Białko w moczu (białkomocz) - przyczyny, badania, wyniki proteinurii
Białko w moczu (białkomocz) zwykle jest kojarzone z chorobami nerek, dlatego budzi niepokój pacjentów. Jednak obecność białka w moczu może mieć różne przyczyny i nie zawsze oznacza poważną chorobę. Niekiedy jest jedynym odchyleniem od normy w badaniu ogólnym moczu i może być stanem przejściowym, który nie jest związany z żadnym schorzeniem. Niemniej jednak wyniki zawsze należy skonsultować z lekarzem.
- 1. Czym jest mocz?
- 2. Co to jest białko w moczu (białkomocz)?
- 2.1. Białko w moczu - norma
- 3. Co oznacza białko w moczu?
- 3.1. Białko w moczu a nerki
- 3.2. Białko w moczu a schorzenia pozanerkowe
- 3.3. Białko i leukocyty w moczu - pozostałe przyczyny
- 4. Białko w moczu w ciąży
- 5. Białko w moczu u dziecka
- 6. Objawy białka w moczu (proteinurii)
- 7. Kto i kiedy powinien wykonać badania moczu?
- 7.1. Jak przygotować się do badania białka w moczu?
- 8. Leczenie białkomoczu
- 8.1. Leczenie naturalne proteinurii. Jak obniżyć poziom białka w moczu?
- 8.2. Białkomocz - dieta
1. Czym jest mocz?
Mocz to podstawowy produkt przemiany materii każdego człowieka. To płyn produkowany w nerkach, zawierający wszystkie niepotrzebne organizmowi substancje. Nerki filtrują płyn, dzięki czemu zachowują korzystne dla organizmu produkty przemiany materii, w tym wodę, a następnie pomagają wydalić go z organizmu.
Zdrowy, dorosły człowiek zwykle wydala od 600 do 2500 ml moczu każdej doby.
2. Co to jest białko w moczu (białkomocz)?
Białkomocz, inaczej proteiny w moczu, to obecność dużej ilości białka, a konkretnie albumin, w moczu. Albumina jest głównym białkiem krwi. Podczas prawidłowego filtrowania krwi przez nerki proteina ta pozostaje w organizmie. Jeśli przedostaje się do moczu w nadmiernej ilości, jest to stan nieprawidłowy.
Można wyróżnić kilka stopni wydalanie białka w moczu:
- białkomocz znikomy, gdy poziom białka w moczu nie przekracza 0,5 grama na dobę;
- białkomocz mierny, gdy poziom białka w moczu wynosi 0,5 - 3,5 grama na dobę;
- białkomocz nasilony, gdy poziom białka w moczu przekracza 3,5 grama na dobę.
Białkomocz można podzielić na przednerkowy oraz nerkowy. Białkomocz przednerkowy spowodowany jest zwiększeniem ilości prawidłowych lub nieprawidłowych białek we krwi.
Stan ten skutkuje przechodzeniem nadmiernej ilości białek do moczu, która przekracza możliwości resorpcji zwrotnej cewek nerkowych (jest to tzw. białkomocz z przeładowania). Przyczyną białkomoczu przednerkowego nie zawsze są choroby.
Za białkomocz nerkowy zaś odpowiedzialne są różne choroby nerek.
2.1. Białko w moczu - norma
Białko w moczu nie powinno zostać stwierdzone u osób zdrowych. W ciągu dnia zdrowy człowiek wydala mniej niż 250 mg białka z moczem. Wówczas w badaniach ujawnia się to jako tzw. ślad białka w moczu.
Jeśli poziom wzrasta powyżej 300 mg, wówczas ma miejsce tak zwany białkomocz (czasami określany jako białkomocz patologiczny). Normy białka w moczu różnią się u kobiet w ciąży, sportowców, a także osób starszych.
