Dekstran – zastosowanie, właściwości, przeciwwskazania, skutki uboczne
Dekstran stosowany jest w medycynie w postaci roztworu podawanego we wlewach dożylnych. Ma działanie przeciwwstrząsowe, przeciwzakrzepowe oraz przeciwagregacyjne. Wykorzystuje się go w leczeniu wstrząsu hipowolemicznego, czy w zapobieganiu zaburzeń mikrokrążenia. U pacjentów poddanych zabiegom operacyjnym stosowany jest w profilaktyce żylno-zakrzepowej.
1. Co to jest dekstran?
Dekstran jest polimerem glukozy, który najczęściej stosowany jest w medycynie jako środek zwiększający objętość krwi. Podawany jest dożylnie we wlewie kroplowym. Jego działanie sprowadza się do krótkotrwałego podniesienia ciśnienia koloidoosmotycznego krwi, wiązania wody oraz zwiększania objętości osocza.
Wykorzystywany jest głównie w nagłych przypadkach we wczesnym leczeniu wstrząsu, wpływa na polepszenie przepływu włośniczkowego krwi.
Na rynku polskim dostępne są dwie formy dekstranu:
- 10 proc. Dekstran 40 000 (roztwór do infuzji),
- 6 proc. Dekstran 70 000 (roztwór do infuzji).
Ponadto dekstran występuje także w preparatach złożonych, wraz z hypromelozą (Tears Naturale II, krople do oczu).
Dekstran otrzymywany jest metodami biotechnologicznymi. Wytwarzany jest przez bakterie Leuconostoc mesenteroides.
2. Dekstran – zastosowanie
Dekstran z uwagi na swoje właściwości znajduje szerokie zastosowanie nie tylko w medycynie, ale także w przemyśle spożywczym. Wykorzystuje się go przede wszystkim jako emulgator i zagęstnik. Ponadto znalazł także zastosowanie w kosmetologii jako składnik niektórych kosmetyków do makijażu – pudrów oraz pomadek.
Polimer znajduje też zastosowanie w drukarstwie tkanin. Z jego właściwości korzysta także przemysł fotograficzny. Wykorzystuje się go jako dodatek do papieru i mas plastycznych.
Największe zastosowanie ma jednak dekstran w przemyśle farmaceutycznym. Jest składnikiem roztworów stosowanych do krioprezerwacji. Wykorzystuje się go jako składnik roztworów do przechowywania organów w transplantologii. W lecznictwie dekstran wykorzystywany jest do regulacji szybkości przepływu krwi. Ponadto stosuje się go także jako środek ułatwiający rozpuszczanie (np. żelaza) we wlewach dożylnych.
3. Dekstran – wskazania do stosowania
Wskazanie do stosowania dekstranu to przede wszystkim stany wymagające zwiększania objętości osocza.
Lek Dekstran 70 000 6 proc. stosowany jest we wczesnym leczeniu wstrząsu lub zagrażającego wstrząsu spowodowanego krwotokiem, zabiegami chirurgicznymi, oparzeniami lub też innymi urazami. Środek wykorzystywany jest tylko w określonych przypadkach, kiedy pełna krew lub preparaty krwiopochodne są niedostępne. Nie jest ich zamiennikiem.
Dekstran 40 000 10 proc. wykorzystuje się w następujących przypadkach:
- leczenie niektórych rodzajów wstrząsu,
- przeciwdziałanie występowaniu zaburzeń mikrokrążenia,
- profilaktyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej,
- poprawa właściwości reologicznych krwi,
- zapobiegawczo w niektórych zabiegach chirurgicznych (przeciwwstrząsowo i przeciwzakrzepowo),
- jako składnik płynu do wypełnienia aparatu płuco-serce.
4. Dekstran – dawkowanie i sposób podawania
Dekstran podawany jest w infuzji dożylnej. Dawkę zawsze ustala lekarz odpowiednio do wskazania, stanu klinicznego pacjenta, ilości utraconych płynów, stopnia zagęszczenia krwi, ale też masy ciała oraz wieku.
W przypadku dorosłych najczęściej stosuje się 500-1000 ml Dekstranu 70 000 6 proc. na dobę, podawane z prędkością 20 do 40 ml/min.
Dekstran 40 000 10 proc. stosuje się najczęściej w następujących dawkach:
- we wstrząsie w celu zwiększenia objętości krwi krążącej – w pierwszej dobie nie więcej niż 20 ml/kg mc, w następnych dniach nie więcej niż 10 ml/kg mc,
- okołooperacyjna profilaktyka przeciwzakrzepowa – 500-1000 ml w pierwszej dobie, następnego dnia 500 ml,
- w krążeniu pozaustrojowym – 10-20 ml/kg mc.
5. Przeciwwskazania do stosowania
Nie zaleca się podawania preparatu u pacjentów, u których występuje:
- nadwrażliwość na czynną lub pomocniczą substancję leku,
- niewydolność nerek wraz z ciężką oligurią lub anurią,
- rozwinięty obrzęk płuc,
- ciężka niewydolność krążenia,
- skazy krwotoczne,
- ciężkie nadciśnienie tętnicze,
- krwotoczny udar mózgu,
- trombocytopenia,
- hipofibrynogenemia,
- podczas terapii heparyną.
Infuzje dekstranu nie są wskazane u chorych ze wskazaniem ograniczenia podaży sodu.
6. Dekstran – skutki uboczne
Dekstran podawany w infuzji dożylnej może powodować:
- podrażnienie, czy zakrzepowe zapalenie żyły w miejscu wkłucia,
- reakcje alergiczne,
- reakcje anafilaktyczne,
- zaburzenia nerek oraz dróg moczowych,
- zaburzenia układu oddechowego.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.
