Doksycyklina – wskazania, działanie i przeciwwskazania
Doksycyklina to antybiotyk należący do grupy tetracyklin, które cechują się szerokim spektrum działania. Oznacza to, że wykazują aktywność wobec wielu gatunków bakterii, zarówno gram-ujemnych, jak i gram-dodatnich. Jakie są wskazania do jej stosowania? Jak działa? Czy istnieją przeciwwskazania?
1. Co to jest doksycyklina?
Doksycyklina – antybiotyk z grupy tetracyklin – to substancja, która ma działanie przeciwbakteryjne przeciw bakteriom Gram-ujemnym oraz Gram-dodatnim, jak i przeciwmalaryczne (przeciwzimnicze).
Substancję stosuje się do leczenia chorób zakaźnych i pasożytniczych. Obszarem jej działania jest skóra i błony śluzowe, układ moczowy, układ oddechowy, układ płciowy, układ pokarmowy oraz stawy i jego elementy.
Dostępne są różne postacie doksycykliny: ampułki, kapsułki, tabletki do przygotowywania zawiesiny doustnej.
Preparaty na polskim rynku zawierające doksycyklinę to:
- Doxycyclinum Polfarmex (kapsułki twarde),
- Doxycyclinum TZF (kapsułki twarde), Doxycyclinum TZF (roztwór do infuzji),
- Efracea (kapsułki o zmodyfikowanym uwalnianiu, twarde),
- Ligosan (żel okołozębowy),
- Unidox Solutab (tabletki do sporządzania zawiesiny doustnej).
Doksycyklina bez recepty nie jest dostępna. Wydaje się ją z przepisu lekarza.
2. Wskazania do stosowania doksycykliny
Doksycyklinę stosuje się w leczeniu infekcji wywołanych przez bakterie wrażliwe na działanie tej substancji. To:
- trądzik różowaty, trądzik pospolity,
- zapalenie oskrzeli, zapalenie zatok, zapalenie płuc spowodowane bakteriami z rodzaju Mycoplasma pneumoniae, Rikettsia spp. i Chlamydia spp.,
- biegunka podróżnych, cholera, bakteryjna infekcja wieloukładowa (choroba Whipple'a),
- rzeżączka, kiła, chlamydioza, zapalenie prostaty,
- jaglica – zapalenie spojówek spowodowane przez Chlamydia spp.,
- dżuma, papuzica, tularemia, borelioza, listerioza, zapobieganie zakażeniom zarodźcem malarii.
Jaki jest mechanizm działania doksycykliny? Substancja wiąże się z podjednostką 30S rybosomu bakteryjnego, prowadząc do zahamowania syntezy białka i rozwoju bakterii. Ponieważ dochodzi do zahamowania rozwoju komórki, a nie jej zabicia, mówi się, że tetracykliny – w tym doksycyklina – są antybiotykami bakteriostatycznymi.
Doksycyklina wykazuje szerokie spektrum terapeutyczne przeciw bakteriom Gram-dodatnim, takim jak Streptococcus haemolyticus (α, β), Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus, Bacillus anthracis, Listeria monocytogenes, Enterococcus spp, Staphylococcus epidermidis, Propionibacterium acnes oraz Rickettsia spp., Chlamydia spp., Mycoplasma spp., Ureaplasma spp.
Doksycyklina wykazuje szerokie spektrum terapeutyczne przeciw bakteriom Gram-ujemnym, takim jak: Neisseria gonorrhoeae, Haemophillus influenzae, Brucella spp., Escherichia coli, Enterobacter spp., Klebsiella spp., Salmonella spp., Shigella spp., Bacteroides spp., Pseudomonas spp., Proteus spp., Serratia spp., Providencia spp.
3. Dawkowanie doksycykliny
Doksycyklinę stosuje się w dawce 50-200 mg na dobę przez 7-28 dni, co zależy od rozpoznania klinicznego i gatunku bakterii powodującej infekcję. W leczeniu kiły stosuje się dawkę 300 mg na dobę.
Doksycyklina a alkohol i jedzenie
Stosując doksycyklinę należy zachować różne środki ostrożności. Na co uważać? Istotne jest, by zachować co najmniej 2-godzinny odstęp pomiędzy przyjęciem leku a spożywaniem produktów nabiałowych. Ma to związek z tym, że mleko, jogurty, kefiry, maślanki czy sery zmniejszają bowiem wchłanianie substancji z przewodu pokarmowego.
Warto także pamiętać, by w czasie terapii unikać spożywania alkoholu, który osłabia efekt terapeutyczny doksycykliny.
4. Doksycyklina – skutki uboczne i przeciwwskazania
Nawet jeśli istnieją wskazania do stosowania doksycykliny, nie zawsze jest to możliwe. Przeciwskazaniem jest nadwrażliwość na antybiotyki tetracyklinowe, ciężka niewydolność wątroby.
Leku nie należy też stosować u dzieci poniżej 12. roku życia oraz u ciężarnych (zwłaszcza po 4. miesiącu). Ponieważ substancja przenika barierę łożyskową i odkłada się w tkankach płodu, może powodować przebarwienia zębów i zwiększać ryzyko uszkodzenia wątroby.
Z uwagi na to, że doksycyklina przenika do pokarmu kobiecego, należy unikać jej stosowania w czasie karmienia piersią ze względu na jej wpływ na rozwój zębów i kości.
Ze stosowaniem doksycykliny wiąże się ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Najczęściej obserwowane skutki uboczne to: biegunka, wymioty, ból brzucha, niestrawność, bóle stawowo-mięśniowe, zaburzenia rozwoju zębów i kości, nieodwracalne przebarwienia zębów, łamliwość kości, fotodermatozy, wysypka plamkowo-grudkowa, rumień i brak apetytu. W przypadku przedawkowania pojawiają się takie dolegliwości jak wymioty, gorączka, żółtaczka, smoliste stolce, zawroty głowy, zapaść.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.