Dyslipidemia - rodzaje, przyczyny, objawy i leczenie
Dyslipidemia to zaburzenia gospodarki lipidowej, obejmujące zarówno nieprawidłowości dotyczące ilości, jak i budowy czy funkcji lipidów. Choroba jest niebezpieczna, ponieważ wiąże się ze wzrostem ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, prowadzących do udaru mózgu, miażdżycy, niedokrwienność serca lub kończyn dolnych. Jakie są przyczyny i sposoby leczenia dyslipidemii?
1. Co to jest dyslipidemia?
Dyslipidemia to pojęcie oznaczające chorobę powodującą zaburzenia gospodarki lipidowej, potocznie zaburzenia lipidowe. Dyslipidemia charakteryzuje się nieprawidłowym stężeniem we krwi jednej lub więcej frakcji lipoprotein.
Lipoproteiny są związkami złożonymi z białek i lipidów. Ich zadaniem jest transportowanie cholesterolu niezbędnego do produkcji kwasów żółciowych i hormonów sterydowych, ponadto rozprowadzają trójglicerydy oraz witaminy rozpuszczalne w tłuszczach. To:
- HDL nazywane dobrym cholesterolem,
- LDL nazywane złym cholesterolem,
- VLDL,
- chylomikrony.
Kiedy poziom lipidów we krwi jest zbyt duży lub zbyt niski, diagnozuje się zaburzenia metaboliczne, czyli dyslipidemię.
2. Rodzaje dyslipidemii
Dyslipidemia, czyli zaburzenie metabolizmu lipidów (zaburzenie przemian lipidów), jest związana z nieprawidłowym stężeniem lipidów i lipoprotein we krwi. W praktyce klinicznej wyróżnia się trzy typy schorzenia. To hipercholesterolemia, dyslipidemia aterogenna i zespół chylomikronemii.
- hipercholesterolemia oznacza zwiększone stężenie LDL-C w osoczu/surowicy, często pojawiają się ostre incydenty sercowo-naczyniowe,
- dyslipidemia aterogenna to zbyt wysokie stężenie trójglicerydów i za małe cholesterolu HDL (zwiększone stężenie TG, małe stężenie HDL-C i nieprawidłowe cząsteczki LDL), dyslipidemia aterogenna nie ma charakterystycznych objawów,
- zespół chylomikronemiito obecność chylomikronów w osoczu i zwiększone stężenie trójglicerydów oraz cholesterolu.
3. Przyczyny dislipidemii
Dyslipidemia ma dwie odmiany: pierwotną i wtórną. Dyslipidemia pierwotna najczęściej wywołana jest czynnikami środowiskowymi, bywa konsekwencją prowadzenia niezdrowego trybu życia, gdzie kluczowa jest niewłaściwa dieta bogata w tłuszcze zwierzęce.
Nie bez znaczenia są używki, takie jak papierosy i alkohol, jak również skłonności dziedziczne. Z kolei dyslipidemia wtórna towarzyszy chorobom, takim jak niedoczynność tarczycy, cukrzyca, zespół metaboliczny, zespół Cushinga czy zespół nerczycowy. Występuje również w trakcie przyjmowania niektórych leków, jej przyczyną może być również ciąża.
4. Diagnostyka dyslipidemii
Objawy zaburzenia lipidowego (objawy dyslipidemii) są ciężkie do zdefiniowania i uniemożliwiają szybkie przeciwdziałanie powikłaniom. Do rozpoznania schorzenia konieczne jest oznaczenie poziomu lipidów i lipoprotein w osoczu, czyli wykonanie lipidogramu. Lipidogram obejmuje takie badania jak:
- poziom cholesterolu we krwi,
- frakcje cholesterolu HDL i LDL,
- poziom trójglicerydów.
Dyslipidemia to stan, w którym stężenia lipidów i lipoprotein w osoczu nie odpowiadają wartościom uznanym za prawidłowe.
5. Leczenie dyslipidemii
Najskuteczniejszą metodą walki z dyslipidemią jest racjonalna dieta, prowadząca do redukcji wagi i poprawy wyników badań krwi. W leczeniu dyslipidemii bardzo ważna jest również aktywność fizyczna oraz zmiana trybu życia. Zaleca się codzienne ćwiczenia fizyczne o umiarkowanym wysiłku, trwające co najmniej pół godziny.
Czasem niezbędne jest leczenie farmaceutykami. W celach terapeutycznych włącza się statyny, ezetymiby, inhibitory PCSK9 oraz fibraty. O sposobie leczenia decyduje lekarz, który bierze pod uwagę wiek pacjenta, stan jego zdrowia oraz ryzyko sercowo-naczyniowe.
Jedno jest pewne: chorobę trzeba leczyć, pamiętając że dyslipidemia jest głównym czynnikiem ryzyka miażdżycy i wynikających z niej powikłań. Warto podkreślić, że zaburzenia lipidowe są najbardziej rozpowszechnionym czynnikiem ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego w Polsce.
6. Jaka dieta przy dyslipidemii?
Dyslipidemia jest związana z nieprawidłowym stężeniem cholesterolu we krwi, co zwykle wiąże się z nadmiernym spożyciem nasyconych kwasów tłuszczowych, czyli produktów, takich jak kiełbasa, wieprzowina, boczek czy słonina.
Nie bez znaczenia jest także regularne sięganie po alkohol, żywność wysokoprzetworzoną oraz słodycze. Dieta przy dyslipidemii powinna obfitować w:
- błonnik pokarmowy,
- świeże warzywa i owoce
- zdrowe tłuszcze (oliwa z oliwek, olej lniany, olej z pestek winogron czy awokado).
W codziennym jadłospisie powinny znaleźć się rośliny strączkowe, orzechy, tłuste ryby i pestki. Najlepiej sprawdzą się gotowane i pieczone potrawy bez nadmiernej ilości tłuszczu. Rozsądne będzie również ograniczenie spożycia soli, cukru i alkoholu.
7. Profilaktyka dyslipidemii
Profilaktyka w przypadku zaburzeń metabolizmu lipoprotein i innych lipidemii polega w głównej mierze na modyfikacji stylu życia. Racjonalna, zblilansowana dieta to skuteczny sposób na obniżenie stężenia złego cholesterolu LDL, zmniejszenia ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych i dyslipidemii.
Istotna jest również regularna, codzienna aktywność fizyczna, trwająca minimum 30 minut. Na zapobieganie ciężkiej dyslipidemii ma wpływ także zrezygnowanie z palenia papierosów i ograniczenie ilości spożywanego alkoholu.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.