Stolec - prawidłowy kolor, zapach i konsystencja kału

Obserwacja stolca jest dość krępująca. Często nie chcemy się do tego przyznawać, bo może to budzić niechęć i obrzydzenie, jednak kał informuje nas o kondycji naszego organizmu. Na co powinniśmy zwrócić uwagę?

1. Co to jest stolec?

Stolec to pozostałości niestrawionego jedzenia, formowane w jelicie grubym. Prawidłowe wydalenie stolca powinno się odbywać 1-2 razy dziennie.

Prawidłowy stolec ma stałą konsystencję, nie powinien być zbyt twardy, ani zbyt wodnisty. W poprawnym stolcu nie powinno się także rozpoznawać kawałków jedzenia.

2. Poprawny kolor stolca

Kolor stolca jest pierwszą informacją o tym, czy nasz organizm działa w sposób prawidłowy. Stolec powinien mieć kolor brązowy. Można wyróżnić kilka kolorów stolca:

• stolec czarny,
• stolec czerwony,
• stolec żółty,
• stolec zielony,
• stolec biały,
• stolec tłusty.

Symptomy, które wskazują, że biegunka jest poważniejsza niż myślisz [10 zdjęć]

Biegunka to gwałtowna reakcja ze strony układu pokarmowego, polegająca na wystąpieniu silnego bólu brzucha,

zobacz galerię

2.1. Czarny kał – co oznacza?

Co oznacza czarny kolor stolca? Czy bardzo ciemny stolec powinien skłonić nas do wizyty u lekarza?

Czarny stolec nosi także nazwę stolec smolisty. Taki rodzaj odchodów charakteryzuje się bardzo ciemnym zabarwieniem, zarówno w środkowej części jak i na zewnątrz. Taka sytuacja może wzbudzać pewien lęk i niepokój u pacjentów, którzy nie mają świadomości dlaczego stolec jest czarny. O czym świadczy czarny kał? Czarny kolor kału najczęściej świadczy o krwawieniu z przewodu pokarmowego, problemach z jelitami albo z żołądkiem.

Stolec ma czarny kolor ponieważ krew, która jest w nim zawarta przechodzi przez różne procesy chemiczne w żołądku i jelitach. Kwas żołądkowy, bakterie jelitowe, a także enzymy trawienne wpływają na to, że przyjmuje ona czarną barwę.

Czarne kupy mogą pojawić się w przebiegu krwotocznego zapalenia błony śluzowej żołądka lub żylaków przełyku. U niektórych pacjentów czarny kał może wskazywać z kolei na ostre zapalenie trzustki, nowotwór układu pokarmowego.

Czarny stolec u dorosłego czasami związany jest z taki problemami zdrowotnymi jak: nieżyt żołądka, choroba wrzodowa żołądka oraz dwunastnicy. Pojedynczy bardzo ciemny stolec nie powinien być powodem niepokoju.

Czasami ciemne zabarwienie kału spowodowane jest spożyciem sporej ilości ciemnych owoców, np. jagód, borówek amerykańskich lub czerwonego wina. Jeśli jednak sytuacja się powtarza, pacjent powinien udać się do lekarza rodzinnego, który zleci wykonanie odpowiednich badań diagnostycznych.

Duża ilość świeżej krwi w stolcu nie powinna być bagatelizowana. W takim wypadku pacjent powinien jak najszybciej udać się na tzw. SOR.

2.2. Co oznacza czerwony stolec?

Czerwony stolec oznacza, że krwawienie następuje z dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Przyczyną może być także:

• nieżyt żołądka (zapalenie błony śluzowej żołądka),
• hemoroidy,
• szczelina odbytu,
• rak odbytu.

2.3. Mam żółty stolec. Co robić?

Żółty stolec może być oznaką chorób wątroby. Jego przyczyną może być cholestaza (nieprawidłowy odpływ żółci), a także wirusowe zapalenie wątroby, zapalenie alkoholowe, a także kamica dróg żółciowych.

Stolec o barwie pomarańczowej może wskazywać natomiast na spożywanie produktów z dużą zawartością beta-karotenu.

