Trwa ładowanie...

Tężyczka - przyczyny, objawy, zapobieganie, rozpoznanie, leczenie

 Paula Jakubasik
13.08.2021 17:08
Tężyczka zazwyczaj jest leczona w szpitalu za pomocą suplementacji wapnia.
Tężyczka zazwyczaj jest leczona w szpitalu za pomocą suplementacji wapnia. (123rf.com)

Tężyczka to nadmierna pobudliwość nerwowo-mięśniowa, która wywołuje niekontrolowane skurcze mięśni. Stan ten spowodowany jest zbyt niskim poziomem wapnia we krwi, towarzyszy mu często niedobór magnezu. Bardzo często tężyczka mylona jest z tężcem, jednak prócz podobnej nazwy, te dwie choroby nie mają ze sobą nic wspólnego. Co to jest tężyczka? Jakie są przyczyny i objawy tężyczki? Czy schorzenie jest groźne? Jak rozpoznać i leczyć tężyczkę? W jaki sposób można zapobiegać tężyczce?

spis treści

1. Co to jest tężyczka?

Tężyczka to stan nadmiernej pobudliwości nerwowo-mięśniowej, który charakteryzują niekontrolowane skurcze, mrowienie i drżenie mięśni.

Podczas napadu tężyczki mogą pojawić się także skurcze głośni, które utrudniają oddychanie i bezpośrednio zagrażają życiu. Przyczyną jest zbyt niskie stężenie wapnia we krwi, który odpowiada za równowagę między procesem pobudzenia i hamowania w korze mózgu.

Zobacz film: "Jak uniknąć skurczów mięśni?"

Najczęściej tężyczka występuje u ludzi młodych, aktywnych zawodowo, bez względu na płeć. Często schorzenie nie jest rozpoznawane ze względu na niespecyficzne objawy.

2. Przyczyny tężyczki

Tężyczka wynika ze zwiększonej szybkości przekazywania sygnałów między nerwami, a mięśniami. Główną przyczyną jest niedobór wapnia we krwi (hipokalcemia), niskie stężenie magnezu (hipomagnezemia) i potasu (hipokaliemia).

Gospodarka wapniowo-fosforanowa organizmu jest regulowane przez parathormon (PTH), który wydzielają przytarczyce. W przypadku spadku ilości wapnia PTH generuje jego wzrost za sprawą zapasów pierwiastka z kości, zwiększenie wchłaniania z przewodu pokarmowego i nerek.

Niestety niedoczynność przytarczyc prowadzi bezpośrednio do tężyczki, wyjątkiem jest niewielki niedobór pierwiastków we krwi. Istnieje tężyczka jawna (hipokalcemiczna) oraz tężyczka utajona (inaczej normokalcemiczna, spazmofilia).

Najczęstsze przyczyny tężyczki jawnej to usunięcie przytarczyc w czasie zabiegów operacyjnych na szyi (np. strumektomii) i procesy autoimmunologiczne prowadzące do dysfunkcji przytarczyc.

W wyjątkowych sytuacjach dochodzi do zaniku przytarczyc, grasicy oraz chorób prowadzących do hipokalcemii, takich jak ostre zapalenie trzustki, zespół upośledzonego wchłaniania jelitowego, znaczny niedobór witaminy D oraz niewydolność nerek).

Niekiedy tężyczka jawna może być spowodowana zażywaniem leków moczopędnych z grupy diuretyków pętlowych. Ryzyko wystąpienia schorzenia zwiększa cukrzyca, alergia oraz choroby tarczycy.

Z kolei tężyczka utajona nie ma typowych objawów, może być związana z niedoborem magnezu i potasu przy prawidłowym stężeniu wapnia.

W organizmie występują zaburzenia elektrolitowe, ale objawy tężyczki muszą być wywołane przez bodziec, na przykład zwiększenie pH w organizmie wywołane hiperwentylacją.

Tężyczka mięśniowa: przyczyny i objawy
Tężyczka mięśniowa: przyczyny i objawy [7 zdjęć]

Tężyczka mięśniowa jest schorzeniem o bardzo różnorodnych symptomach chorobowych. Dolegliwość objawia

zobacz galerię

3. Objawy

Objawy tężyczki zazwyczaj są charakterystyczne. Wśród nich można wyróżnić przede wszystkim skurcze mięśniowe, które najczęściej rozpoczynają się od kończyn.

Pojawia się tzw. ręka położnika, czyli całkowite zgięcie wszystkich stawów 4 i 5 palca i jednoczesny wyprost kciuka, palca wskazującego i środkowego. Następnie skurcze przenoszą się na przedramiona, ramiona, twarz, klatkę piersiową oraz nogi. Pozostałe symptomy tężyczki to:

  • skurcz powiek,
  • światłowstręt,
  • podwójne widzenie,
  • skurcz mięśni krtani,
  • napad astmy,
  • kołatanie serca,
  • drętwienie i mrowienie palców u rąk lub nóg,
  • mrowienie wokół ust,
  • drżenie warg,
  • migrena,
  • omdlenia z drgawkami,
  • niepokój,
  • lęk,
  • rozdrażnienie,
  • odczuwalne napięcie mięśni twarzy i kończyn,
  • zaburzenia pamięci,
  • problemy z koncentracją,
  • bezsenność,
  • osłabienie.

