10 dziwnych rzeczy, które robi twoje ciało, by cię ochronić

Termin mechanizm obronny w psychologii został wprowadzony przez Zygmunta Freuda. Mechanizmy te stanowią różnorodne strategie radzenia sobie z intensywnymi emocjami oraz wewnętrznymi konfliktami.

Ich celem jest ochrona osobowości poprzez redukcję uczuć, takich jak lęk, złość czy poczucie winy. Organizm aktywuje je, aby skutecznie bronić się przed trudnymi sytuacjami. W podobny sposób biologiczne mechanizmy obronne, zapisane genetycznie w strukturze mózgu, umożliwiają reakcje na bodźce i doświadczanie różnorodnych emocji.

Poniżej przedstawiono dziesięć mechanizmów obronnych, które pełnią funkcję ochronną dla organizmu, zabezpieczając go przed niekorzystnymi dla zdrowia czynnikami zewnętrznymi.

Zobacz także: Dziwne sygnały wysyłane przez twój organizm, które świadczą o spadku odporności

Mechanizmy obronne człowiekaMechanizmy obronne człowieka
Źródło zdjęć: © 123rf
Anna KrzpietPaula Komendarczuk

/ 11Ziewanie

Ziewanie jest zaraźliwe
Ziewanie jest zaraźliwe © Adobe Stock

Głównym celem ziewania jest schłodzenie mózgu, szczególnie gdy uległ on przegrzaniu lub nadmiernemu obciążeniu. Zjawisko to jest ściśle związane z dotlenieniem organizmu oraz wymianą powietrza we wszystkich obszarach płuc. Według badań przeprowadzonych przez naukowców z Uniwersytetów w Lancaster i Durham, istnieją wskazówki sugerujące, że ludzie zaczynają ziewać już podczas pobytu w łonie matki, około siódmego miesiąca życia płodowego.

Co więcej, ziewanie jest zaraźliwe z powodu grup komórkowych zwanych neuronami lustrzanymi. Te komórki nerwowe nie tylko odpowiadają za rozpoznawanie emocji, wyrażanie empatii i współczucia, ale również za naśladowanie czynności innych osób. Mechanizm zjawiska zaraźliwości ziewania może być związany z tą właśnie zdolnością neuronów lustrzanych do naśladowania. Kiedy widzimy kogoś ziewającego, nasze neurony mogą automatycznie uruchamiać podobny proces, powodując, że sami zaczynamy ziewać. To zjawisko podkreśla silne powiązanie między układem nerwowym a naszym społecznym zachowaniem, a także ilustruje, jak pewne reakcje organizmu są wpisane w naszą biologię od bardzo wczesnych etapów życia.

/ 11Kichanie

Kichanie, jako mechanizm obronny organizmu
Kichanie, jako mechanizm obronny organizmu © 123rf

Kichanie to reakcja odruchowa i bezwarunkowa, która polega na gwałtownym wypuszczeniu powietrza z płuc przez nos i usta. W czasie kichania zamyka się krtań, następnie dochodzi do skurczu mięśni brzucha, międzyżebrowych i przepony, a w klatce piersiowej tworzy się ciśnienie.

Gdy krtań ponownie się otworzy, dochodzi do kichnięcia, a powietrze wypuszczane przez człowieka wylatuje z prędkością nawet do 40 km/h. W ten sposób błona śluzowa nosa zostaje podrażniona, a mózg daje sygnał o potrzebie szybkiego oczyszczenia nosa, w którym nagromadziły się alergeny, mikroby, kurz i zarazki.

/ 11Przeciąganie się

Przeciąganie się ma pozytywny wpływ na cały organizm
Przeciąganie się ma pozytywny wpływ na cały organizm © Adobe Stock

Przeciąganie się to nic innego jak automatyczne wydłużanie mięśni, ścięgien oraz więzadeł. To działanie przyczynia się do poprawy krążenia krwi w organizmie oraz sprawia, że mięśnie i ścięgna stają się bardziej elastyczne. W rezultacie stają się mniej podatne na urazy, bardziej zrelaksowane i przygotowane do aktywności fizycznej. Przeciąganie stymuluje wszystkie komórki ciała do działania, jednocześnie rozgrzewając i pobudzając cały organizm.

Przeciąganie się jest nie tylko korzystne dla mięśni, ale również dla ogólnej kondycji ciała. Regularne wykonywanie tego rodzaju ruchów może przyczynić się do zwiększenia zakresu ruchu, co jest istotne zarówno dla codziennych czynności, jak i aktywności sportowej. Ponadto przeciąganie może również pomóc w utrzymaniu prawidłowej postawy ciała oraz zapobiegać ewentualnym dolegliwościom związanym z napięciami mięśniowymi.