2.4. Zielony stolec. Czy to powód do obaw?

Stolec w kolorze zielonym może świadczyć o zmianach chorobowych w organizmie. Oczywiście nie musi tak być. Zielony stolec może być objawem takich schorzeń jak bakteryjne zakażenie jelit, zakażenia pasożytnicze, celiakia, zespół złego wchłaniania oraz rzekomobłoniaste zapalenie jelit.

2.5. Biały stolec. Czy jestem chory?

Biały stolec jest informacją, że w organizmie wystąpiła żółtaczka. Świadczą o tym również inne objawy: ciemne zabarwienie moczu, świąd skóry, żółtawe zabarwienie skóry i twardówek oczu.

2.6. Co oznacza tłusty stolec?

Tłusty stolec ma przykry zapach i da się zauważyć w nim krople tłuszczu. Tłusta, wodnista postać stolca może świadczyć o raku trzustki lub celiakii. Tłuste stolce mogą być także oznaką przerostu bakterii w błonie śluzowej jelita.

Stolec tłuszczowy jest typowy dla różnych chorób jelit, a także schorzeń związanych z upośledzeniem trawienia tłuszczów. Tłusty kał można zaobserwować np. w przebiegu przewlekłego zapalenia trzustki.

2.7. Odbarwiony stolec

Na odbarwienie stolca może wpływać stosowanie nieprawidłowej diety lub przyjmowanie niektórych środków farmaceutycznych. U niektórych pacjentów odbarwiony kał wiąże się z nieprawidłowym wydzielaniem żółci do dróg pokarmowych.

Odbarwione stolce czasami towarzyszą żółtaczce, która jest spowodowana uszkodzeniem wątroby np. w przebiegu alkoholowego uszkodzenia wątroby, stanu zapalnego narządu.

Zmieniony kolor kału może być również wynikiem żółtaczki mechanicznej, zwanej również pozawątrobową lub cholestazą zewnątrzwątrobową. Ten problem zdrowotny jest ściśle powiązany z utrudnionym odpływem żółci z wątroby.

Badania laboratoryjne u osób dotkniętych żółtaczką wskazują zwiększony poziom bilirubiny całkowitej, w związku z czym może pojawić się inny wygląd stolca. Jeśli pacjent ma wątpliwości co do swojego stanu zdrowia, wskazane jest udanie się do gastroenterologa.

2.8. Cuchnący stolec

Zapach kału może sporo powiedzieć o naszym stanie zdrowia. W niektórych przypadkach śmierdzący kał jest wynikiem nieprawidłowej diety lub zaburzeń w obrębie mikrobioty jelitowej.

Cuchnący kał może wskazywać na chorobę pasożytniczą np. zakażenie owsicą. Dodatkowe objawy mogące sugerować zarażenie owsikami to: suchość skóry, rozdrażnienie, ochota na słodycze, nieprzyjemny zapach z ust, swędzenie odbytu, trudności z zasypianiem.

Śmierdzący stolec czasami pojawia się w przebiegu grypy żołądkowej lub infekcji wirusowej. Czasem nieprzyjemny, kwaśny zapach stolca pojawia się na skutek spożycia zbyt dużej ilości alkoholu. Takiego stolca można spodziewać się na tzw. kacu. Po mocno zakrapianej imprezie często pojawia się luźny stolec.

Prawidłowy stolec nie pachnie najprzyjemniej, ale nie powinien cuchnąć. Bardzo cuchnący kał może wskazywać na problemy trawienne w przebiegu celiakii, mukowiscydozy, przewlekłego zapalenia trzustki bądź choroby Leśniowskiego-Crohna.

2.9. Jakie są przyczyny ciemnego stolca?

Ciemny stolec nie musi od razu świadczyć o ognisku krwawienia. Przyczyną ciemnego stolca może być leczenie preparatami żelaza, przyjmowanie bizmutu, zażywanie węgla lekarskiego, a także spożywanie jagód, buraków, wiśni, szpinaku czy lukrecji.

3. Prawidłowa konsystencja stolca

Prawidłowa konsystencja stolca to zwarta, jednolita masa. Stolec nie powinien być ani za twardy, ani zbyt miękki. Zbyt twardy stolec może być oznaka, że cierpimy na zaparcia. Natomiast zbyt wodniste stolce oznaczają biegunkę.