Zobacz także: Musisz wykonać badania? Umów je od ręki
3. Co oznacza białko w moczu?
Białkomocz rzadko pojawia się samoistnie. Nie zdarza się, aby sam był główną przyczyną chorób. Jest raczej objawem towarzyszącym innym problemom ze zdrowiem. Śladowe ilości białka w moczu uważa się za normalne i niezagrażające zdrowiu ani życiu.
3.1. Białko w moczu a nerki
Podwyższone białko w moczu może świadczyć przede wszystkim o poważnych zaburzeniach nerek. Przyczyną takiego stanu zazwyczaj są bakterie (m.in. E. Coli, chlamydie i wirus HPV).
Białkomocz może być wywołany kłębuszkowym zapaleniem nerek. Wówczas pojawiają się objawy, takie jak:
- gorączka,
- obecność krwi w moczu,
- podwyższone ciśnienie,
- brak apetytu,
- bóle lędźwiowe,
- obrzęki w obrębie twarzy.
3.2. Białko w moczu a schorzenia pozanerkowe
Na białkomocz szczególnie narażone są osoby cierpiące na cukrzycę i nadciśnienie tętnicze, a także osoby, u których w rodzinie pojawiał się ten problem. Białko w moczu przy cukrzycy to dość częste schorzenie.
Zarówno w cukrzycy typu 1, jak i typu 2, białko w moczu jest pierwszym znakiem pogarszającej się pracy nerek. W miarę jak funkcja nerek się pogarsza, poziom albumin w moczu rośnie.
Kolejnym czynnikiem ryzyka białkomoczu jest nadciśnienie tętnicze, które (podobnie jak cukrzyca) w połączeniu z albuminami w moczu świadczy o dysfunkcji nerek. Brak kontroli nadciśnienia może w rezultacie doprowadzić do ich niewydolności.
3.3. Białko i leukocyty w moczu - pozostałe przyczyny
Niektóre grupy etniczne są bardziej narażone na problemy z nadciśnieniem, a w konsekwencji również na białkomocz. Według badań Afroamerykanie mają sześciokrotnie większe szanse zachorowania na niewydolność nerek wynikającą z nadciśnienia niż osoby pochodzenia europejskiego.
Również rdzenni Amerykanie, Latynosi, mieszkańcy wysp Pacyfiku, a także osoby starsze i otyłe są w grupie zwiększonego ryzyka białkomoczu. Często razem z białkiem w moczu obserwuje się także podwyższoną liczbę białych krwinek, czyli leukocytów.
Białkomocz może być także spowodowany chorobami i zaburzeniami, takimi jak:
- anemia sierpowata,
- wirusowe zapalenie wątroby,
- kiła,
- HIV,
- choroby serca,
- hipoglikemia,
- toczeń,
- sarkoidoza,
- niedawno przebyte infekcje układu moczowego i oddechowego,
- choroby autoimmunologiczne, takie jak, np. toczeń rumieniowaty,
- zakrzepica żyły nerkowej.
Dodatkowo u kobiet za dużo białka w moczu może świadczyć o infekcji pochwy natomiast u mężczyzn sygnalizować problemy z prostatą.
Zwiększona ilość nieprawidłowych białek we krwi, które następnie przechodzą do moczu, może być również wynikiem nadmiernego rozpadu krwinek czerwonych – czyli hemolizy, w przebiegu chorób rozrostowych układu chłonnego, takich jak szpiczak mnogi czy białaczki itd.). Są to choroby nowotworowe. Nie należy więc lekceważyć zaburzonych wyników badań.
Pozostałe przyczyny obecności białka w moczu
Białkomocz nie zawsze musi oznaczać chorobę. Przyczyną obecności białka w moczu może być:
- nadmierny wysiłek fizyczny,
- przebyta niedawno infekcja, np. przeziębienie (podwyższona temperatura, która pojawia się w jego przebiegu, również może mieć wpływ na wystąpienie białkomoczu),
- stres,
- przemarznięcie.
Wyróżnia się także białkomocz ortostatyczny, który jest spowodowany długotrwałym pozostawaniem w pozycji stojącej.
