Choroba Leśniowskiego-Crohna - przyczyny, objawy, leczenie
Choroba Leśniowskiego-Crohna to przewlekły nieswoisty stan zapalny przewodu pokarmowego. Może wystąpić od jamy ustnej aż do końca odbytu i zaatakować różne fragmenty przewodu pokarmowego. Powoduje dyskomfort związany z przemieszczaniem się treści pokarmowej, a nieleczona może doprowadzić do niedrożności jelit.
- 1. Co to jest choroba Leśniowskiego-Crohna?
- 1.1. Choroba Leśniowskiego-Crohna a rak
- 2. Przyczyny choroby Leśniowskiego-Crohna
- 3. Objawy choroby
- 3.1. Choroba w jelicie krętym
- 3.2. Choroba w jelicie grubym
- 3.3. Choroba w okolicy odbytu
- 4. Diagnostyka choroby
- 5. Leczenie choroby Leśniowskiego-Crohna
- 6. Dieta w przypadku choroby Leśniowskiego-Crohna
- 7. Profilaktyka choroby
1. Co to jest choroba Leśniowskiego-Crohna?
Choroba Leśniowskiego-Crohna obejmuje zazwyczaj tylko wybrane odcinki przewodu pokarmowego, nie atakuje nigdy całości. Pozostałe fragmenty pozostawia bez objawów choroby.
Stan zapalny najczęściej umiejscowiony jest w jelicie krętym, czyli pod koniec jelita cienkiego. W tym miejscu choroba występuje mniej więcej u połowy chorych. Zdarza się też, że dotyczy jelita cienkiego i grubego albo tylko grubego. Pozostałe przypadki należą raczej do rzadkich.
Choroba Leśniowskiego-Crohna należy do chorób nawracających - jej objawy okresowo nasilają się i słabną.
Choroba ta w Polsce występuje raczej rzadko i dotyczy najczęściej osób w wieku od 15 do 30 lat, a także seniorów. W ostatnich latach odnotowuje się także zwiększoną zachorowalność wśród dzieci.
1.1. Choroba Leśniowskiego-Crohna a rak
Uważa się, że choroba Crohna zwiększa ryzyko zachorowalności na raka jelita grubego. Najbardziej narażone na zmiany nowotworowe są osoby, u których pierwsze objawy choroby Leśniowskiego pojawiły się przed 15 rokiem życia. W celu profilaktyki nowotworu należy regularnie wykonywać badania endoskopowe - gastroskopię i kolonoskopię.
Ryzyko wystąpienia raka jelita grubego w przypadku osób cierpiących na chorobę Leśniowskiego-Crohna są mimo wszystko nieco mniejsze, niż u ludzi borykających się z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego.
2. Przyczyny choroby Leśniowskiego-Crohna
Przyczyny wystąpienia choroby Leśniowskiego-Crohna nie ją do końca znane, dlatego choroba jest trudno wyleczalna i często nawraca. Trudno też wyróżnić konkretne przyczyny jej pojawienia się. Do czynników mogących wywołać chorobę zaliczają się:
- czynniki środowiskowe (bakterie jelitowe),
- czynniki immunologiczne (wzrost aktywności limfocytów T),
- czynniki genetyczne (mutacja genu NOD2).
Ryzyko zachorowania zwiększa się, jeśli w rodzinie pojawiło się już zapalenie jelit czy inne choroby układu pokarmowego. Duży wpływ na wystąpienie choroby ma także palenie papierosów i stosowanie antykoncepcji hormonalnej.
Choroba Leśniowskiego Crohna przebiega z okresami zaostrzeń i złagodzenia objawów oraz naciekiem zapalno-wytwórczym. Często w wyniku choroby Leśniowskiego Crohna powierzchnia błony śluzowej ulega owrzodzeniu. Tworzą się nieswoiste guzowate masy ziarnicze.
Stan patologiczny może występować w kilku odcinkach jelita jednocześnie, które oddzielone są od siebie fragmentami zdrowymi (tzw. zmiany skaczące). Postać przewlekła choroby Leśniowskiego-Crohna dotyczy jednak całej grubości ściany jelita.
