Ból brzucha u dzieci – co podać i jak leczyć?

Ból brzucha u dzieci to dość powszechna dolegliwość, która stanowi częsty powód interwencji medycznych. Może mieć wiele różnych przyczyn. Najczęściej takie dolegliwości ustępują samoistnie. Jednak czasem przyczyny bólu są poważne i wymagają pilnego leczenia. Co na ból brzucha u dziecka?

1. Ból brzucha u dzieci – objawy towarzyszące

Ból brzucha u dzieci to niespecyficzny objaw, który może mieć różnorodne przyczyny. Może go powodować wiele chorób i stanów, przez co staje się on niemałym wyzwaniem diagnostycznym. Dlatego, jeśli dziecko skarży się na bóle brzucha, ważne jest też zwrócenie uwagi na jego częstotliwość, intensywność oraz inne objawy.

Bólowi brzucha u dzieci mogą towarzyszyć:

Zobacz film: "Jakie są objawy grypy żołądkowej?"

• wzdęcia, oddawanie gazów,
• nadmierne ruchy, skurcze jelit,
• zaburzenia wypróżnień (biegunka lub zaparcie), stolce z krwią, śluzem,
• zaburzenia połykania, odbijanie, mdłości i wymioty,
• stan podgorączkowy, gorączka,
• bóle stawowe,
• wysypka,
• zmniejszenie masy ciała,
• zaczerwieniona buzia, podkurczone nóżki, twardy brzuszek, prężenie ciała, zaciskanie piąstek, ulewanie, rozdrażnienie (niemowlęta, noworodki).

Dyskomfort może mieć różne lokalizacje. Może pojawić się ból brzucha u dziecka w okolicy pępka (pod pępkiem, czy nad pępkiem). Czasem ból zlokalizowany jest w nadbrzuszu, czy w dole brzucha. Ból u dzieci może występować po lewej lub prawej stronie brzucha.

Bóle brzucha silne i ostre często sprawiają, że dzieci odmawiają także jedzenia, picia, zabawy. Stają się marudne, płaczliwe, czasem zwijają się w kłębek.

2. Najczęstsze przyczyny bólu brzucha u dzieci

2.1. Zatrucie pokarmowe

Zatrucie pokarmowe pojawia się na skutek spożycia pokarmów zawierających chorobotwórcze bakterie, wirusy, czy inne toksyny. U najmłodszych dzieci każde zatrucie wymaga konsultacji lekarskiej, gdyż jest to stan predysponujący do odwodnienia organizmu.

Dzieci starsze łatwiej przechodzą tego typu schorzenia. Dlatego też w przypadku bólu brzucha u nastolatków konsultacja lekarska jest wskazana przede wszystkim w ciężkich, objawowych, powikłanych zatruciach. Ból brzucha u dzieci 11-13 letnich oraz starszych w wielu przypadkach można leczyć samodzielnie.

Co podać dziecku na ból brzucha i wymioty? Ważne jest, by zapewnić mu odpoczynek oraz dostarczyć odpowiednią ilość płynów. Dieta powinna być lekkostrawna, by nie obciążała i nie drażniła układu pokarmowego. Najczęściej nie zaleca się podawania leków przeciwbiegunkowych i przeciwwymiotnych.

2.2. Alergie pokarmowe

Przewlekłe bóle brzucha u dziecka mogą powodować także alergie pokarmowe, czyli zespoły objawów zachodzące w organizmie na skutek spożycia uczulającego pokarmu. U podłoża schorzenia leżą mechanizmy immunologiczne, a czynnikami usposabiającymi są wszelkiego rodzaju infekcje, przyczyniające się do uszkodzenia bariery jelitowej.

Do najczęstszych alergenów pokarmowych należą orzechy, owoce cytrusowe, jaja, ryby, soja, czekolada, mleko krowie i jego przetwory. Na alergiczne tło dolegliwości bólowych wskazują dynamicznie zmieniające się w czasie, dodatkowe objawy, takie jak kaszel, katar oraz różnego typu wysypka. Leczenie alergii pokarmowej polega na stosowaniu diety eliminacyjnej, wykluczającej alergen.

2.3. Zaparcia

Za bóle brzucha mogą odpowiadać też zaparcia. Dochodzi do nich, gdy dziecko nie wypróżnia się ponad trzy dni, a podczas wypróżniania ma problemy z oddaniem stolca. Zaparcia mogą być następstwem niewłaściwego sposobu odżywiania, ale i chorób, czy innych zaburzeń.