4. Białko w moczu w ciąży
Białkomocz w ciąży to stan zupełnie normalny i niezagrażający zdrowiu i życiu dziecka czy matki. Norma dla białka w moczu w ciąży to 300 mg. Kobieta w ciąży w naturalny sposób wydala nieco więcej białka wraz z moczem.
Jeśli jednak jego poziom wzrasta, mówimy o ciążowej proteinurii. Należy stale kontrolować poziom białka, ponieważ zbyt duży wzrost może świadczyć o zaburzeniach pracy nerek, zatruciu ciążowym czy infekcjach układu moczowego i będzie wymagać leczenia.
5. Białko w moczu u dziecka
Jako że dzieci są narażone na wszelkie infekcje, należy badać poziom białka w moczu przynajmniej raz na 2 lata. Niepokój rodziców powinien wywołać ślad białka w moczu u dziecka, który objawia się poprzez:
- skąpomocz
- częstomocz
- nawracające infekcje dróg moczowych
- częste bóle brzucha
Jeśli dodatkowo mocz się pieni, może być to kolejny sygnał alarmowy. Białkomocz u dzieci statystycznie zdarza się dość często i nie zawsze jest powodem do niepokoju.
Niemniej jednak należy zgłosić się do lekarza i poprosić o skierowanie na badanie moczu. Białkomocz u dziecka powinien być profilaktycznie poddany szerszej diagnostyce.
PYTANIA I ODPOWIEDZI LEKARZY NA TEN TEMAT
Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem:
- Co znaczy to białko w moczu u pięciolatki? - odpowiada dr n. med. Tomasz Grzelewski
- Co oznacza białko w moczu? - odpowiada dr n. med. Artur Grodzki
- Czy białko w moczu może zafałszować test ciążowy? - odpowiada dr n. med. Bogdan Ostrowski
6. Objawy białka w moczu (proteinurii)
Na początku podwyższony poziom białka w moczu nie daje żadnych objawów albo można je łatwo pomylić z innymi chorobami i zaburzeniami. Z czasem mogą wystąpić charakterystyczne objawy białkomoczu, takie jak:
- pienisty mocz, często o mętnym zabarwieniu
- obrzęki dłoni i stóp, a także brzucha
- opuchnięta twarz
- wzrost ciśnienia krwi
W przypadku pojawienia się tych objawów należy wykonać badanie moczu.
7. Kto i kiedy powinien wykonać badania moczu?
Do niedawna białko badano w moczu zebranym od pacjenta przez całą dobę. Obecnie wystarczy pojedyncza próbka moczu, aby stwierdzić zawartość albumin. W rzeczywistości, badanie albumin polega na porównaniu ich ilości z ilością kreatyniny, czyli naturalnego produktu metabolizmu, co oznacza wyliczenie współczynnika albuminy do kreatyniny. Badanie ogólne moczu pozwala stwierdzić, ile białka jest wydalane z organizmu i nie potrzeba do tego dodatkowych badań.
Jeśli w moczu na gram kreatyniny przypada ponad 30 miligramów albuminy, może to oznaczać problem z nerkami. W takim przypadku niezbędne jest powtórzenie testu po tygodniu lub dwóch. Jeśli nieprawidłowy wynik się powtórzy, świadczy to o tym, że osoba badana cierpi na białkomocz, a tym samym jej nerki nie funkcjonują prawidłowo.
W razie białkomoczu, oprócz poziomu albuminy powinno się także zmierzyć kreatyninę, a dokładnie szybkość, z jaką nerki ją filtrują. Zbyt wysoki poziom kreatyniny może bowiem świadczyć o uszkodzeniu nerek, w wyniku którego narząd ten nie jest w stanie usuwać z organizmu produktów przemiany materii. Przewlekłą chorobę nerek oznaczają wyniki poniżej 60 ml/min.
