Piotr przez przypadek dowiedział się, że przebył zakażenie wirusem HBV. Jakie mogą być konsekwencje infekcji?

Do redakcji WP abcZdrowie napisał pan Piotr, który przebył zakażenie wirusem HBV. Patogen jest czynnikiem wywołującym wirusowe zapalenie wątroby typu B, które ma dwie postaci: ostrą i przewlekłą. Mężczyzna o infekcji dowiedział się przypadkiem. Teraz zastanawia się, jakie mogą być konsekwencje zakażenia.

"Szanowna Redakcjo,

w ostatnim czasie dużo piszecie o wirusie HCV, który odpowiada, za rozwój zapalenia wątroby WZW typu C. Niedawno przeczytałem na waszym portalu, że zakażenie w przewadze nie daje objawów, a 90 proc. ludzi dopiero po latach dowiaduje się, że je przebyło. Niestety sam mając 36 lat, doświadczyłem podobnej sytuacji, tylko z innym wirusem. W związku z tym, że w październiku po raz pierwszy chciałem odwiedzić Afrykę, postanowiłem wykonać badania laboratoryjne, aby przekonać czy z moim zdrowiem wszystko jest w porządku, i czy mogę zaszczepić się przeciwko chorobom obecnym na tym kontynencie.

Kiedy otrzymałem wyniki, okazało się, że mam wysoki poziom przeciwciał p. WZW typu B (powyżej 350). Już zapisałem się do lekarza, aby omówić te wyniki, ale niestety termin jest dość odległy. Piszę do Was, ponieważ chciałbym dowiedzieć się, co oznacza przebycie takiego zakażenia. Czy jestem narażony na jakieś powikłania? Czy to normalne, że nie zauważyłem u siebie żadnych objawów? Może powinienem zrobić dodatkowo jakieś inne badania? Jakie jest ryzyko, że rozwinie się u mnie zapalenie wątroby?

Liczę na waszą pomoc, Piotr".

Jak wyjaśnia prof. Anna Boroń-Kaczmarska specjalistka chorób zakaźnych i hepatolog z Akademii Śląskiej Katowice jedynym rezerwuarem wirusa HBV jest człowiek. Do zakażenia dochodzi głównie poprzez kontakt z zainfekowaną krwią.

- Wirus HBV, czyli wirus zapalenia wątroby typu B, jest drobnoustrojem, którym można zakazić się nawet niewielką ilością krwi. Istnieją trzy drogi zakażenia: pozajelitowa (głównie za pośrednictwem krwi). Wirus może się przenosić przez skażone przyrządy medyczne i niemedyczne w trakcie zabiegów, przy których naruszana jest ciągłość skóry. Do zakażenia może dojść w studiu tatuażu czy podczas zabiegów kosmetycznych, ale też drogą płciową, czyli poprzez kontakt seksualny. Jest jeszcze droga okołoporodowa, kiedy źródłem zakażenia dziecka jest matka – tłumaczy w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Boroń-Kaczmarska.

- Wirus zapalenia wątroby typu B charakteryzuje się tym, że jego materiał genetyczny integruje się z materiałem genetycznym osoby zakażonej. Oznacza to, że całkowite wyeliminowanie wirusa z organizmu jest w zasadzie niemożliwe. Zakażenie HBV było ogromnym problemem w Polsce w latach 70. i 80., kiedy rocznie ostre zapalenie wątroby WZW typu B diagnozowano u 15 tys. ludzi. Do zakażeń najczęściej dochodziło w placówkach medycznych. 10 proc. z tych 15 tys. rozwijało przewlekłą postać tej choroby, która doprowadzała do marskości wątroby oraz raka wątrobowokomórkowego – precyzuje lekarka.

Hepatolog wyjaśnia, że brak objawów u pana Piotra nie jest niczym zaskakującym, ponieważ większość przypadków zainfekowania wirusem HBV przebiega bezobjawowo, po czym nosiciel nabywa pełną odporność na ten rodzaj wirusa.

W niektórych przypadkach mogą jednak wystąpić oznaki ostrego zakażenia WZW B.

- Wirusowe zapalenie wątroby typu B ma dwie postaci – ostrą i przewlekłą. Ostre zapalenie wątroby typu B może mieć różny przebieg, zarówno objawowy, jak i bezobjawowy. Jeśli objawy się pojawią, są to najczęściej: męczliwość, nudności, wymioty, ból brzucha, mięśni i stawów, a czasem także świąd skóry. Ostre zapalenie wątroby typu B może przejść w postać przewlekłą, która utrzymuje się latami, a objawy pojawiają się dopiero wtedy, gdy wątroba jest poważnie uszkodzona – opisuje ekspertka.

