Choroba krwotoczna noworodków – objawy, przyczyny i zapobieganie

Choroba krwotoczna noworodków najczęściej występuje pomiędzy 2. a 7. dobą życia dziecka. Zdarza się jednak, że jej objawy mogą pojawić się nawet w pierwszej dobie życia noworodka. Odpowiadają za nią niedobory witaminy K, które mogą prowadzić do zaburzeń w układzie krzepnięcia. Ich konsekwencją jest krwawienie. Czy można temu zapobiegać?

1. Co to jest choroba krwotoczna noworodków

Choroba krwotoczna noworodków jest osoczową skazą krwotoczną. Nie występuje rodzinnie. Ma charakter nabyty. Odpowiada za nią niedobór witaminy K oraz czynników krzepnięcia, które są od niej zależne. Ma to związek z tym, że witamina K odgrywa istotną rolę w procesach syntezy białek, między innymi czynników krzepnięcia krwi.

Choroba krwotoczna noworodków może występować w trzech postaciach jako:

Zobacz film: "Dziecko z trzema rękami"

• postać o wczesnym początku – mówi się o niej, gdy objawy choroby pojawiają się w pierwszej dobie życia (u dzieci matek, które stosowały w ciąży leki wpływające na metabolizm witaminy K).
• postać klasyczna, która manifestuje się pomiędzy 2. a 7. dniem życia.
• postać o późnym początku, o której mówi się, gdy występuje między 1. tygodniem a 6. miesiącem życia (u niemowląt karmionych piersią, którym nie podano profilaktycznej dawki witaminy K).

2. Choroba krwotoczna noworodków – grupy ryzyka

Do grupy ryzyka postaci o wczesnym początku należą noworodki, które nie otrzymały profilaktycznej dawki witaminy K oraz dzieci matek, które w ciąży były leczone:

• lekami przeciwbakteryjnymi (ryfampicyna, cefalosporyny, izoniazyd),
• niektórymi lekami przeciwpadaczkowymi (fenytoina, barbiturany),
• antagonistami witaminy K (leki przeciwzakrzepowe).

W grupie ryzyka klasycznej postaci krwawienia z niedoboru witaminy K znajdują się przede wszystkim noworodki urodzone w zamartwicy, z porodów zabiegowych oraz wcześniaki.

W przypadku późnej postaci choroby w grupie najwyższego ryzyka są noworodki z chorobami wątroby przebiegającymi z cholestazą oraz noworodki karmione piersią.

3. Objawy choroby krwotocznej noworodków

Objawem choroby krwotocznej noworodków są:

• krwawienia z przewodu pokarmowego, które przyjmują postać krwawych wymiotów czy czarnych, smolistych stolców,
• krwawienie z kikuta pępowinowego,
• wylewy krwi do ośrodkowego układu nerwowego.
  Objawy ostrzegawcze, które mogą nawet o kilka tygodni wyprzedzać wystąpienie ciężkiego, zagrażającego życiu krwawienia, to:
• niewielkie krwawienia (pępek, błony śluzowe, przewód pokarmowy),
• przedłużająca się żółtaczka,
• biegunka, wymioty,
• nieprzybieranie na wadze lub słabe przyrosty masy ciała.

4. Choroba krwotoczna noworodków – leczenie i diagnostyka

W przypadku stwierdzenia obecności krwawienia czy krwi w stolcu noworodka, zleca się wykonanie badań. Kluczowy jest czas protrombinowy (PT).

Gdy krwawienie jest silne bądź przedłużające się, dziecko jest kierowane do szpitala w celu podania osoczowych czynników krzepnięcia drogą dożylną.

5. Choroba krwotoczna noworodków – profilaktyka

Ponieważ ryzyko wystąpienia choroby krwotocznej noworodków eliminuje profilaktyczne podawanie witaminy K, by jej zapobiegać, zarząd Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego i Amerykańska Akademia Pediatryczna (American Academy of Pediatrics, AAP) zalecają, by każdemu dziecku po narodzinach podać witaminę K:

• U noworodków urodzonych o czasie, z masą ciała powyżej 1500 g, witaminę K w dawce 1 mg – domięśniowo lub 2 mg drogą doustną w ciągu 6 godzin od urodzenia. Preferuje się podanie domięśniowe. Dlaczego? W przypadku podania doustnego należy podawać kolejne dawki doustne. Ponadto stosowanie doustnych preparatów witaminy K jest skuteczne w zapobieganiu klasycznej postaci choroby krwotocznej noworodków, ale nie postaci o późnym początku.
• U noworodków urodzonych przedwcześnie zaleca się podanie witaminy K1 wyłącznie domięśniowo i jednorazowo. Dawka ustalana jest indywidualnie, ponieważ jest zależna od masy ciała. Decyduje o niej lekarz.

Zazwyczaj wcześniakom o masie ciała równej bądź niższej niż 1500 g AAP rekomenduje domięśniową podaż witaminy K w dawce od 0,3 do 0,5 mg/kg masy ciała. To ważne, ponieważ dzieci urodzone przedwcześnie są grupą szczególnie narażoną na krwawienia z powodu niedojrzałości układu krwiotwórczego oraz wątroby.

Bardzo ważne jest, by pamiętać, że u osób zmagających się z zaburzeniami funkcji wątroby lub wchłaniania jelitowego, profilaktyczne podawanie witaminy K trzeba kontynuować przez całe życie.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.