7.1. Jak przygotować się do badania białka w moczu?
Do badania należy się odpowiednio przygotować. Przed oddaniem moczu należy umyć miejsca intymne i osuszyć je najlepiej jałową ligniną. Pierwszy strumień moczu oddaje się do toalety, następnie wypełnia się specjalny sterylny pojemnik na mocz do około jednej trzeciej objętości (do badania przeznaczony powinien być materiał z tzw. środkowego strumienia moczu).
Na dzień przed badaniem białka w moczu nie należy wykonywać forsownych ćwiczeń. Wysokie białko w moczu często jest wynikiem intensywnego treningu i wówczas nie oznacza żadnego schorzenia. Kobiety powinny pamiętać o tym, aby nie badać moczu w trakcie menstruacji, jak i bezpośrednio przed i po krwawieniu.
Mocz powinien być jak najszybciej dostarczony do laboratorium, najlepiej w przeciągu pół godziny. Jeżeli nie jest to możliwe, mocz należy przechowywać w lodówce.
Czasem konieczna jest tzw. dobowa zbiórka moczu. Pacjent otrzymuje wówczas specjalny pojemnik z podziałką i musi oddawać mocz właśnie do tego pojemnika przez 24 godziny, zapisując dokładnie godziny wizyty w toalecie. Badanie to wykonuje się głównie w przypadku podejrzenia choroby nerek, a także zaburzeń metabolicznych, np. cukrzycy, czasem także w przypadku chorób tarczycy lub niedoboru witaminy D.
8. Leczenie białkomoczu
Leczenie białkomoczu zazwyczaj polega przede wszystkim na wyeliminowaniu przyczyny jego występowania. Jeśli więc problem leży po stronie nerek, należy skupić się na ich wzmocnieniu, a jeśli białkomocz wywołany jest nadciśnieniem lub infekcją - trzeba je zwalczyć za pomocą odpowiednich lekarstw czy antybiotyków. Z reguły wyleczenie przyczyny białkomoczu rozwiązuje problem, a poziom białka wraca do normy.
Osoby, u których białkomocz pojawił się w wyniku nadciśnienia lub cukrzycy, powinny przede wszystkim starać się kontrolować dolegliwość będącą podłożem problemu z albuminą w moczu.
Wiąże się to z przyjmowaniem leków oraz prowadzeniem zdrowego trybu życia. Ważne jest również regularne badanie moczu, które pozwoli stwierdzić, czy problem się pogłębia, a zagrożenie niewydolnością nerek jest większe.
Rokowania z reguły są pozytywne. Leczenie białkomoczu i chorób towarzyszących polega na zastosowaniu farmakoterapii, która zazwyczaj okazuje się skuteczna. Inna sytuacja jest, kiedy w badaniu wykryte zostanie białko i krew w moczu. Wówczas konieczna jest dalsza diagnostyka, aby ustalić, skąd pochodzi krwawienie.
Jeśli jednak obecność białka w moczu wiąże się z chorobami autoimmunologicznymi lub przewlekłymi, trzeba liczyć się z koniecznością przyjmowania leków do końca życia.
8.1. Leczenie naturalne proteinurii. Jak obniżyć poziom białka w moczu?
W leczeniu naturalnym białkomoczu zwykle stosuje się zmianę diety oraz niektóre mieszanki ziołowe. Poleca się przede wszystkim picie naparu z korzenia mniszka lekarskiego, pokrzywy, dziurawca, skrzypu, a także liścia brzozy czy nawłoci.
Jeśli białkomocz wystąpił na skutek zbyt intensywnych treningów, należy ograniczyć aktywność fizyczną lub sięgać po mniej angażujące sporty.
8.2. Białkomocz - dieta
W leczeniu proteinurii warto stosować specjalną dietę, w której jest niewiele białka oraz sodu. Wskazane jest za to spożywanie węglowodanów oraz tłuszczów, a także ograniczenie płynów. Pacjenci bardzo często muszą jeść sporą ilość kleików ryżowych, sucharki, produkty pszenne oraz owocowe przeciery.
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.