Rzucawka

Rzucawka znana jest także jako EPH-gestoza, gestoza, a także rzucawka porodowa. Jest to stan zagrażający życiu, w którym kobieta w ciąży, która nie ma w wywiadzie napadu drgawek, doświadcza napadu padaczki. Rzucawka porodowa jest poważnym powikłaniem stanu przedrzucawkowego. Wystąpienie drgawek rzucawkowych jest zagrożeniem dla życia rozwijającego się płodu oraz dla matki.

1. Przyczyny i objawy rzucawki

Dokładne przyczyny wystąpienia rzucawki nie są jeszcze znane. Lekarze przypuszczają, że czynnikami wpływającymi na pojawienie się gestozy są:

• zaburzenia w naczyniach krwionośnych,
• czynniki neurologiczne,
• dieta,
• podłoże genetyczne.

Niestety, żadna z teorii nie została potwierdzona. Wiadomo jedynie, że rzucawka następuje po stanie przedrzucawkowym, a na wystąpienie drgawek bardziej narażone są kobiety, które doświadczyły ciężkiego stanu przedrzucawkowego, miały nieprawidłowe wyniki badań krwi, bardzo wysokie ciśnienie, bóle głowy oraz zaburzenia widzenia. W niektórych przypadkach wysokie ciśnienie krwi może doprowadzić do zmniejszenia się ilości tlenu dostarczanego do mózgu kobiety, co może spowodować wystąpienie drgawek, zagrażających życiu matki i rozwijającego się płodu. Na ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego bardziej narażone są kobiety, które:

• ukończyły 35 lat lub są nastolatkami,
• są po raz pierwszy w ciąży,
• mają ciemny kolor skóry,
• mają cukrzycę, wysokie ciśnienie lub chorobę nerek,
• nieprawidłowo się odżywiają, zarówno z niedoborem lub nadmiarem pożywienia,
• są w ciąży mnogiej.

Napady drgawkowe mogą stanowić zaostrzenie zatrucia ciążowego.

Objawy stanu przedrzucawkowego to silne bóle głowy oraz mięśni, zaburzenia widzenia i wzdęcia. Stan przedrzucawkowy lub bliska rzucawka ciążowa charakteryzują się wysokim ciśnieniem krwi (nadciśnienie), obecnością białka w moczu (białkomocz) i zatrzymywaniem nadmiaru płynu (obrzęki).
Rzucawka konwulsyjna objawia się napadami drgawek podobnymi jak w napadzie padaczki, najpierw z drgawkami tonicznymi, później klonicznymi. Kończy się najczęściej utratą przytomności. W łagodnej postaci, kobieta po chwili odzyskuje przytomność lub przechodzi w fazę śpiączki, z której można ją wybudzić po kilku minutach. W cięższych przypadkach, po śpiączce pojawiają się objawy innej formy ataku konwulsyjnego. Wtedy też występuje uszkodzenie nerek, wątroby, siatkówki oka, a nawet mózgu.
Około 50% przypadków rzucawki porodowej pojawia się w trzecim trymestrze, 30% podczas porodu, a pozostała część na początku połogu.

2. Diagnoza i leczenie rzucawki

Regularna opieka prenatalna jest niezbędna do diagnostyki i leczenia stanu przedrzucawkowego, zanim rozwiną się objawy zatrucia ciążowego. Wizyty obejmują kontrolę ciśnienia krwi i badania moczu na obecność białka. Wczesne rozpoznanie stanu przedrzucawkowego ułatwiają określenie historii medycznej oraz regularne badania fizykalne miednicy w czasie ciąży. Wiele innych badań jest również wykonywanych podczas rutynowej opieki prenatalnej w celu oceny ogólnego stanu zdrowia matki i płodu.


Testy diagnostyczne obejmują USG płodu, macicy i płynu owodniowego. Badania krwi obejmują morfologię krwi oraz badania stężenia glukozy we krwi. Badanie moczu na obecność białka może pomóc w diagnozowaniu stanu przedrzucawkowego i przewidzeniu zwiększonego ryzyka jego wystąpienia. Kobiety w ciąży są również oceniane pod kątem przyrostu masy ciała i występowania wzdęć. 


Leczenie rzucawki rozpoczyna się od profilaktyki. Ta zawiera się w regularnej opiece prenatalnej. Najlepsze działanie prewencyjne ma magnez, który powinien być uzupełniany zarówno poprzez dietę, jak i poprzez przyjmowanie odpowiednich suplementów. W stanie przedrzucawkowym stosowane są leki na nadciśnienie. Jeżeli leczenie powiedzie się, można poczekać do naturalnego porodu. W przypadku, gdy leczenie jest nieskuteczne, a objawy nasilają się, należy wywołać sztucznie poród.
Ryzyko śmierci matki w wyniku rzucawki jest bardzo wysokie (2-10%), ale dziecka jeszcze większe, bo aż 10-25%.