Aspiryna - działanie, przeciwwskazania, dawkowanie, skutki uboczne

Aspiryna, inaczej kwas acetylosalicylowy (ASA) to lek o działaniu przeciwbólowym, przeciwgorączkowym i przeciwzapalnym. Zawiera salicylan, czyli aktywny składnik pochodzący z kory wierzby.

Już w starożytności Hipokrates poznał jego lecznicze działanie, ale popularność kwasu salicylowego rozpoczęła się w 1899 roku.

To właśnie wtedy aspiryna została wprowadzona do sprzedaży przez firmę Bayer. Obecnie na rynku można znaleźć kilkadziesiąt preparatów o podobnym składzie.

Każda komórka naszego ciała jest otoczona ochronną błoną. Kiedy następuje jej uszkodzenie, uwalniany jest kwas arachidonowy. W połączeniu z innymi enzymami wysyła on informację do mózgu o powstawaniu bólu, gorączki i stanu zapalnego.

Aspiryna hamuje proces uwalniania enzymów towarzyszących tym procesom. Dzięki temu skutecznie zmniejsza:

• ból grypowy,
• ból zębów,
• ból reumatyczny,
• ból głowy,
• migrena,
• ból mięśni,
• ból pourazowy.

Dodatkowo kwas acetylosalicylowy zwalcza gorączkę, redukuje stan zapalny, rozrzedza krew i zapobiega powstawaniu zakrzepów oraz zatorów w naczyniach krwionośnych.

Badania przeprowadzone przez naukowców ze Stanford University School of Medicine pokazały także, że aspiryna chroni także przed powstawaniem czerniaka.

Przeziębienie i grypa to nie jedyne choroby, w przypadku których jest w stanie pomóc nam aspiryna. Dużo ważniejsza wydaje się jej zdolność do leczenia schorzeń naczyniowo-sercowych.

Pacjentowi po zawale zaleca się przyjmowanie aspiryny, by zmniejszyć ryzyko kolejnego ataku serca. Produkt również chroni diabetyków przed powikłaniami cukrzycy.

Jednym z nich jest uszkodzenie małych naczyń włosowatych, umiejscowionych w oku, co może doprowadzić do ślepoty. Okazuje się, że przyjmowanie aspiryny przez rok pod opieką lekarza, może zmniejszyć ryzyko utraty wzroku nawet o połowę.

Kwas acetylosalicylowy jest podawany też kobietom w III trymestrze ciąży. W tym okresie u przyszłych mam często dochodzi do tzw. stanu przedrzucawkowego.

Za taki stan jest odpowiedzialne wahanie hormonów w organizmie matki. Podana w odpowiednim momencie aspiryna przywraca równowagę hormonalną oraz nie dopuszcza do rozwoju stanu zagrażającego życiu mamy i dziecka.

Preparat podawany w czasie chirurgicznej operacji zapobiega powstawaniu zakrzepów. Według badań Uniwersytetu w Pittsburghu aspiryna może też odgrywać istotną rolę w przeciwdziałaniu powstawania nowotworów, zwłaszcza jelita grubego i piersi.

Regularne jej przyjmowanie powoduje zmniejszenie się guzów nowotworowych i ryzyka pojawienia się przerzutów w innych częściach ciała.

Jednak dotychczas udowodnione antynowotworowe działanie aspiryny nie pozwala jeszcze na włączenie jej do terapii przeciwrakowych, ale dalsze badania dają szansę na to, że zmieni się to w ciągu kilku najbliższych lat.

Lek nie powoduje otępienia i dezorientacji, nie powinien też wykazywać działania narkotycznego i prowadzić do uzależnień. Maseczka z aspiryny jest z kolei dobrą metodą na zwalczenie trądziku.

Jednak należy pamiętać, że stosowanie mikstury na skórze wrażliwej i naczynkowej, może prowadzić do podrażnienia delikatnej skóry.

Preparat jest stosunkowo bezpieczny i dobrze tolerowany przez organizm. Przeciwwskazaniem do zażycia Aspiryny jest:

• nadwrażliwość na składniki leku,
• astma,
• wrzody żołądka,
• miesiączka,
• okres karmienia piersią,
• ciąża,
• wiek poniżej 12 lat,
• zaburzenia krzepnięcia krwi,
• choroba alkoholowa,
• rozpoczęte leczenie stomatologiczne,
• skaza krwotoczna,
• ciężka niewydolność serca,
• ciężka niewydolność wątroby,
• ciężka niewydolność nerek,
• równoległe stosowanie metotreksatu.

Kiedy należy uważać przyjmując aspirynę

Nasilenie objawów lub brak poprawy leczenia aspiryną powinno skutkować wizytą u lekarza po upływie 3-5 dni. Kwas acetylosalicylowy może wywoływać skurcz oskrzeli i napady astmy.

