Zaburzenia pamięci i intelektu

Najczęstszymi przyczynami zaburzeń pamięci i intelektu są choroby zwyrodnieniowe i naczyniowe układu nerwowego.

Mało nasilony proces zwyrodnieniowy, niewiele odbiegający od normalnego starzenia się, może spowodować tzw. zaburzenia pamięci związane z wiekiem, zwane też łagodną niepamięcią starczą lub łagodnym zaburzeniem funkcji poznawczych. Zaburzenia pamięci i intelektu mogą być niewielkie, utrzymywać się na stałym poziomie, ale również pogłębiać. W tym pierwszym przypadku zaburzenia te ograniczają się tylko do pamięci, w drugim zaburzeniom pamięci towarzyszą z reguły również inne, postępujące zaburzenia funkcji intelektualnych. Zaburzenia te niosą ze sobą konsekwencje – chory nie może kontynuować swojej pracy, a nawet sam funkcjonować w domu. Inne przyczyny otępienia to: choroba Alzheimera, otępienie czołowo-skroniowe, choroby naczyń mózgu, choroba Parkinsona, choroba Wilsona, urazy mózgu, guzy mózgu, padaczka, infekcje ośrodkowego układu nerwowego, stwardnienie rozsiane, choroba Creutzfeldta-Jakoba, porażenie nadjądrowe i choroba Huntingtona, zaburzenia metaboliczne (choroby tarczycy, choroba Cushinga, niewydolność nerek i wątroby), niedobory witamin.

Najczęstszym początkowym objawem otępienia jest depresja. Z czasem proces otępienny postępuje: dochodzi do zapominania nazw przedmiotów, imion najbliższych, opiekujących się osób, gubienia się w znanej okolicy, trudności w prawidłowym ubraniu się. Istotnym powikłaniem otępienia w późniejszych fazach jest zespół urojeniowy. Dominują w nim przekonania chorego, że jest okradany, podmienia się jego rzeczy albo zużywa i podrzuca zniszczone, przestawia sprzęty. Najtrudniejszym okresem otępienia jest otępienie ciężkie, w którym osoba ma trudności z chodzeniem, zanika zdolność mowy i kontrolowania czynności fizjologicznych. Powikłaniami tego okresu mogą być zachowania agresywne i krzyk.

Leczenie zależy od przyczyny otępienia. Ocenia się, że otępienie jest odwracalne w ok. 10% przypadków. W przypadku stwierdzenia objawów otępienia należy zwrócić się do neurologa. Kiedy objawom tym towarzyszą objawy wytwórczepsychotyczne, należy zwrócić się o pomoc również do psychiatry. Leczenie otępienia naczyniopochodnego jest leczeniem objawowym. Chorym podaje się inhibitory acetylocholinesterazy, które powodują stymulację receptorów dla acetylocholiny. Podawane są także leki usprawniające przepływ krwi przez naczynia mózgowe, jak np. preparaty z winpocetyną czy winkrystyną (alkaloidy sporyszu), a także lecytyna, preparaty z wyciągami z liści miłorzębu japońskiego, z korzenia żeń-szenia czy liści lukrecji. Są to leki stosowane pomocniczo. Ważne są również skuteczna kontrola i leczenie nadciśnienia tętniczego, stosowanie leków antyagregacyjnych (kwas acetylosalicylowy) oraz leków przeciwzakrzepowych.

Źródła

1. Wielkie problemy geriatryczne - Zespoły otępienne
2. Galus K. Geriatria, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2007, ISBN 978-83-60290-92-7
3. Prusiński A. Neurogeriatria - praktyczne problemy neurologii w wieku podeszłym, Czelej, Lublin 2004, ISBN 83-89309-24-6
4. Leszek J. Choroby otępienne - teoria i praktyka, Continuo, Wrocław 2003, ISBN 8386682-98-1