Erytromycyna – preparaty, wskazania, działanie i przeciwwskazania

Erytromycyna to najstarszy antybiotyk makrolidowy. Ma szerokie zastosowanie antybakteryjne, ponieważ wykazuje aktywność wobec licznych gatunków bakterii. Jest substancją czynną wielu leków. Występuje w różnych formach. Jak działa erytromycyna? Jakie są wskazania do jej stosowania?

1. Co to jest erytromycyna?

Erytromycyna to substancja, która należy do grupy antybiotyków makrolidowych. Wykazuje działanie bakteriostatyczne wobec bakterii gram-dodatnich oraz gram-ujemnych. Charakteryzuje się szerokim spektrum działania.

Obszarem aktywności erytromycyny jest skóra i błony śluzowe, układ nerwowy i narządy zmysłów, układ odpornościowy, układ moczowy, układ oddechowy, układ pokarmowy, układ kostno-stawowy oraz układ sercowo-naczyniowy. Z tego względu wykorzystuje ją dermatologia i wenerologia, okulistyka, otolaryngologia, pulmonologia, urologia oraz stomatologia. Erytromycyna jest szczególnie skuteczna w leczeniu zakażeń dróg oddechowych, skóry oraz przewodu pokarmowego.

2. W jakiej postaci jest dostępna erytromycyna?

Zobacz film: "Bakterie odporne na antybiotyki. Badacze rozwikłali ich zagadkę"

Erytromycyna została odkryta w roku 1952 roku (z produktów przemiany materii szczepu bakterii Streptomyces Erythreus) przez J.M. McGuier'a. Wprowadzono ją na rynek europejski w roku 1957. Obecnie erytromycyna jest substancją czynną wielu leków. Występuje w wielu formach: jako tabletki powlekane, maść, maść do oczu, płyn do stosowania na skórę, granulat do przygotowania zawiesiny doustnej czy proszek do sporządzania roztworu do infuzji.

Na rynku polskim dostępne są preparaty zawierające erytromycynę to płyn i maść Aknemycin, maść do oczu Cusí Erythromycin 0,5 proc. oraz tabletki powlekane Erythromycinum TZF.

Dostępne są także leki, w których erytromycyna jest jedną z substancji czynnych (preparaty złożone: erytromycyna i tretynoina, erytromycyna i octan cynku – cynk). Erytromycyna bez recepty nie jest dostępna. Wydaje się ją wyłącznie za jej okazaniem.

3. Jak działa erytromycyna?

Mechanizm działania antybiotyków makrolidowych, w tym erytromycyny, polega na hamowaniu biosyntezy białka w komórkach bakteryjnych poprzez wiązanie się z podjednostką rybosomalną 50S i zaburzaniu wydłużania łańcucha białkowego. Ponieważ patogen nie umiera, a dochodzi jedynie do zahamowania rozwoju komórki, substancje są antybiotykami bakteriostatycznymi.

4. Wskazania do stosowania erytromycyny

Wskazaniem do stosowania erytromycyny jest:

• zakażenia górnych i dolnych dróg oddechowych,
• zakażenia skóry,
• zakażenie tkanek miękkich,
• zakażenie w obrębie przewodu pokarmowego,
• stany zapalne dziąseł,
• angina Vincenta (zapalenie gardła),
• szkarlatyna,
• krztusiec,
• zapalenie cewki moczowej,
• łupież rumieniowaty,
• wrzód miękki,
• zakażenia ucha środkowego i zewnętrznego,
• rzeżączka,
• kiła pierwotna,
• zapalenie wsierdzia,
• dyfteryt gardła,
• trądzik pospolity; erytromycyna na trądzik jest zalecana zwłaszcza, gdy obserwuje się pojawienie się zmian grudkowatych,
• zakażenia oczu bakteriami wrażliwymi na erytromycynę. Jeśli u matki wykryto obecność bakterii N. gonorrhoeae lub C. trachomatis, erytromycynę podaje się profilaktycznie u noworodków (erytromycyna krople do oczu).

Erytromycyna jest ordynowana pacjentom do zapobiegania zakażeniom pooperacyjnym.

5. Erytromycyna – dawkowanie

Jakie jest dawkowania erytromycyny? Erytromycynę maść i płyn na skórę stosuje się zwykle dwa razy w ciągu doby. Ważne jest, by nakładać cienką warstwę preparatu, zawsze na umytą skórę.

Erytromycyna maść do oczu jest zazwyczaj stosowana raz na dobę. Podczas nakładania produktu chorą powiekę ważne jest, by:

• ilość maści nie była za duża; wystarczy wielkość ziarnka ryżu,
• należy zanieczyszczenia, strupki,
• aplikować ją bezpośrednio na ranę.

Profilaktycznie u noworodków zagrożonych wystąpieniem zapalenia gałki ocznej podaje się w pojedynczej dawce.

Dawka erytromycyny stosowanej doustnie zależy od kilku czynników: wieku pacjenta, masy ciała, rodzaju choroby, chorób towarzyszących i wrażliwości drobnoustrojów na antybiotyk. Zwykle stosowana dawka dla osób dorosłych to 1-2 gramy na dobę (maksymalnie 4 gramy) podawana w dawkach podzielonych. U dzieci stosuje się 12,5-25 mg erytromycyny na kilogram masy ciała na dobę.

6. Erytromycyna – skutki uboczne i przeciwwskazania

Czy erytromycyna ma jakieś przeciwwskazania? Okazuje się, że tak. W terapii wykorzystującej leki doustne to niewydolność wątroby, zaburzenia elektrolitowe (hipomagnezemia oraz hipokaliemia), zaburzenia rytmu serca (częstoskurcz komorowy, torsades de pointes, wydłużenie odstępu QT). W przypadku stosowania miejscowego na skórę jest nim nadwrażliwość na antybiotyki makrolidowe.

Jakie są najczęstsze działania niepożądane erytromycyny? Potencjalne skutki uboczne to dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, takie jak nudności, wymioty, luźne stolce, biegunka, zaburzenia słuchu, zawroty głowy, zaburzenia orientacji, reakcje uczuleniowe.

Aby zapobiec wystąpieniu zaburzeń pracy przewodu pokarmowego, podczas przyjmowania antybiotyku warto stosować probiotyki, to jest preparaty przywracające równowagę flory bakteryjnej.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.