3. Objawy choroby
Wystąpienie objawów uzależnione jest od lokalizacji stanu zapalnego, jednak można wyróżnić kilka podstawowych, które zdarzają się niemal w każdym przypadku. Są to:
- bóle w środkowej lub dolnej części brzucha
- stany podgorączkowe
- biegunka ze stolcami z dużą ilością śluzu, a czasem nawet krwi
- owrzodzenie aftowe w jamie ustnej
- wzdęcia brzucha
- niedokrwistość
- brak apetytu
- spadek masy ciała
- postępujące wychudzenie
- zaburzenia połykania
- owrzodzenia i ropnie okołoodbytowe.
3.1. Choroba w jelicie krętym
Choroba Crohna umiejscowiona w jelicie krętym z reguły nie daje objawów na samym początku. Mogą pojawić się bóle brzucha i biegunka, z czasem w dole brzucha po prawej stronie może być wyczuwalny guz.
Ta postać choroby objawia się też tzw. biegunką tłuszczową i niedoborem witaminy B12 i zaburzeniami elektrolitowymi. Z czasem może dojść też do niedożywienia.
3.2. Choroba w jelicie grubym
Choroba Leśniowskiego umiejscowiona w jelicie grubym daje podobne objawy, co wrzodziejące zapalenie jelita grubego - ból odczuwany po lewej stronie brzucha, gorączka, osłabienie i spadek wagi.
3.3. Choroba w okolicy odbytu
Objawem charakterystycznym dla tej lokalizacji są narośla skórne, owrzodzenia okolicy odbytu, ropnie i krwawienia z odbytu.
4. Diagnostyka choroby
Chorobę Crohna diagnozuje się przy pomocy szeregu badań, wśród nich wyróżnia się:
- badania endoskopowe, w trakcie których wykonuje się biopsję jelita
- badanie radiologiczne z podaniem kontrastu,
- badanie ultrasonograficzne (USG) i tomografię komputerową jamy brzusznej (CT),
- badanie histologiczne wycinka jelita
- rezonans magnetyczny
Ponadto warto jest regularnie wykonywać podstawowe badania krwi - morfologię, OB (wykrywa stany zapalne w obrębie całego organizmu) i CRP.
Trudność w zdiagnozowaniu choroby Leśniowskiego-Crohna pojawia się, gdy zmiany patologiczne zajmują wyłącznie jelito grube. W takich przypadkach odróżnienie choroby Leśniowskiego-Crohna od wrzodziejącego zapalenia jelita grubego jest niemożliwe.
5. Leczenie choroby Leśniowskiego-Crohna
Jako że choroba Leśniowskiego-Crohna jest chorobą przewlekłą, jej leczenie polega głównie na łagodzeniu objawów.
Leczenie choroby Leśniowskiego-Crohna jest długotrwałe i polega – oprócz leczenia farmakologicznego – na oszczędzającym trybie życia, a także leżeniu w łóżku w okresie zaostrzeń. W czasie leczenia choroby Leśniowskiego-Crohna należy eliminować stres, rzucić palenie tytoniu, unikać stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), których efektem ubocznym są owrzodzenia w przewodzie pokarmowym.
Leczenie farmakologiczne choroby Leśniowskiego-Crohna obejmuje stosowanie glikokortykosteroidów, np. prednizon czy hydrokortyzon, w cięższych postaciach choroby. Przy łagodniejszych stanach choroby Leśniowskiego-Crohna - sulfasalazynę i jej pochodną mesalazynę.
Ze względu na to, że w rozwoju choroby Leśniowskiego-Crohna biorą udział czynniki immunologiczne, stosuje się także leczenie immunosupresyjne.
Stosowane są tutaj azatiopryna, metotreksat. Nowym stosowanym w leczeniu choroby Leśniowskiego-Crohna lekiem jest przeciwciało monoklonalne anty-TNFα klasy IgG - infliksimab. Ma on zastosowanie przy występowaniu oporności na glikokortykosteroidy.
Czasami jednak przy chorobie Leśniowskiego-Crohna konieczne jest operacyjne usunięcie zmian. Wiąże się to jednak z dużym ryzykiem powikłań, dlatego wykonuje się je tylko w kilku przypadkach.
W wyniku braku leczenia choroby Leśniowskiego-Crohna może dojść do powikłań polegających na zwężeniu, a w rezultacie niedrożności jelit.