Lekarka dodaje, że kilka dni lub tygodni przed wystąpieniem wymienionych wyżej objawów może pojawić się uporczywy ból mięśni i stawów. U części osób wirusowe zapalenie wątroby typu B powoduje żółtaczkę, z którą wiąże się ściemnienie moczu i rozjaśnienie stolca.

Najczęstszym powikłaniem zakażenia HBV jest marskość wątroby. Szacuje się, że rozwija się w ciągu 5 lat u 8–20 proc. chorych na przewlekłe WZW typu B. Czynniki ryzyka to:

• intensywne namnażanie HBV,
• towarzyszące zakażenie HCV i HIV,
• średni lub starszy wiek,
• płeć męska,
• spożywanie alkoholu.

- Marskość wątroby należy traktować jako stan przednowotworowy. Bo nie wolno zapominać, że HBV jest tzw. wirusem onkogennym. Przewlekłe zakażenie, które przez lata nie daje żadnych objawów, powoduje raka wątrobowokomórkowego, co udowodniły liczne badania. HBV został wpisany na listę 7 wirusów odpowiadających za powstawanie zmian nowotworowych – wyjaśnia prof. Boroń-Kaczmarska.

Czy osoba, która przeszła zakażenie wirusem bezobjawowo, może rozwinąć w przyszłości raka wątrobokomórkowego?

- Jest to uzależnione od tego, czy jest to jedynie nosicielstwo, czy w organizmie namnaża się materiał genetyczny wirusa. Aby to wiedzieć, należy wykonać oznaczenie DNA wirusa zapalenia wątroby typu B we krwi pacjenta (badanie DNA HVB). Jeśli wirus się namnaża, takie ryzyko jest znacznie większe – oznajmia specjalistka chorób zakaźnych.

Prof. Boroń-Kaczmarska dodaje, że jeśli u pacjenta wykryto ślad przebytego zakażenia w postaci wysokiego poziomu przeciwciał, będzie on utrzymywał się do końca życia. Pacjent powinien zaś regularnie wykonywać badania i monitorować swój stan zdrowia.

- Wirus ma niestety skomplikowaną budowę i poszczególne jego fragmenty oraz oddziaływanie na układ odpornościowy są badane w procedurze diagnostycznej. Część osób posiada przeciwciała przeciwko części rdzeniowej wirusa, czyli anty-HBC. Jest to dowód przebytego zakażenia u blisko 100 osób, które przebyły zakażenie. Utrzymują się one niemal do końca życia. Warto, aby taki pacjent znalazł się w nadzorze medycznym. Jeśli ogólny stan zdrowia u takiej osoby jest właściwy, nic poważnego nie powinno się wydarzyć – twierdzi lekarka.

- Jeśli jednak w przyszłości rozwinie chorobę wymagającą leczenia immunosupresyjnego lub onkologicznego, wówczas taka osoba powinna profilaktycznie przyjmować leki hamujące namnażanie wirusa. Wirus mieści się bowiem w wielu komórkach naszego ciała, nie tylko w wątrobie i jeżeli dana osoba mająca ślad przebytego zakażenia będzie poddana leczeniu obniżającemu odporność, może się zdarzyć, że wirus zaczynie się aktywnie namnażać, co doprowadzi do reaktywacji zakażenia – tłumaczy prof. Boroń-Kaczmarska.

Lekarka przypomina, że od lat 80. w Polsce dostępne są szczepionki przeciwko WZW typu B. Od 1994 roku każdy noworodek w pierwszej dobie swojego życia jest szczepiony obowiązkowo przeciwko wirusowi zapalenia wątroby typu B. Obowiązkowo szczepieni są także pracownicy służby zdrowia, czy osoby mieszkające z chorym na WZW typu B lub nosicielem HBV.

Szczepienia zalecane podatnym na zakażenie (niemającym odporności, czyli przeciwciał):

• nieszczepionym w ramach szczepień obowiązkowych
• osobom, które np. wyjeżdżają w rejony endemicznego występowania WZW typu B,
• osobom podejmującym ryzykowne zachowania seksualne,
• uzależnionym od narkotyków dożylnych,
• chorym na nowotwory układu krwiotwórczego.

Jak wygląda leczenie WZW typu B u osób, które mimo szczepienia zakaziły się wirusem?

- Niestety wirus nie ulega całkowitej eliminacji z organizmu, nie można go w 100 proc. wyleczyć. Mamy natomiast preparaty, które mogą hamować proces namnażania wirusa. Dzisiaj to leczenie jest znacznie łatwiejsze niż jeszcze kilkanaście lat temu - kończy ekspertka.

Katarzyna Gałązkiewicz, dziennikarka Wirtualnej Polski