Jeśli mają związek z dietą, pomocne może być wprowadzenie do menu większej ilości warzyw i owoców, które stanowią naturalne źródła błonnika. Pracę jelit może wspomóc także codzienna dawka ruchu.

Jeżeli jednak zaparcia pojawiają się często i powodują duże dolegliwości bólowe, konieczna jest konsultacja lekarska.

2.4. Kolka u dziecka

Kolka najczęściej dopada noworodki i niemowlęta, zwłaszcza w pierwszych tygodniach życia. Dziecko odczuwa wówczas dokuczliwy ból brzucha, najczęściej w godzinach popołudniowych i wieczornych.

Bólom brzucha u dziecka najczęściej towarzyszy płacz, niepokój, czy podkurczone nóżki. Jak radzić sobie z kolką i bólem brzucha u niemowlaka? Co podać dziecku, by ukoić ból?

Domowe sposoby na ból brzucha u noworodka i niemowlaka, wynikający z kolki, to przede wszystkim przytulanie malucha, noszenie go na rękach, zmiana pozycji, czy masowanie stópek. W stopach znajdują się receptory, które wpływają na całe ciało. Pomocne może być układanie na brzuszku ciepłych okładów (pieluszki lub termoforu) i jednoczesne masowanie plecków.

2.5. Choroba refluksowa

Bóle brzucha u dziecka wywołuje także choroba refluksowa. Choroba pojawia się nie tylko u niemowląt, ale także u starszych dzieci. Polega na cofaniu się kwaśnej części treści żołądkowej do przełyku. Powoduje to niesprawność zwieracza dolnego przełyku.

Refluks może powodować stan zapalny przełyku i bezdechy (pokarm może cofnąć się do krtani i dróg oddechowych). Schorzenie wymaga leczenia pod okiem lekarza.

2.6. Wrzody żołądka

Wrzody żołądka mogą także powodować ból brzucha u dziecka. Zazwyczaj problem ten związany jest z zakażeniem bakterią Helicobacter pylori. W przebiegu choroby dziecko może narzekać nie tylko na ból brzucha, ale również na wzdęcia, nudności czy wymioty. Chorobie może towarzyszyć także spadek masy ciała oraz brak ochoty na spożywanie jakichkolwiek posiłków.

Nie należy bagatelizować symptomów chorobowych, ponieważ może to doprowadzić do poważniejszych konsekwencji.

2.7. Inne przyczyny bólu brzucha u dziecka

Jeżeli ból u dziecka pojawia się nagle, jest silny i nie ma wyraźnej przyczyny, nigdy nie można go lekceważyć. Ból podbrzusza u dziecka (w prawym dole biodrowym) nasilający się po uciśnięciu wymaga szybkiej konsultacji, gdyż może świadczyć o zapaleniu wyrostka robaczkowego.

Inne możliwe przyczyny bólu brzucha u dziecka to m.in.:

• zakażenia układu moczowego,
• zakażenia pasożytnicze,
• urazy i stłuczenia,
• wgłobienie jelit,
• nietolerancja laktozy,
• zapalenie otrzewnej,
• niedojrzałości układu pokarmowego (u niemowlaka),
• zespół jelita drażliwego, bóle czynnościowe,
• zapalenie błony śluzowej jelit,
• połknięcie ciała obcego.

3. Czy ból brzucha u dziecka może być związany z problemami emocjonalnymi?

Dziecięcy ból brzucha nie musi być związany bezpośrednio z urazem, zatruciem lub konkretną chorobą. Przyczyną bólu i skurczu brzucha u dziecka mogą być też silne przeżycia. Układ pokarmowy związany jest bowiem z układem nerwowym (jelita obsługiwane są przez układ nerwowy współczulny i przywspółczulny).

Powtarzające się, chwilowe bóle brzucha u dzieci bez innych objawów mogą być więc powiązane z dużym stresem, gwałtownymi emocjami, napięciem psychicznym, nerwicą, czy nasilonym lękiem.

4. Czy ból brzucha u dziecka może być spowodowany problemami trawiennymi?

Częste bóle brzucha u dziecka nierzadko powiązane są także z zaburzeniami trawienia. Negatywny wpływ na trawienie może mieć nieregularne odżywianie, szybkie, łapczywe jedzenie, złe nawyki żywieniowe, czy zbyt mała ilość spożywanego błonnika. Skutkiem czego jest niestrawność, przejadanie, wzdęcia, czy parcie na stolec.