Może dojść też do kurczu głośni i zamknięcia krtani, co uniemożliwia oddychanie. Wówczas konieczna jest szybka pomoc lekarska, ponieważ stan bezpośrednio zagraża życiu. Tężyczka może również skutkować hiperwentylacją (szybkie i głębokie oddychanie).

To niebezpieczna sytuacja, ponieważ prowadzi do zakłócenia równowagi kwasowo-zasadowej i zasadowicy oddechowej. W konsekwencji mogą wystąpić problemy z utlenowaniem mózgu, a także arytmia u osób z chorym sercem.

4. Tężyczka utajona

Tężyczka utajona jest trudniejsza do rozpoznania, ale objawy, które najczęściej się pojawiają to:

  • drętwienie kończyn,
  • mrowienie kończyn,
  • bezsenność,
  • osłabienie,
  • ciągłe zmęczenie,
  • wzdęcia,
  • kołatanie serca,
  • ból w klatce piersiowej,
  • kurcz mięśni twarzy,
  • kurcz palców dłoni,
  • napięcie nerwowe,
  • obniżony nastrój,
  • zasłabnięcia,
  • wzdęcia,
  • kolki,
  • gwałtowne skurcze mięśni mimicznych twarzy po uderzeniu młoteczkiem neurologicznym,
  • przykurcz palców dłoni.

5. Czy tężyczka jest groźna?

Tężyczka może skutkować skurczem mięśni krtani i zaburzeń oddychania. W takiej sytuacji konieczne jest wezwanie pogotowia ratunkowego. Niebezpieczne są również objawy, takie jak:

  • zaburzenia świadomości,
  • utrata napięcia mięśniowego,
  • niedowłady kończyn,
  • drgawki,
  • silny ból głowy,
  • zaburzenia mowy,
  • nagła utrata pamięci,
  • hiperwentylacja.

6. Zapobieganie

Kluczowa jest zbilansowana dieta, która zapewnia organizmowi odpowiednio dużo witamin i mikroelementów. Warto zwrócić uwagę na ilość spożywanych produktów bogatych w wapń, takich jak:

  • mleko pełne w proszku,
  • sery dojrzewające podpuszczkowe,
  • sery topione,
  • ser twarogowo-owczy,
  • szprot wędzony,
  • łosoś,
  • soja,
  • żółtka jaj,
  • orzeszki ziemne,
  • orzechy włoskie,
  • orzechy laskowe,
  • pistacje,
  • nasiona słonecznika,
  • mak,
  • brokuły,
  • szpinak,
  • fasola,
  • buraki,
  • zielona pietruszka,
  • rzeżucha,
  • czekolada mleczna,
  • chude mleko w dużych ilościach.

Należy unikać produktów bogatych w fosforany, czyli produktów przetworzonych z dużą ilością konserwantów, napojów gazowanych i suchych wędlin. Wchłanianie wapnia utrudnia także szczaw, rabarbar, produkty zbożowe i strączkowe.

7. Rozpoznanie tężyczki

Podstawowym elementem w rozpoznaniu chorób jest wywiad lekarski. Specjalista zazwyczaj pyta o pojawiające się objawy, ich nasilenie i stosowane leki. Konieczne jest również wykonanie badań, takich jak:

  • EMG (badanie elektromiograficzne),
  • echokardiografia,
  • elektroencefalografia,
  • EKG (elektrokardiografia).

Najczulszym testem jest badanie elektromiograficzne (EMG), czyli tzw. próba tężyczkowa. Często pacjenci są kierowani do endokrynologa, który jest w stanie rozpoznać zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej w przebiegu zaburzeń hormonalnych.

Zobacz także:

8. Leczenie

Zazwyczaj leczenie tężyczki odbywa się w warunkach szpitalnych. Pacjentowi podaje się sole wapnia (glukonian lub chlorek wapnia). Celem terapii jest zwiększenie stężenia wapnia w surowicy krwi i jego utrzymanie na stałym poziomie.

Dzięki temu możliwe jest uniknięcie ostrych objawów tężyczki, a także przewlekłych powikłań związanych ze schorzeniem. Niedobór magnezu i potasu wymaga regularnej suplementacji. Pacjenci ze stwierdzoną niedoczynnością przytarczyc muszą doustnie zażywać wapń i witaminę D. Tężyczka utajona wymaga suplementacji magnezu, dobre efekty daje również opieka psychologiczna.

Wyleczenie jest zależne od przyczyny tężyczki. Zażywaniu pierwiastków w odpowiedniej dawce najczęściej skutkuje ustąpieniem objawów i umożliwia normalne funkcjonowanie. Pacjent nie może jednak zapominać o odpowiedniej diecie i wykonywaniu regularnych badań kontrolnych.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze