrajnych wypadkach zgon matki. Czym właściwie jest zatrucie ciążowe, w jaki sposób je rozpoznać i skutecznie leczyć?
1. Zatrucie ciążowe – co to jest?
Zatrucie ciążowe, inaczej gestoza, preeklampsja, to choroba występująca u kobiet w ciąży, stanowiąca poważne niebezpieczeństwo zarówno dla ciężarnej, jak i jej dziecka. Pojawia się najczęściej u pań, które spodziewają się dziecka po raz pierwszy lub są w ciąży mnogiej.
Na gestozę w ciąży w największym stopniu są narażone kobiety cierpiące na nadwagę, przewlekłą chorobę nerek lub cukrzycę.
Specjaliści wyróżniają dwa rodzaje schorzenia. Forma łagodniejsza pojawia się zazwyczaj w pierwszym trymestrze, a jej przyczyn upatruje się w zmianach hormonalnych zachodzących w organizmie kobiety, choć niektórzy specjaliści wskazują na zaburzenia o podłożu psychicznym.
O wiele bardziej niebezpieczne jest zatrucie ciążowe w trzecim trymestrze ciąży. W tym przypadku konieczne jest podjęcie odpowiedniego leczenia, gdyż zaniedbania w tej kwestii mogą stwarzać poważne zagrożenie dla życia matki i dziecka.
1.1. Jak szybko rozwija się zatrucie ciążowe?
Zatrucie ciążowe zazwyczaj pojawia się po 20 tygodniu ciąży i może utrzymywać się jeszcze do czterdziestu dwóch dni po porodzie, natomiast stan przedrzucawkowy i rzucawka zwykle występują po trzydziestym czwartym tygodniu.
2. Zatrucie ciążowe – przyczyny
Do dziś przyczyny występowania gestozy nie zostały do końca wyjaśnione. Wiadomo, że większe ryzyko stwierdza się podczas pierwszej ciąży i ciąży mnogiej. Pozostałe czynniki, które mogą odpowiadać za zatrucie ciążowe to:
- przekroczenie trzydziestego piątego roku życia,
- wiek poniżej dwudziestego roku życia,
- zła dieta,
- predyspozycje genetyczne,
- zmiany hormonalne w czasie ciąży,
- strach lub niepokój.
Wiele wskazuje również na to, że bardziej narażone na gestozę są kobiety, które przed ciążą miały problem z:
- cukrzycą, dużymi wahania glikemii,
- chorobami układu krążenia, nadkrzepliwością
- schorzeniami nerek,
- chorobami wątroby,
- nadciśnieniem.
Innymi czynnikami, które mogą wpływać na rozwinięcie się zatrucia ciążowego w ciąży są: zaśniad groniasty, czyli łagodna zmiana trofoblastu spowodowana nieprawidłowościami przy zapłodnieniu, konflikt serologiczny.
3. Zatrucie ciążowe – objawy
Jakie są objawy zatrucia ciążowego? Wśród najbardziej charakterystycznych symptomów wymienić należy trzy, które powinny zwrócić szczególną uwagę ciężarnych. Pierwszym z nich jest nadciśnienie tętnicze, z którym mamy do czynienia, kiedy osiągnie ono wartość wyższą niż 140/90 mm Hg.
Niepokojąca jest także zbyt duża ilość wydzielanego do moczu białka, czyli tzw. białkomocz. Jeżeli w ciągu doby wartość ta przekroczy 0,3 g to można podejrzewać rozwój zatrucia ciążowego.
Niebezpieczeństwo wzrasta, kiedy wymienionym objawom towarzyszą obrzęki. Choć u kobiet spodziewających się dziecka problem obolałych nóg spowodowany zatrzymywaniem się wody w organizmie jest dość typowy, sytuacja komplikuje się, kiedy obrzęk poza kończynami dolnymi obejmuje dodatkowo ręce, brzuch oraz twarz.
Ważne jest zatem regularne kontrolowanie masy ciała. Wymienionym symptomom towarzyszyć mogą problemy z widzeniem, silne bóle głowy i zawroty głowy, skutkujące nudnościami oraz wymiotami.