/ 11Czkawka

Czkawka jest efektem podrażnienia przepony
Czkawka jest efektem podrażnienia przepony © 123rf

Czkawka pojawia się głównie, gdy jemy za szybko lub za dużo. Jedzenie zbyt zimne, za gorące, a także zbyt ostre również powoduje wystąpienie czkawki. Pracę przepony kontroluje nerw parzysty, który dochodzi do innych narządów np. wątroby, pęcherzyka żółciowego, osierdzia i opłucnej. Jeśli jakieś z zakończeń zostanie podrażnione, wtedy przepona zaczyna poruszać się nieregularnie i silnie, efektem czego jest właśnie czkawka.

/ 11Zrywy miokloniczne

Zrywy miokloniczne, jako mechanizm obronny organizmu
Zrywy miokloniczne, jako mechanizm obronny organizmu © 123rf

Zrywy miokloniczne należą do mimowolnych ruchów związanych z przejściem ze stanu czuwania do stanu snu. Są to krótkotrwałe skurcze, przypominające szarpnięcia pojedynczych mięśni, bądź ich grup (głównie mięśnie kończyn i twarzy). Powstają najczęściej w fazie snu NREM, albo REM.

Ciało po całym dniu potrzebuje rozluźnienia, dlatego częstą przyczyną zrywów może być np. wzmożony wysiłek fizyczny czy duże zmęczenie. Mówi się również, że zrywy te są wynikiem tego, że kiedy człowiek chce zasnąć, częstotliwość oddechu gwałtownie spada, podczas gdy tętno zwalnia tylko nieznacznie, a mięśnie stają się rozluźnione. Mózg może interpretować te zmiany jako zwiastun nadchodzącej śmierci. Wywołując wstrząs stara się po prostu uratować nasze życie.

/ 11 Marszczenie skóry

Marszczenie się skóry, jak mechanizm obronny organizmu
Marszczenie się skóry, jak mechanizm obronny organizmu © 123rf

Badacze odkryli przyczynę marszczenia się skóry na palcach rąk i nóg po długiej kąpieli. Ten efekt wynika z kurczenia się naczyń krwionośnych i odpływu krwi, co prowadzi do zmniejszenia objętości ciała w opuszkach palców. Dr Tom Smulders z Newcastle University Institute of Neuroscience stwierdził, że zmarszczona skóra po kąpieli pełni istotną funkcję, ułatwiając człowiekowi chwytanie śliskich przedmiotów. Może być to ewolucyjny mechanizm, który ma za zadanie ułatwić przetrwanie i codzienne zadania związane z manipulacją przedmiotami.

/ 11Kasowanie wspomnień

Kasowanie pamięci, jako mechanizm obronny organizmu
Kasowanie pamięci, jako mechanizm obronny organizmu © 123rf

Ludzka zdolność do zapamiętywania, odtwarzania i resetowania informacji ukazuje, jak dynamiczny charakter ma pamięć. To, co pamiętamy, stale ulega modyfikacji, a za zmiany nie ponosimy odpowiedzialności tylko my sami, lecz także osoby z naszego otoczenia. Mózg potrafi wyprzeć niektóre wspomnienia, zwłaszcza te traumatyczne czy bardzo bolesne. Ten mechanizm pozwala nam zachować lepsze zdrowie psychiczne oraz utrzymać równowagę emocjonalną.

Zjawisko modyfikowania wspomnień może być rezultatem zarówno naszych własnych procesów myślowych, jak i wpływu interakcji społecznych. Różne doświadczenia życiowe oraz relacje z innymi ludźmi mogą wpływać na sposób, w jaki przetwarzamy i interpretujemy nasze wspomnienia. Ponadto zdolność mózgu do wypraszania traumatycznych wspomnień z pamięci może działać jako mechanizm obronny, chroniący naszą psychikę przed negatywnymi skutkami przeszłości.

Zobacz także: Wspólne doświadczenia kształtują nasze indywidualne wspomnienia

/ 11Gęsia skórka

Gęsia skórka, jako mechanizm obronny organizmu
Gęsia skórka, jako mechanizm obronny organizmu © 123rf

Zjawisko gęsiej skórki, zwanej również reakcją pilomotoryczną, występuje głównie w sytuacjach uczucia zimna lub intensywnych emocji. Wybrzuszenia pojawiające się na skórze są rezultatem kurczenia się mięśni przywłosowych, co skutkuje unoszeniem się i prostowaniem włosków. W obu przypadkach wzrasta poziom adrenaliny w organizmie, co powoduje skurcz mięśni i tym samym powstawanie gęsiej skórki, która rzekomo wspomaga szybsze ogrzewanie ciała.