Ból żołądka u dziecka mogą powodować dania ciężkostrawne. Ból brzucha u dziecka po jedzeniu może pojawiać się też na skutek pozbawionych wartości odżywczych i zakłócających procesy trawienne przekąsek, dużych ilości soli, słodyczy, tłustych potraw, czy słodkich napojów gazowanych.

Prawidłowa dieta dziecka powinna obfitować w warzywa i owoce, chude mięso, ryby, czy zdrowe tłuszcze. Zaleca się spożywanie pieczonych, gotowanych, czy gotowanych na parze dań. Ważne jest też nawodnienie i odpowiednia kaloryczność posiłków, właściwe dla wieku, wagi i aktywności dziecka.

5. Czy ból brzucha u dziecka może być związany z infekcjami?

Infekcje zarówno te wirusowe, jak i bakteryjne także mogą być przyczyną dolegliwości bólowych u dzieci. Ostry ból brzucha może być objawem zapalenia płuc, anginy paciorkowca, czy infekcji układu moczowego. Dolegliwości bólowe brzucha często towarzyszą również wirusowemu zapaleniu jelit.

Większości schorzeń towarzyszy nie tylko ból brzucha, ale również biegunka. Dzieci bardzo często cierpią na biegunkę rotawirusową. Przechodzą ją kilka razy. Zwykle jednak kolejne wirusowe bóle brzucha i biegunki u dziecka są łagodniejsze.

6. Jakie badania diagnostyczne wykonać w celu ustalenia przyczyny bólu brzucha u dziecka?

Testy i badania, które mogą pomóc w zdiagnozowaniu przyczyny bolącego brzucha u dziecka to m.in.:

• badania krwi,
• badania ogólne moczu,
• posiew moczu,
• badania stolca (na krew utajoną, pasożyty),
• badania toksykologiczne,
• badanie USG,
• tomografia komputerowa jamy brzusznej,
• badania endoskopowe.

7. Jak złagodzić ból brzucha u dziecka domowymi sposobami?

Co podać dziecku z bólem brzucha? Domowe sposoby na ból brzucha to m.in.:

• delikatny masaż brzuszka,
• napary z ziół i herbatki (np. herbata z rumianku, napój z imbiru, napar z nasion kminku),
• ciepłe (nie gorące) okłady na brzuch i kąpiele,
• wdrożenie probiotyku,
• masaż stóp,
• odpoczynek i unikanie stresu,
• siemię lniane,
• dieta lekkostrawna.

8. Leki na ból brzucha – co podać dziecku?

Co podać na ból żołądka u dziecka? U 2-3 latka, czy młodszych dzieci wszelkie dolegliwości najlepiej jest omówić z lekarzem. W przypadku bólu brzucha u 4-5 latka, czy starszego dziecka pomocne może być zastosowanie przeciwbólowych syropów, kropli ziołowych, czy probiotyków.

Ból brzucha u dziecka 8-10 letniego można łagodzić już przy pomocy przeciwbólowych, czy rozkurczowych leków w formie stałej (tabletki czy kapsułki). Można podać także suplementy usprawniające pracę jelit.

Przed podaniem leków na ból brzucha zaleca się jednak zawsze konsultację z lekarzem lub farmaceutą.

9. Ból brzucha u dzieci – kiedy udać się do lekarza?

Co robić, gdy dziecko boli brzuch? Jakie objawy świadczą o konieczności niezwłocznego kontaktu z lekarzem? Sygnały, które powinny zaniepokoić rodziców to przede wszystkim niewyjaśniona, wysoka gorączka i ból brzucha u dziecka, wymioty obfite i uporczywe, ale i bardzo twardy brzuch.

Inne niepokojące objawy to:

• silny ból brzucha u dziecka,
• ostry ból nasilający się przy ruchu,
• ból brzucha utrzymujący się dłuższy czas,
• bolesne wzdęcie brzucha,
• niemożność oddania stolca i gazów,
• stolec z domieszką krwi, ropy lub śluzu,
• objawy odwodnienia,
• ból brzucha u dziecka w nocy, wybudzający ze snu,
• niepokojące zmiany zachowania,
• zaburzenia świadomości.

Konsultacji z lekarzem wymagają też wszelkie częste bóle brzucha u dziecka, nocne bóle i gazy, utrata wagi oraz pogorszenie ogólnego samopoczucia.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.