Fosfor - dzienne zapotrzebowanie, rola, nadmiar i niedobór
Fosfor to makroelement konieczny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Badanie stężenia tego pierwiastka we krwi polega na pobraniu niewielkiej próbki krwi. Zarówno niedobór, jak i nadmiar fosforu ma niekorzystny wpływ na stan zdrowia i samopoczucie. Co warto wiedzieć o fosforze i jakie są normy dla tego pierwiastka?
1. Czym jest fosfor?
Fosfor (P) to pierwiastek zaliczany do grona makroelementów, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Ciało zawiera 700-900 gramów fosforu. Większość znajduje się w kościach oraz zębach, reszta w mięśniach, tkankach miękkich i krwi.
2. Dzienne zapotrzebowanie na fosfor
- niemowlęta - 150 mg,
- 5-12 miesięcy życia - 300 mg.
- 1-3 lata - 460 mg,
- 4-6 lat - 500 mg,
- 6-9 lat - 600 mg,
- 10-18 lat - 1250 mg,
- powyżej 18. roku życia - 700 mg,
- kobiety w ciąży poniżej 19. roku życia - 1250 mg,
- kobiety w ciąży powyżej 19. roku życia - 700 mg,
- kobiety karmiące poniżej 19. roku życia - 1250 mg,
- kobiety karmiące powyżej 19. roku życia - 700 mg.
3. Rola i funkcje fosforu w organizmie
Fosfor jest jednym z głównych składników budulcowych kości i zębów, znajduje się też w mięśniach i płynach ustrojowych. Pierwiastek ten jest niezbędny do przewodzenia impulsów nerwowych i utrzymania równowagi kwasowo-zasadowej organizmu.
Fosfor jest również elementem fosfolipidów, które uczestniczą w regeneracji i tworzeniu błon komórkowych. Ten składnik mineralny jest też ważnym elementem diagnostycznym, ponieważ przenikanie fosforu z tkanek do płynu pozakomórkowego informuje o chorobie.
Zobacz także:
4. Badanie fosforu we krwi
Badanie fosforu krwi można wykonać prywatnie w dowolnej placówce medycznej, polega na pobraniu próbki krwi z żyły w dole łokciowym. Do przychodni należy zgłosić się rano na czczo. Normy fosforu we krwi wynoszą:
- 1-5 dni - 4,8-8,2 mg/dl,
- 1-3 lata - 3,8-6,5 mg/dl,
- 4-11 lat - 3,7-5,6 mg/dl,
- 12-15 lat - 2,9-5,4 mg/dl,
- 16-19 lat - 2,7-4,7 mg/dl,
- dorośli - 3,0-4,5 mg/dl.
5. Niedobór fosforu (hipofosfatemia)
Niedobór potasu nie jest często spotykaną przypadłością, ponieważ pierwiastek ten jest obecny w wielu produktach spożywczych. Przyczyny niedoboru fosforu to:
- zbyt mała ilość fosforu w diecie,
- kwasica ketonowa,
- nadczynność przytarczyc,
- zaburzenia wchłaniania,
- rozległe oparzenia,
- poważne urazy ciała,
- krzywica,
- stosowanie leków alkalizujących i diuretyków,
- alkoholizm,
- żywienie pozajelitowe.
Najczęstsze objawy niedoboru potasu to skurcze i obrzęk mięśni, osłabienie organizmu, nieznaczny wzrost napięcie mięśniowego, ból kości, nudności i wymioty. Dodatkowo mogą pojawić się zaburzenia neurologiczne, takie jak parestezje, porażenia, zaburzenia świadomości, drgawki czy uczucie dezorientacji.
Charakterystycznym symptomem jest tzw. kaczy chód, czyli kołysanie się na boki w czasie chodzenie. Na niedobory fosforu najbardziej narażone są kobiety po 50. roku życia.
6. Nadmiar potasu (hiperfosfatemia)
Nadmiar tego pierwiastka może być spowodowany czynnikami, takimi jak:
- nadmierny wysiłek fizyczny,
- zbyt duża ilość fosforu w diecie,
- niedoczynność przytarczyc,
- kwasica z odwodnieniem,
- zmniejszona filtracja kłębuszkowa nerek,
- chemioterapia,
- niewydolność nerek,
- zwiększona przyswajalność fosforanów.
Hiperfosfatemia nie jest stanem korzystnym dla organizmu, ponieważ może zmniejszać wchłanianie innych składników mineralnych, przede wszystkim cynku, magnezu, wapnia czy żelaza.
Przewlekły nadmiar fosforu może prowadzić do zwapnienia tkanek i wzrostu porowatości kości. Istnieją również opinie, że zwiększona ilość tego pierwiastka może być przyczyną nadpobudliwości lub autyzmu u dzieci.
Objawami nadmiaru fosforu są biegunki, nudności i wymioty. W takiej sytuacji należy niezwłocznie odstawić suplementy diety i ograniczyć spożywanie produktów bogatych w ten składnik. Należy pamiętać, że równowaga minerałów ma negatywny wpływ na serce, układ krążenia, ciśnienie krwi i pracę nerek.
7. Źródła fosforu w diecie
Produkt | mg/100 g |
---|---|
otręby pszenne | 1276 |
pestki dyni | 1170 |
ser parmezan | 810 |
soja | 743 |
ser edamski tłusty | 523 |
ser gouda tłusty | 516 |
ser salami | 501 |
pistacje | 500 |
ser cheddar | 487 |
kasza gryczana | 459 |
migdały | 454 |
ser ementaler | 416 |
groch | 388 |
orzechy arachidowe | 385 |
orzechy laskowe | 385 |
wątróbka wieprzowa | 362 |
ser typu feta | 360 |
wątróbka wołowa | 358 |
śledź | 341 |
orzechy włoskie | 332 |
camembert | 310 |
soczewica czerwona | 301 |
mintaj | 280 |
łosoś | 266 |
chleb żytni pełnoziarnisty | 245 |
pierś z kurczaka | 240 |
twaróg chudy | 240 |
pierś z indyka | 238 |
wołowina | 212 |
jajko kurze | 204 |
Warto pamiętać, że pierwiastek w postaci fosforanów (E451 lub E452) znajduje się w przetworzonej żywności. Symbole te powszechnie występują w składzie serów topionych, słodkich wypieków, gazowanych napojów, chleba, parówek, słodkich płatków śniadaniowych czy owocowych jogurtów.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.