Antytrombina III - działanie, niedobór, przygotowanie i opis badania, wskazania
Antytrombina III (AT III) jest jednołańcuchową glikoproteiną, antygenem. Syntetyzowana jest głównie w wątrobie, ale też w komórkach śródbłonka naczyń krwionośnych, megakariocytach i płytkach krwi. Prawidłowe stężenie antytrombiny III w osoczu człowieka wynosi 20 - 29 IU/ml (czyli 20 - 50 mg/dl, dla 37°C), a jej aktywność 75 - 150%. U noworodków stężenie AT III jest o około 50% niższe. Białko to należy do rodziny proteaz serynowych, tzw. serpin, białek, które inaktywują trombinę.
1. Antytrombina III - działanie
Antytrombina III tworzy z trombiną kompleks w stosunku 1:1, który następnie zostaje usunięty z krwi krążącej przez układ makrofagów. Głównym działaniem AT III jest hamowanie układu krzepnięcia. Antytrombina jest uważana za najważniejszy fizjologiczny inhibitor trombiny. Może też inaktywować czynniki: Xa, XIIa, XIa, IXa, a także czynnik VIIa w obecności heparyny.
Szybkość wiązania antytrombiny III z trombiną i czynnikami krzepnięcia ulega bardzo znacznemu przyspieszeniu w obecności heparyny. Ze względu na swoje działanie antykoagulacyjne i przeciwzapalne antytrombina III jest obecnie uważana za jeden z podstawowych leków w chorobach związanych z jej niedoborem. Deficyty AT III skutkują zwiększoną skłonnością do choroby zakrzepowo-zatorowej, zwłaszcza zwiększonym ryzykiem zakrzepicy żył kończyn dolnych i miednicy.
2. Antytrombina III - niedobór
Nabyte niedobory AT III mogą występować w wielu stanach klinicznych, m.in.:
- w wyniku zwiększonego zużycia antygenu AT III w DIC;
- przy rozległych oparzeniach;
- po zabiegach operacyjnych;
- w posocznicy;
- w chorobach nowotworowych;
- w zakrzepicy naczyń;
- w wyniku zwiększonej utraty krwi;
- w zespole nerczycowym;
- w niewydolności nerek;
- w zatorowości płucnej;
- po dializoterapii, plazmaferezie i zastosowaniu krążenia pozaustrojowego;
- przy uszkodzeniu wątroby, będącym wynikiem procesów zapalnych, zwyrodnienia tłuszczowego, zatrucia czy marskości;
- po długotrwałej terapii estrogenami (u kobiet stosujących doustne środki antykoncepcyjne).
W zespole rozsianego wykrzepiania naczyniowego obniżona jest aktywność AT III przy jej prawidłowym stężeniu. Natomiast wzrost aktywności AT III stwierdza się przy wirusowym zapaleniu wątroby, u chorych z przeszczepioną nerką, przy niedoborze witaminy K, podczas leczenia sterydami anabolicznymi.
3. Antytrombina III - przygotowanie i opis badania
Materiał biologiczny do badania stanowi osocze cytrynianowe – krew pobierana jest do probówki zawierającej 3,8% cytrynianu sodu (w stosunku jedna część cytrynianu do dziewięciu części krwi). Próbkę krwi do badania pobiera się z naczynia żylnego. Najlepiej jeśli pacjent jest na czczo. Zwykle oznaczana jest aktywność (rzadziej stężenie) antytrombiny III. Jej stężenie można oznaczać metodami immunologicznymi. Oznaczanie aktywności antytrombiny III jest badaniem oceniającym skłonność do występowania stanów zakrzepowych. Aktywność AT III jest fizjologicznie obniżona u kobiet w ciąży.
4. Antytrombina III - wskazania
Badanie stężenia lub aktywności antytrombiny zleca się najczęściej razem z innymi badaniami wykonywanymi w kierunku nadkrzepliwości. Na wynik oznaczenia antytrombiny wpływają zarówno obecność zakrzepu, jak i leczenie zakrzepicy. Jako pierwsze wykonuje się badanie aktywności antytrombiny. Aktywność jest obniżona w obu typach niedoboru antytrombiny, więc badanie to może służyć jako przesiewowy test. Oznaczenie ilości antytrombiny III wykonuje się, kiedy jej aktywność jest niska. Czasem powtarza się oba badania, by potwierdzić otrzymane wyniki.
Musisz to wiedzieć
Obniżona aktywność i zmniejszony poziom antygenu antytrombiny wskazują na typ pierwszy niedoboru antytrombiny. W tym typie niedoboru aktywność antytrombiny jest obniżona, ponieważ mniejsze jej ilości uczestniczą w regulacji krzepnięcia. Obniżona aktywność antytrombiny, przy prawidłowym poziomie antygenu, wskazuje na typ drugi niedoboru. Oznacza to, że organizm wytwarza wystarczająco dużo antytrombiny, ale nie działa ona prawidłowo. Badanie antytrombiny zleca się również w przypadku, kiedy pacjent nie reaguje odpowiednio na leczenie przeciwkrzepliwe heparyną. Niedobór antytrombiny może objawiać się jako oporność na heparynę, ponieważ działanie przeciwkrzepliwe heparyny zależy w dużej mierze od obecności antytrombiny.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.