W wyniku choroby Leśniowskiego-Crohna mogą powstawać pojedyncze lub mnogie przetoki (najczęściej między jelitem cienkim a kątnicą), ropnie, zapalenie otrzewnej oraz krwawienia z przewodu pokarmowego.
6. Dieta w przypadku choroby Leśniowskiego-Crohna
Dieta osoby chorującej na tę przypadłość nie powinna się znacząco różnić od racjonalnej diety stosowanej przez zdrowego człowieka. Istotne jest to, aby obserwować reakcję organizmu na działanie poszczególnych produktów spożywczych i eliminować to, co niekorzystnie zadziała w danym momencie na układ trawienny. W momencie zaostrzenia objawów konieczne jest stosowanie diety lekkostrawnej.
Ryby i drób przyrządzone na parze bądź ugotowane są dobrze tolerowane przez chorych w zaostrzonych stanach zespołu Crohna. Produkty te są cennym źródłem białka, które stanowi podstawowy element budulcowy naszego organizmu. Należy unikać potraw smażonych oraz pieczonych w tłuszczu.
Ziemniaki stanowią doskonałe źródło potasu. W okresie zaostrzenia objawów zespołu Crohna wskazane jest spożywanie purée z obranych ziemniaków, które zapewnia uczucie sytości na dłuższy czas.
Produkty stanowiące źródło węglowodanów przetworzonych raczej nie są elementem racjonalnej diety. Niemniej jednak, są one zdecydowanie łatwiej trawione przez nasz układ pokarmowy i zaleca się ich spożycie osobom chorującym na zespół Crohna w momencie zaostrzenia objawów chorobowych. Zwykły makaron będzie stanowić w tym czasie dobre źródło energii dla chorego.
To całkowicie bezpieczna i smaczna przekąska bogata w witaminę C. Doskonale sprawdza się ona jako lekki posiłek w momencie zaostrzenia objawów choroby Crohna, a w szczególności w okresie występowania biegunki.
Banany są na ogół dobrze tolerowane przez osoby chorujące na zespół Crohna, nawet w momencie zaostrzenia objawów. Co więcej, są one cennym źródłem potasu – składnika, który reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu.
Ze względu na występowanie przewlekłych biegunek, osoby dotknięte chorobą Crohna są bardziej narażone na niedobór tego surowca i z tego względu w ich diecie powinny znaleźć się banany.
Jeden plasterek sera żółtego może zawierać nawet 200 mg wapnia. Ponadto stanowi on skoncentrowane źródło kalorii. Poza tym, kilka plasterków sera żółtego może zapewnić organizmowi osoby chorej podstawowe składniki odżywcze.
Jogurt naturalny to cenne źródło żywych kultur bakterii, które korzystnie działają na układ trawienny człowieka. W celu zwiększenia wartości odżywczych jogurtu można go połączyć z bananem. Należy unikać jogurtów owocowych, które zawierają w składzie cukier, barwniki oraz sztuczne aromaty.
Marchew jest źródłem beta-karotenu – silnego przeciwutleniacza, który łagodzi stany zapalne. Poza tym, ma ona doskonały i słodki smak i dzięki temu nie wymaga dodatkowego stosowania przypraw. To idealny składnik na przekąskę dla osób z zaostrzonymi objawami choroby Crohna.
W okresie nasilenia objawów należy spożywać łagodne pokarmy, bez ostrych przypraw, najlepiej w półpłynnej formie. Dieta powinna być uboga w błonnik i tłuszcze nasycone. Smażone potrawy mogą nasilić skurcze i biegunkę. Błonnik także może przyspieszyć perystaltykę jelit.
Dobrze jest także ograniczyć produkty z laktozą oraz cukry - mogą powodować bolesne wzdęcia. Z diety warto także wykluczyć wszelkie używki (alkohol i papierosy), a także produkty drożdżowe.
7. Profilaktyka choroby
Profilaktyka choroby Leśniowskiego-Crohna nie należy do łatwych i wykonalnych zadań, ponieważ trudno jest zapobiegać chorobie, której przyczyny nie są do końca znane.
Najważniejsze wydaje się być utrzymywanie odpowiedniej diety, ewentualne rzucenie palenia i ograniczenie alkoholu. Ważne są tez regularne badania, zwłaszcza, jeśli choroby przewodu pokarmowego występowały już wcześniej w rodzinie.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.