Wygląd stolca może zależeć od diety, od przyjmowanycn leków, może jednak także wskazywać na choroby układu pokarmowego. Dlatego warto zwrócić uwagę, jeśli jego konsystencja znacząco się zmieni i poinformować o tym swojego lekarza rodzinnego. Rodzaje stolca, które powinny nas zaalarmować:

• stolec połyskliwy o raczej luźnej konsystencji - to może być stolec tłuszczowy. Biegunka tłuszczowa może świadczyć o problemach z trzustką lub o celiakii.
• stolec ołówkowaty - to stolec o zwartej konsystencji, ale o bardzo niewielkiej średnicy (wąski stolec). Taki rodzaj kału może świadczyć o zmianach zapalnych w okolicy odbytu lub o raku jelita grubego. Wymaga bezwzględnie natychmiastowej wizyty u lekarza!
• stolec pienisty - może świadczyć o zakażeniu jelit lub o zaburzeniu trawienia lub wchłaniania.

Biegunki i bóle brzucha mogą mieć różne podłoże. Czasami przyczyną bywają zapalne choroby jelit, choroby trzustki lub wątroby. Zaburzenia wypróżniania mogą także mieć podłoże psychiczne.

4. Stolec u niemowląt – jaki kolor powinien budzić niepokój rodzica?

Pierwszym stolcem dziecka jest smółka o bardzo ciemnym zabarwieniu. Czarne kupy u noworodków charakteryzują się dużą gęstością, lepkością. Zazwyczaj zanikają w czwartej dobie życia malutkich dzieci.

Czarny kał u niemowląt może być spowodowany spożywaniem jagód bądź produktów zawierających sporą dawkę żelaza. Czarny kolor stolca u dzieci może wiązać się z nieco innym problemem. Zdarza się, że w kupie dziecka występuje krew, która zmienia zabarwienie stolca. W takiej sytuacji warto udać się do pediatry.

Biały stolec

Bardzo jasny stolec u dziecka, a dokładnie biały stolec może wynikać z nieprawidłowości w obrębie dróg żółciowych lub pęcherzyka żółciowego. W niektórych przypadkach jasna kupka oznacza także problemy z takimi narządami jak wątroba czy trzustka.

Należy podkreślić, że jednorazowo występujący biały kolor kupy nie zawsze wskazuje na problemy zdrowotne. Jeśli jednak epizod się powtarza i pieluszce dziecka ciągle pojawia się biały kał, należy niezwłocznie udać się z maluchem do pediatry.

Jasny kolor stolca w takiej sytuacji wymaga odpowiedniej diagnostyki. Biały kał może sugerować problemy z drogami żółciowymi, trzustką bądź wątrobą maluszka.

Czerwony stolec

Dlaczego u malucha występuje czerwony kał? Okazuje się, że czerwony kolor kału może wystąpić na skutek stosowania u dziecka cefdiniru, wielofunkcyjnego organicznego związku chemicznego, a także bakteriobójczego antybiotyku zaliczanego do grupy cefalosporyn III generacji w połączeniu z produktami bogatymi w żelazo.

Dodatkowo, zmiana zabarwienia kału może wystąpić w wyniku spożycia produktów zawierających barwniki spożywcze.

Szary stolec, zielonobrunatny kał

Zielonobrunatny bądź szary kał u małego dziecka zazwyczaj występuje u dzieci, które mają już za sobą pierwsze smółki, a są przed okresem występowania tradycyjnych noworodkowych stolców. Taki kolor kału jest typowy dla tzw. stolców przejściowych.

Zielony stolec

Zielone kupy u maluchów często wiążą się ze spożywaniem mleka modyfikowanego, które jest wzbogacone o żelazo. O ile niemowlę nie płacze z powodu zaparć i kolek, taki kolor nie powinien wzbudzać niepokoju rodziców.

Żółty kolor kału

Żółty kał u niemowlaka najczęściej występuje wtedy, gdy maluch jest karmiony wyłącznie mlekiem naturalnym od matki.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.