Najsilniejsze leki przeciwbólowe są dostępne na receptę i przepisywane tylko w razie konieczności. Najczęstszym powodem, dla którego należy zażywać silne środki łagodzące ból, są wszelkiego rodzaju nowotwory i dolegliwości związane z przebiegiem i leczeniem choroby.
Najpopularniejszymi lekami przeciwbólowymi są niesteroidowe leki przeciwzapalne (czyli np. ibuprofen, ketoprofen czy kwas acetylosalicylowy), a także środki takie jak paracetamol czy metamizol. Zaliczają się one do silnych środków przeciwbólowych, które skutecznie łagodzą różnego rodzaju dolegliwości, leki z grupy NLPZ dodatkowo zwalczają rozwijające się w organizmie stany zapalne. Takiego działania nie posiadają (lub jest ono nikłe) środki takie jak paracetamol.
Leki z grupy NLPZ uważane są za najsilniejsze leki o działaniu przeciwbólowym, które można dostać bez recepty niemal wszędzie - nie tylko w aptekach, ale także w drogeriach czy supermarketach. Poza nimi istnieją jeszcze mocniejsze środki - są to tzw. opioidowe leki przeciwbólowe, nazywane tez narkotycznymi lekami. Nie oddziałują one tylko na źródło bólu czy stan zapalny, ale na cały ośrodkowy układ nerwowy. Ich działanie opiera się na blokowaniu przekazywania do mózgu informacji o bólu, przez to niejako oszukują mózg, że dolegliwość nie istnieje. Na skutek hamowania receptorów do mózgu nie przedostają się impulsy bólowe.
Wyróżnia się trzy podstawowe grupy opioidowych leków, są to: agoniści, antago-agoniści i antagoniści receptorów. Można je podzielić także pod względem działania - wyróżnia się słabe i mocne narkotyczne (opioidowe) leki przeciwbólowe.
Opioidowe leki przeciwbólowe mają bardzo silne działanie, jednak ich zażywanie może doprowadzić do poważnych skutków ubocznych, takich jak uzależnienie. To one, nie klasyczne narkotyki, najczęściej są odpowiedzialne za śmierć celebrytów (m.in. Prince'a).
Do grupy silnych leków opioidowych zalicza się między innymi morfinę i fentanyl. Ten ostatni uważa się za najsilniejszy i najbardziej śmiertelny środek narkotyczny na świecie. Efekty działania tych leków są odczuwane niemal natychmiast, szczególnie jeśli środek zostanie podany dożylnie. W przypadku podania doustnego trzeba czekać na efekty około 20 minut.
Do grupy słabszych (ale nadal silnych) leków opioidowych należy między innymi kodeina. Działa ona bardziej przeciwkaszlowo niż przeciwbólowo, jednak jej działanie na układ nerwowy jest podobne.
Niektóre leki opioidowe stosuje się także w przypadku bólu porodowego. Należy jednak zawsze stosować je zgodnie z zaleceniami lekarza i nie przekraczać zalecanej dawki. Należy pamiętać, że leki z tej grupy mają niezwykle silne działanie uzależniające, mogą także powodować szereg skutków ubocznych takich jak wymioty, halucynacje, zaburzenia nastroju i koncentracji, arytmia, a nawet hipotonia ortostatyczna (spadek ciśnienia związany z długotrwałym staniem).
