Cząber – właściwości i zastosowanie
Cząber jest rośliną wykorzystywaną głównie do przyprawiania potraw. Docenia się także jej walory lecznicze i prozdrowotne. Okazuje się, że hyzop ogrodowy pozytywnie wpływa przede wszystkim na funkcjonowanie układu pokarmowego. Nie tylko usprawnia jego pracę, ale i łagodzi różne nieprzyjemne dolegliwości. Czy istnieją jakieś przeciwwskazania do jego używania?
1. Co to jest cząber?
Cząber (Satureja L.), znany także jako hyzop ogrodowy czy dzięcielina to roślina z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae), która występuje w basenie Morza Śródziemnego oraz w południowo-zachodniej Azji. Jej liście są używane jako przyprawa. Znajduje także zastosowanie jako roślina lecznicza.
Cząber można zasiać w ogródku, ale także uprawiać w doniczkach – na balkonie, tarasie i w domu.
Jak wygląda cząber?
Cząber osiąga wysokość do 50 cm wysokości. Można go rozpoznać po silnie zdrewniałej łodydze i krótkich, wydłużonych, zaostrzonych na końcach liściach. Kwitnie na biało, różowo lub jasno fioletowo od lipca do sierpnia. Wydziela bardzo aromatyczny zapach.
2. Właściwości prozdrowotne cząbru
Cząber jest rośliną, która zawiera garbniki, flawonoidy, witaminę C, minerały (cynk, magnez, potas) oraz olejki eteryczne. Dzięki temu wykazuje różne właściwości lecznicze:
- przeciwbólowe,
- przeciwbakteryjne,
- przeciwgrzybicze,
- przeciwzapalne,
- antyseptyczne,
- moczopędne,
- wiatropędne,
- uspokajające,
- rozkurczowe,
- wykrztuśne,
- znieczulające,
- przeciwobrzękowe,
- przeciwskurczowe,
- przeciwbiegunkowe.
3. Jak i na co działa cząber?
Skład chemiczny i właściwości cząbru sprawiają, że roślina służy wsparciem przy niedyspozycji w obrębie układu pokarmowego. Sprawdza się przy niestrawności, wzdęciach, przewlekłych biegunkach i bólach brzucha. Ma to związek z tym, że:
- łagodzi wzdęcia, zapobiega ich powstawaniu,
- pobudza produkcję soków żołądkowych,
- poprawia, wspiera i ułatwia trawienie,
- zmniejsza napięcie mięśni gładkich dróg żółciowych, moczowych i mięśni przewodu pokarmowego,
- hamuje rozwój chorobotwórczych bakterii,
- hamuje biegunki, reguluje rytm wypróżnień,
- wspomaga w walce z pasożytami jelitowymi,
- usprawnia pracę wątroby.
Ponadto cząber:
- pobudza pracę kory nadnerczy,
- wspomaga gojenie ran,
- łagodzi swędzenie i pieczenie, uśmierza ból po ukąszeniach owadów,
- zmniejsza opuchliznę,
- uspokaja.
4. Jak stosować cząber?
Hyzop ogrodowy jest przyprawą. Jak smakuje cząber? Przypomina nieco majeranek lub tymianek, ale ma ostrzejszy, bardziej pieprzny smak. Wyróżnia się aromatem, ale i pikantnym smakiem.
Najczęściej uprawiany i stosowany w kuchni jest cząber ogrodowy – inaczej cząber letni i cząber górski – nazywany również cząbrem zimowym. Każdy gatunek cząbru ma nieco inny skład.
Do jakich potraw stosować cząber? Roślinę (świeże lub suszone liście oraz młode wierzchołki pędów) można stosować w kuchni do potraw mięsnych, rybnych i warzywnych oraz grzybowych, dziczyzny, farszów, pasztetów, zup, potraw jednogarnkowych, marynat, świeżych sałatek, wędlin i serów.
Ponieważ ziele cząbru ogrodowego ułatwia trawienie ciężkostrawnych potraw, stanowi doskonały dodatek do fasoli, grochu, bobu, soi, soczewicy i kapusty. Ponieważ jednak ma bardzo wyrazisty smak i aromat, należy stosować go z umiarem.
Cząber to również roślina lecznicza. Dużą popularnością cieszy się przede wszystkim olejek eteryczny z cząbru, ale również suplementy diety i inne wyroby medyczne. Jeśli chodzi o dawkowanie preparatów z cząbrem, należy kierować się zaleceniami producenta zawartymi na opakowaniu lub w ulotce.
Z zioła cząbru przygotować można odwar lub napar. Stosuje się je zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie. Popularnym wyrobem jest też nalewka z cząbru.
Aby przygotować herbatę z cząbru, wystarczy łyżkę zioła zalać szklanką wrzątku i odstawić na 25 minut. Po tym czasie odcedzić miksturę. Można do niej dodać miód. Napar sprawdzi się przy przeziębieniu, ale i jako środek przeciwbakteryjny bądź pobudzający trawienie czy płukanka do ust.
5. Cząber – przeciwwskazania, środki ostrożności i skutki uboczne
Spożywanie cząbru w formie przyprawy kuchennej jest bezpieczne. Jednocześnie stosując go w celach leczniczych należy zachować środki ostrożności i wziąć pod uwagę przeciwwskazania.
Cząber w formie suplementów może bowiem mieć negatywny wpływ na proces krzepnięcia krwi i prowadzić do krwawienia. Z tego powodu nie powinien być stosowany w okresie ciąży i podczas laktacji.
Środki ostrożności należy zachować zmagając się z chorobami nerek i wątroby i serca oraz krzepliwością krwi. Z cząbru powinni zrezygnować także diabetycy. Nie zaleca się stosowania tej przyprawy pacjentom z nadciśnieniem tętniczym.
Warto pamiętać, że cząber w postaci olejku eterycznego przed zastosowaniem wymaga rozcieńczenia, w przeciwnym razie może prowadzić do podrażnienia.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.