Ergofobia (lęk przed pracą) – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie
Ergofobia, czyli lęk przed pracą, jest poważną przypadłością, która może komplikować życie. Jej istotą jest niepokój, który wywołuje wszystko, co jest związane z pójściem do pracy lub samą pracą. Co ważne, nie ma to związku z lenistwem, niezaradnością życiową czy wypaleniem zawodowym. Co warto wiedzieć?
1. Co to jest ergofobia?
Ergofobia, czyli lęk przed pracą, to rodzaj fobii specyficznej. W grupie tej znajdują się problemy z grupy zaburzeń lękowych, w przypadku których, w związku z określonym czynnikiem czy sytuacją, pojawia się lęk. Co ważne nie stanowią one realnego zagrożenia, z czego osoby zmagające się z irracjonalnym strachem zdają sobie z tego sprawę. I tak o ile w przypadku arachnofobii lęk wywołują pająki, androfobii – mężczyźni, tak w przypadku ergofobii – zarówno aktywność zawodowa, jak i inne związane z nią aspekty, na przykład konieczność poszukiwania zatrudnienia.
Termin "ergofobia" pochodzi z greki. Powstał z kompilacją słów słów „ergos", co znaczy praca oraz „phobos”, tłumaczone jako strach, co doskonale oddaje istotę zjawiska i jest jego definicją.
2. Przyczyny ergofobii
Przyczyny ergofobii nie zostały wyjaśnione. Przyjmuje się, że na jej pojawienie się wpływają czynniki natury biologicznej (dziedziczone geny) oraz środowiskowe.
Na fobie specyficzne częściej narażone są osoby, które mają niskie poczucie własnej wartości czy trudne doświadczenia, zmagają się różnego typu problemami psychicznymi, odczuwają lęk przed krytyką, odpowiedzialnością czy odrzuceniem. Ergofobia bywa kontynuacją fobii szkolnej, może także wynikać z deficytu uwagi, miłości i poczucia bezpieczeństwa w domu rodzinnym czy przykrych sytuacji w relacjach rówieśniczych.
Kogo jeszcze dotyka ergofobia? W przypadku ergofobii duże znaczenie mają doświadczenia związane ze środowiskiem pracy. Może to być mobbing ze strony przełożonych, duże trudności ze znalezieniem czy utrzymaniem pracy, nagła utrata zatrudnienia bądź silnie przeżyte niepowodzenie przy realizacji służbowych obowiązków.
3. Objawy ergofobii
W przypadku ergofobii lęk koncentruje się wokół pracy. Co to oznacza? Okazuje się, że pacjent:
- może obawiać się zarówno podejmowania konkretnych czynności (prezentowanie wyników działań), jak i wykonywania obowiązków zawodowych w ogóle,
- odczuwa paraliżujący lęk przed przebywaniem w miejscu zatrudnienia czy kontaktem z przełożonymi bądź współpracownikami,
- odczuwa dyskomfort w związku z obcowaniem z przedmiotami i sytuacjami, które kojarzą się z życiem zawodowym,
- nie jest w stanie szukać pracy, ponieważ przeraża go konieczność przeglądania ogłoszeń czy odbywanie rozmów kwalifikacyjnych.
Objawy ergofobii mogą występować w związku z konkretnym miejscem zatrudnienia lub mieć charakter ogólny, niezależny od wykonywanego zawodu, lokalizacji firmy czy osoby pracodawcy. Ponadto nasilony lęk pracy może pojawiać się nie tylko w środowisku zawodowym, ale i zawsze wtedy, gdy pojawi się myśl o obowiązkach służbowych.
Z fobiami specyficznymi, nie tylko ergofobią, wiążę się różne objawy natury somatycznej, takie jak:
- drżenie rąk,
- przyspieszone bicie serca, kołatanie serca,
- przyspieszony oddech, duszności,
- zawroty głowy,
- wzmożenie potliwości ciała,
- zaburzenia snu,
- brak apetytu,
- obniżenie sprawności procesów poznawczych (zdolność koncentracji czy zapamiętywania).
Ergofobia utrudnia wykonywanie obowiązków zawodowych. Gdy jest nasilona, to osoba, która się z nią zmaga, nie jest w stanie pracować. Skutkować to może utratą zatrudnienia i niezależności finansowej.
Co więcej osoba, która cierpi z powodu ergofobii może spotkać się z niezrozumieniem. Bliskim, znajomym czy współpracownikom ciężko jest dostrzec istotę problemu. Lęki i objawy fobii są zwykle bagatelizowane i sprowadzane do lenistwa, życiowej niezaradności czy wypalenia zawodowego.
Może to skutkować napięciami, stresem czy frustracją, co w rezultacie często prowadzi do depresji i innych poważnych problemów natury psychicznej.
4. Jak rozpoznać ergofobię (diagnostyka ergofobii)
Ponieważ ergofobia nie została ujęta w oficjalnych klasyfikacjach schorzeń, nie istnieją jednoznaczne kryteria jej rozpoznawania. Tym samym lęk przed pracą stwierdza się wówczas, gdy potwierdzone zostaje występowanie znacznego niepokoju w sytuacjach związanych z aktywnością zawodową.