Gęsia skórka jest zjawiskiem fizjologicznym, które stanowi odpowiedź na bodźce zewnętrzne i wewnętrzne. W przypadku uczucia zimna, reakcja pilomotoryczna jest jednym z mechanizmów, mających na celu zwiększenie izolacji termicznej organizmu poprzez unoszenie włosków i tworzenie warstwy powietrza między nimi. Rozumienie tych fizjologicznych procesów nie tylko pozwala nam lepiej zrozumieć, jak działa ludzki organizm, ale również ukazuje, jak różnorodne bodźce zewnętrzne i wewnętrzne wpływają na naszą fizjologię i reakcje ciała na różne sytuacje.

/ 11Łzy

Łzy, jako mechanizm obronny organizmu
Łzy, jako mechanizm obronny organizmu © 123rf

Łzy nie są oznaką słabości, a fizjologiczną reakcją organizmu, który dba o nasze zdrowie. Łzy oczyszczają i nawilżają rogówkę oraz spojówki przed różnymi zanieczyszczeniami i zarazkami. Produkowane są przez gruczoły łzowe i składają się głownie z wody, sodu, chlorku i białek, a także substancji bakteriobójczych. W momencie podrażnienia oka, reaguje ono łzawieniem, by szybko oczyścić się ze szkodliwych substancji. Płaczemy również, gdy odczuwamy silne emocje, wpływ na to ma wzrost hormonu stresu. Dzięki temu nasz organizm odreagowuje i wyrównuje poziom emocji.

10 / 11Rumieńce

Rumieńce jako mechanizm obronny organizmu
Rumieńce jako mechanizm obronny organizmu © Adobe Stock

Rumieńce to niezależne od woli, nagłe zaczerwienienie twarzy, głównie w okolicach policzków. Pojawia się na skutek rozszerzenia niewielkich naczyń krwionośnych i zwiększenie przepływu krwi przez skórę twarzy. Rumieńce występują najczęściej pod wpływem silnych emocji i przyspieszenia rytmu serca, mają sygnalizować, że jesteśmy silnie poruszeni lub gotowi do działania. Kiedyś to fizjologiczne zjawisko i pojawienie się czerwonej barwy na twarzy miało informować np. przeciwników, że poziom adrenaliny wzrasta i człowiek jest zdolny do ataku.

11 / 11Zobacz także:

Adobe Stock
Adobe Stock © 123rf
Wybrane dla Ciebie
Spotkanie na szczycie. Prezydent ma zdecydować o przekazaniu 3,6 mld zł na NFZ
Spotkanie na szczycie. Prezydent ma zdecydować o przekazaniu 3,6 mld zł na NFZ
Wspiera jelita, serce i daje uczucie sytości. Po ten napój warto sięgać codziennie
Wspiera jelita, serce i daje uczucie sytości. Po ten napój warto sięgać codziennie
Farmaceutka ostrzega przed brakiem leku. "Mogą nie mieć ciągłego dostępu do terapii"
Farmaceutka ostrzega przed brakiem leku. "Mogą nie mieć ciągłego dostępu do terapii"
Do niedawna mieliśmy "zero" zachorowań. Obecnie chorują dziesiątki tysięcy osób
Do niedawna mieliśmy "zero" zachorowań. Obecnie chorują dziesiątki tysięcy osób
Innowacyjne terapie raka trzustki. "To może być największy od 30 lat krok w leczeniu"
Innowacyjne terapie raka trzustki. "To może być największy od 30 lat krok w leczeniu"
Wirus z dzieciństwa, rak w dorosłości? BK na celowniku naukowców
Wirus z dzieciństwa, rak w dorosłości? BK na celowniku naukowców
Powikłania po wypełniaczach. Jak ultrasonografia może im zapobiec?
Powikłania po wypełniaczach. Jak ultrasonografia może im zapobiec?
Leki, które mogą niszczyć kości. Ciche ryzyko, o którym warto wiedzieć
Leki, które mogą niszczyć kości. Ciche ryzyko, o którym warto wiedzieć
Pomagają sercu i poprawiają trawienie. Sięgaj po nie codziennie
Pomagają sercu i poprawiają trawienie. Sięgaj po nie codziennie
Kardiolożka ostrzega. To "subtelne objawy zawału", od razu wzywaj pomoc
Kardiolożka ostrzega. To "subtelne objawy zawału", od razu wzywaj pomoc
Wczesne wykrycie raka z krwi. Na czym polega test Galleri?
Wczesne wykrycie raka z krwi. Na czym polega test Galleri?
Świadczenie wspierające w 2026 roku. Nawet 4134 zł miesięcznie
Świadczenie wspierające w 2026 roku. Nawet 4134 zł miesięcznie