Pacjenci przed zabiegami chirurgicznymi (włącznie z wyrwaniem zęba) powinni poinformować o przyjmowaniu preparatu. Aspiryna nawet w małych dawkach zmniejsza wydalanie kwasu moczowego z organizmu, w związku z tym może on skutkować napadem dny moczanowej.

Preparat należy do grupy leków, które mogą niekorzystnie wpływać na płodność kobiet. Działanie ustępuje po zakończeniu leczenia.

Aspiryna a ciąża i karmienie piersią

Specjalista powinien wiedzieć o ciąży lub planowaniu powiększenia rodziny. Aspiryna jest przeciwwskazana w ostatnim trymestrze ciąży, ponieważ może wywołać komplikacje.

Nie należy również sięgać po lek w czasie I i II trymestru, jeżeli nie jest to niezbędne. W razie konieczności lekarz powinien ustalić najmniejszą możliwą dawkę i jak najkrótszy czas terapii.

Stosowanie aspiryny w okresie karmienia piersią powinno być uzgodnione ze specjalistą, ponieważ kwas acetylosalicylowy przenika w niewielkiej ilości do mleka.

Lekarz powinien wiedzieć o wszystkich stosowanych lekach, również tych dostępnych bez recepty. Należy pamiętać, że kwas acetylosalicylowy nasila:

• toksyczne działanie metotreksatu na szpik kostny w dawkach 15 mg na tydzień lub większych,
• działanie leków przeciwzakrzepowych,
• działanie leków trombolitycznych (rozpuszczających skrzeplinę) i hamujących agregację (zlepianie) płytek krwi,
• działanie digoksyny,
• działanie leków przeciwcukrzycowych,
• toksyczny wpływ kwasu walproinowego,
• działanie antydepresantów.

Aspiryna może też zmniejszać działanie preparatów, takich jak:

• leki przeciwdnawe,
• leki moczopędne,
• niektóre leki przeciwnadciśnieniowe.

Dodatkowo kwas acetylosalicylowy zażywany jednocześnie z kortykosteroidami, innymi niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi lub salicylanami w dużych dawkach zwiększa ryzyko choroby wrzodowej i krwawień z przewodu pokarmowego.

Lek należy zażywać zgodnie z ulotką lub zaleceniami lekarza. Preparat w większych dawkach (250-500 mg) działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie i przeciwgorączkowo, a w mniejszych ilościach (75–100 mg) zmniejsza ryzyko zawału serca i udaru niedokrwiennego mózgu.

Zalecane dawki aspiryny to:

• dorośli - jednorazowo 1-2 tabletki nie częściej niż co 4-8 godzin, nie należy przyjmować więcej niż 8 tabletek na dobę,
• młodzież w wieku powyżej 12 lat - jednorazowo 1 tabletka nie częściej niż co 4-8 godzin, nie należy przyjmować więcej niż 3 tabletek na dobę.

Tabletkę musującą należy rozpuścić w szklance wody i wypić po posiłku. Aspiryny nie należy zażywać dłużej niż 3-5 dni bez konsultacji z lekarzem.

Działanie leku jest zauważalne po 30 minutach od momentu zastosowania, a maksimum osiąga po 1-3 godzinach. Średnio pojedyncza dawka zapewnia redukcję bólu przez 3-6 godzin.

75-150 mg kwasu acetylosalicylowego powszechnie stosuje się w celu ochrony układu sercowo-naczyniowego. Regularne zażywanie preparatu jest zalecane dla osób po zawale serca i udarze mózgu.

Aspiryna ma też pozytywny wpływ w przypadku miażdżycy i choroby wieńcowej. Terapia powinna być zawsze poprzedzona wizytą u lekarza, który dobierze odpowiednie dawkowanie i przepisze dodatkowe leki.

Tak jak każdy lek, aspiryna może wywołać działania niepożądane. Należy jednak pamiętać, że nie występują one u każdego pacjenta. Z reguły korzyści ze stosowania preparatu są zdecydowanie większe niż ryzyko pojawienia się poważnych dolegliwości.

Możliwe skutki uboczne aspiryny to:

• ból żołądka,
• ból brzucha,
• zgaga,
• podrażnienie żołądka,
• podrażnienie jelit,
• niestrawność,
• szum w uszach,
• nudności i wymioty,
• zawroty głowy,
• krwawienie z nosa,
• krwawienie z żołądka,
• zapalenie żołądka,
• siniaki,
• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,
• pokrzywka,
• napad astmy u osób z nadwrażliwością,
• zaburzenia pracy przewodu pokarmowego,
• fusowate wymioty,
• smoliste stolce,
• zaburzenia czynności wątroby,
• niedokrwistość,
• zaburzenia nerek i dróg moczowych,
• zaburzenia układu immunologicznego,
• wysypka,
• obrzęk,
• zaburzenia oddychania,
• zaburzenia pracy serca,
• zapalenie błony śluzowej nosa,
• przekrwienie błony śluzowej nosa,
• wstrząs anafilaktyczny,
• wylew krwi do mózgu.