Warto nadmienić, że pacjenci przejawiający potencjalne objawy ergofobii (strach przed pracą, lęk przed ludźmi zatrudnionymi w tym samym zakładzie pracy, niechęć do pracy oraz wykonywania czynności, które są z nią ściśle związane, chorobliwy lęk przed rozmowami rekrutacyjnymi) powinni poddać się badaniu psychiatrycznemu.
W wielu przypadkach paraliżujący strach przed współpracownikami lub kierownictwem, silny lęk przed przebywaniem w miejscu zatrudnienia świadczą o całkowicie innym zaburzeniu psychicznym np. zespole lęku uogólnionego. U wielu pacjentów, lęk przed pracą, wiąże się także z zaburzeniami depresyjnymi.
5. Leczenie ergofobii
Gdy ergofobia wynika ze specyfiki miejsca zatrudnienia lub źle wybranego zawodu, aby sobie pomóc, wystarczy zmienić pracę. W sytuacji, gdy lęk dotyczy pracy w ogóle, konieczne jest leczenie.
Podstawą jest terapia. Może ona polegać zarówno na przepracowaniu wewnętrznych konfliktów czy traumatycznych doświadczeń pacjenta, jak i weryfikacji błędnych sądów oraz postaw i zastąpienie ich takimi, które umożliwią mu funkcjonowanie w środowisku pracy. Metodą pomocniczą jest relaksacja i trening oddechowy, a w przypadku nasilonych objawów farmakoterapia opartą o preparaty przeciwlękowe lub przeciwdepresyjne.
Warto zdawać sobie sprawę, że wszystkie fobie możliwe są do wyleczenia. Nieoceniona w tym względzie jest wiedza terapeuty, który przy pomocy małych kroków wyprowadza pacjenta ze stanów lękowych. Za pomocą terapii można pokonać np.:
- ergofobię,
- agorafobię, czyli strach przed wyjściem z domu,
- fobię przed ludźmi (lęk społeczny), niechęć do przebywania z ludźmi
- fobię szkolną (lęk przed szkołą),
- neofobia, czyli lęk przed zmianami,
- hypengiofobia, czyli lęk przed odpowiedzialnością,
- nozofobię, czyli obsesyjny, irracjonalny lęk przed zachorowaniem,
- fobofobię, oznaczającą chorobliwy strach przed strachem,
- lęk przed odrzuceniem.
6. Jak zapobiegać ergofobii?
Aby skutecznie zapobiec ergofobii w jej wczesnym stadium, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem specjalistą – psychiatrą. Jeśli środki zapobiegawcze zostaną wdrożone odpowiednio wcześnie, ta specyficzna fobia nie przerodzi się w depresję lub inne poważne schorzenie psychiczne.
Warto również nadmienić, że osoby zmagające się z niskim poczuciem własnej wartości, cierpiące z powodu traum z przeszłości, nie powinny bagatelizować swoich problemów, tylko jak najszybciej udać się z wizytą do wykwalifikowanego psychoterapeuty. Przepracowanie traumatycznych doświadczeń jest niezwykle ważne, jeśli chcemy zmniejszyć ryzyko wystąpienia ergofobii.
7. Jak pokonać lęk przed pracą?
Strach przed wszystkim co jest związane z pracą zawodową może znacznie utrudnić codzienne funkcjonowanie. Na szczęście, istnieją pewne sposoby, umożliwiające pokonanie lęku przed pracą. Czasami zdarza się, że strach przed pójściem do pracy czy lęk przed odpowiedzialnością w pracy wynika z faktu, że dana osoba tkwi w miejscu, w którym źle się czuje, wykonuje zawód, z którego nie czerpie żadnej satysfakcji lub nie posiada wystarczających kompetencji do wykonywania określonego zawodu.
Chcąc czerpać satysfakcję z wykonywanej profesji, warto poznać swoje predyspozycje. Niektóre osoby będą czuć się doskonale w pracy, której specyfiką jest działanie w zespole i kontakt z klientem, inne z kolei znacznie lepiej będą czuły się na stanowiskach, które nie wymagają pracy z klientami.
Myśl pod tytułem: „boję się iść do pracy” zazwyczaj ma konkretne podłoże. Warto z pomocą specjalisty odnaleźć przyczynę problemu. Niektóre osoby nie czują się komfortowo w dużej grupie, dlatego odczuwają strach przed ludźmi zatrudnionymi w tym samym miejscu pracy.
U innych stres przed pracą może być spowodowany czymś zupełnie innym np. nieprzyjemnym zachowaniem przełożonego, mobbingiem. Osoby borykające się z problemem mobbingu powinny rozważyć złożenie skargi do Państwowej Inspekcji Pracy. O pomoc mogą poprosić także jedną z organizacji antymobbingowych.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