Dodatkowo pacjentka może uskarżać się na zaburzenia w oddawaniu moczu – jego ilość zazwyczaj ulega zmniejszeniu, nawet jeżeli nawodnienie jest utrzymane na tym samym poziomie.
Objawy zatrucia ciążowego nie muszą występować w tym samym czasie, jeżeli jednak białkomocz, obrzęk i nadciśnienie pojawią się równocześnie, życie matki i dziecka może być poważnie zagrożone. Nieprawidłowości tego typu grożą hipotrofią – wewnątrzmacicznym zahamowaniem wzrostu płodu.
Najgroźniejszym etapem gestozy jest rzucawka. Pojawiają się wówczas drgawki, utrata przytomności i oczopląs. Rzucawka grożąca śpiączką może pojawić się nie tylko w okresie ciąży, ale i w trakcie porodu lub zaraz po nim.
4. Leczenie zatrucia ciążowego
Najważniejsze jest wczesne zdiagnozowanie zatrucia ciążowego, ponieważ od tego zależy zdrowie, a nawet życia matki i dziecka. Jest to możliwe tylko dzięki wykonywaniu regularnych badań, przede wszystkim pomiarów ciśnienia tętniczego.
W przypadku, gdy u pacjentki podejrzewa się możliwość wystąpienia zatrucia ciążowego jest ona hospitalizowana celem wykonania dodatkowych badań laboratoryjnych. Podawane są ponadto leki służące obniżeniu ciśnienia tętniczego, a także środki redukujące skurcze mięśni macicy.
Jeżeli stan kobiety ulegnie poprawie to może ona wrócić do domu. Jeśli jednak ciąża jest już zaawansowana najczęściej jest wykonywany zabieg cesarskiego cięcia.
Zobacz także:
5. Profilaktyka zatrucia ciążowego
Działanie profilaktyczne to przede wszystkim przestrzeganie odpowiedniej diety w czasie ciąży. Kobietom zaleca się unikanie spożywania produktów, w których składzie są obecne duże ilości soli.
Warto natomiast spożywać duże ilości selera, nasion lnu oraz warzyw i owoców z zawartością witaminy C. Cenne są również produkty zawierające białko – sery pleśniowe, chude mięso czy fasola, a także wapń, czyli m.in. mleko, jogurty i maślanki.
Innym ważnym mikroelementem, który ciężarna powinna przyjmować wraz z pożywieniem jest magnez, który znajdziemy w produktach pełnoziarnistych i kaszach, nasionach maku, pestkach dyni, ziarnach sezamu, migdałach, nasionach słonecznika, kakao, tuńczyku, makreli, dorszu, łososiu.
6. Powikłania zatrucia ciążowego
Zatrucie ciążowe zazwyczaj diagnozowane jest u przyszłych matek w drugiej połowie ciąży. Stan charakteryzujący się wysokim ciśnieniem tętniczym, białkomoczem, obrzękami, zaburzeniami widzenia i nudnościami, może prowadzić do poważnych powikłań, zarówno u kobiety ciężarnej, jak i jej dziecka.
Niekiedy zatrucie ciążowe może przeobrazić się w rzucawkę (stan rzucawkowy). Ten stan chorobowy powoduje nie tylko drgawki w ciąży, ale może skutkować przedłużającym się stanem zaburzenia świadomości i przytomności.
Nieleczona gestoza może doprowadzić do krwotoku do ośrodkowego układu nerwowego, niewydolności nerek, rozwarstwienia aorty, niewydolności krążenia. W najgorszym wypadku zatrucie ciążowe może skutkować także zgonem kobiety.
Zatrucie ciążowe – konsekwencje dla dziecka
Zatrucie ciążowe może skutkować niską masą urodzeniową u dziecka, niedotlenieniem, przedwczesnym odklejeniem się łożyska, samoistnym porodem lub koniecznością przeprowadzenia przedwczesnego porodu. Gestoza w skrajnych przypadkach może spowodować również obumarcie płodu.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.
