Aksonalne uszkodzenie nerwu – przyczyny, objawy i diagnostyka

Aksonalne uszkodzenie nerwu dotyczy pojedynczej i długiej wypustki, która odchodzi od ciała komórki nerwowej. Jej rolą jest przekazywanie do innych komórek nerwowych sygnału, który został odebrany przez dendryty. Jakie są przyczyny i objawy patologii? Na czym polega diagnostyka? Jak jest zbudowany neuron?

1. Co to jest aksonalne uszkodzenie nerwu?

Aksonalne uszkodzenie nerwu obejmują patologie, w których dominują zaburzenia czucia. Aby zrozumieć tę kwestię, trzeba wiedzieć, jak zbudowany jest neuron i jaką pełni rolę.

Neuron to komórka nerwowa, czyli podstawowa jednostka strukturalna i czynnościowa układu nerwowego. Powstaje z neuronalnych komórek macierzystych i ma zdolność odbierania, przetwarzania, przewodzenia oraz przekazywania impulsów nerwowych.

Zobacz film: "Jak pozbyć się uczucia ciężkich nóg?"

Komórki nerwowe są zlokalizowane w strukturach układu nerwowego. Znajdują się zarówno w ośrodkowym układzie nerwowym, jak i obwodowym układzie nerwowym, w tak zwanych zwojach nerwowych. Najwięcej neuronów zawiera się w ośrodkowym układzie nerwowym, w którego skład wchodzi mózgowie oraz rdzeń kręgowy.

Neurony składają się z części przyjądrowej, to jest ciała komórki (perikarion) oraz wypustek odchodzących od ciała komórki: licznych dendrytów i pojedynczego aksonu (neurytu).

Ciało komórki nerwowej zbudowane jest z cytoplazmy, jądra komórkowego oraz organelli komórkowych. Dendryty to zwykle niewielkie wypustki, które odpowiadają za odbiór napływających do komórki nerwowej informacji. Akson to pojedyncza i długa wypustka neuronu, która odchodzi od ciała komórki nerwowej.

Jej rolą jest przekazywanie sygnału, który został odebrany przez dendryty, do innych komórek nerwowych. Mogą osiągać długość nawet metra. Skupiska aksonów, pochodzących od różnych komórek nerwowych, osłonięte błonami, to nerwy.

Neurony, pod względem ilości i rodzaju wypustek odchodzących od ciała komórki, można podzielić na:

• neurony jednobiegunowe: z jedną wypustką z wieloma odgałęzieniami,
• neurony dwubiegunowe: komórki nerwowe, które mają jeden akson i jeden dendryt,
• neurony wielobiegunowe: z kilkoma dendrytami i pojedynczym aksonem.

Zasadniczą funkcją neuronu jest odbieranie, przetwarzanie oraz przesyłanie impulsów nerwowych. Jest to możliwe dzięki specyficznym połączeniom pomiędzy komórkami nerwowymi.

Mowa o synapsach. Te powstają w efekcie połączenia aksonu jednej z dendrytem drugiej komórki (synapsa nerwowo-nerwowa). Neurony mogą łączyć się również z mięśniami (synapsa nerwowo-mięśniowa) oraz gruczołami (synapsa nerwowo-gruczołowa).

2. Przyczyny aksonalnego uszkodzenia nerwu

Z uszkodzeniem nerwu związane jest pojęcie polineuropatii. To inaczej neuropatia obwodowa, która charakteryzuje się uogólnionym wieloogniskowym uszkodzeniem neuronu obwodowego objawiającym się ubytkowymi zespołami ruchowymi i czuciowymi. Przyczyny choroby są genetyczne lub nabyte.

Polineuropatię - ze względu na rodzaj uszkodzeń włókna nerwowego - dzieli się na:

• aksonalną (dominują zaburzenia czucia),
• demielinizacyjną (występują ubytki ruchowe, subiektywne zaburzenia czucia),
• mieszaną aksonalno-demielinizacyjną.

Polineuropatie aksonalne, w których dominują zaburzenia czucia, są wywołane przez:

• choroby metaboliczne, takie jak cukrzyca, mocznica, choroby tarczycy, przewlekły alkoholizm,
• niedobór witaminy B1, B6, B12,
• infekcje: HIV, borelioza,
• neuropatie paranowotworowe,
• neuropatie w przebiegu chorób tkanki łącznej,
• neuropatie wrodzone,
• neuropatie związane z dysproteinemią i amyloidozą,
• neuropatie wywołane przez leki i toksyny, takie jak arszenik, cyjanki, ołów, rtęć.

3. Objawy aksonalnego uszkodzenia nerwu

W polineuropatiach aksonalnych najczęściej początek jest stopniowy, powolny, a pierwsze objawy pojawiają się w kończynach dolnych, dystalnie.

Najczęściej skutkiem i symptomem aksonalnego uszkodzenia nerwu są:

• objawy czuciowe, takie jak upośledzenie czucia dotyku na stopach i rękach, uczucie mrowienia, palenia drętwienia (parestezje),
• objawy ruchowe, takie jak wiotki niedowład mięśni z ich zanikiem, szczególnie mięśni rąk i stóp powodujący opadanie dłoni i stóp,
• dolegliwości bólowe w obrębie kończyn.

Ze względu na rozwój objawów polineuropatie aksonalne dzieli się na ostre, podostre i przewlekłe.

4. Diagnostyka neurologiczna

Gdy pojawią się symptomy wskazujące na uszkodzenie nerwów, konieczna jest wizyta u neurologa. Lekarz zbiera wywiad, a także wykonuje badanie w celu potwierdzenia lub wykluczenia podejrzenia.

Jeśli obawy okażą się uzasadnione, w celu określenia stopnia uszkodzenia danego nerwu, typu uszkodzonych włókien, a także miejsca i rodzaju uszkodzenia nerwu oraz dynamiki zmian neuropatycznych, wykonuje się specjalistyczne badanie neurofizjologiczne

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.