GABA – co to jest, działanie, występowanie i suplementacja
GABA, czyli kwas gamma-aminomasłowy, to jeden z głównych neuroprzekaźników, który pełni ważne funkcje w organizmie. Choć organizm ludzki potrafi produkować kwas gamma-aminomasłowy samodzielnie, to jednak tylko w ograniczonej ilości. Jakie są korzyści zdrowotne związane z GABA? Jak GABA wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego?
1. Co to jest GABA i jaka jest jego rola w organizmie?
GABA, inaczej kwas gamma-aminomasłowy (ang. gamma-aminobutric acid), zaliczany jest do grupy aminokwasów niebiałkowych. Jest jednym z kluczowych neuroprzekaźników hamujących aktywność ośrodkowego układu nerwowego. Odpowiada przede wszystkim za ograniczanie nadmiernego pobudzenia, radzenie sobie ze stresem i relaksację.
W organizmie kwas gamma-aminomasłowy powstaje w efekcie dekarboksylacji kwasu glutaminowego. Ponadto naturalnie GABA występuje także w różnych produktach spożywczych. Można dostarczać go także do organizmu poprzez suplementy diety.
2. Funkcje kwasu gamma-aminomasłowego (GABA)
GABA a układ nerwowy
Kwas gamma-aminomasłowy pełni funkcję neuroprzekaźnika hamującego. Hamuje sygnalizację nerwową, poprzez zmniejszenie nadreaktywności komórek nerwowych. Co w konsekwencji wpływa na zmniejszenie pobudliwości oraz rozluźnienie mięśni.
Jak GABA jest związane z regulacją nastroju?
Uważa się, że kwas gamma-aminomasłowy może być pomocny także w modulowaniu nastroju. Jego właściwy poziom powiązany jest z mniejszą podatnością na stres.
Z kolei utrzymujący się niski poziom kwasu gamma-aminomasłowego obserwowany jest u pacjentów z depresją, czy zaburzeniami lękowymi.
Jak GABA wpływa na sen i jakość snu?
Istotna jest także rola GABA w regulacji snu. Jak już zostało wspomniane, kwas gamma-aminomasłowy ogranicza nadmierne pobudzenie układu nerwowego, co z kolei sprzyja relaksacji i zasypianiu.
Pozostałe funkcje, które przypisuje się GABA to m.in.:
- wspiera funkcjonowanie układu nerwowego,
- wspiera nocną regenerację organizmu,
- poprawia wytrzymałość, zwiększa wydolność organizmu, dodaje energii,
- poprawia koncentrację, pamięć,
- rozluźnia mięśnie szkieletowe,
- przyspiesza gojenie się ran,
- działa przeciwdrgawkowo,
- wspiera rozwój mięśni,
- obniża ciśnienie,
- działa moczopędnie.
3. Czy istnieją naturalne źródła GABA w diecie?
Naturalne źródła GABA w diecie to przede wszystkim:
- niektóre wyroby mleczne, zwłaszcza produkty fermentowane (kefiry, jogurty naturalne),
- kiszona kapusta, kimchi, miso, tempeh, kiszone buraki, kiszone ogórki,
- kozłek lekarski,
- naturalny zakwas.
Ponadto, by zapobiegać skutkom niedoboru GABA, dietę warto wzbogacić o produkty obfitujące w kwas glutaminowy (czyli prekursor GABA).
Są to przede wszystkim produkty mleczne, niektóre orzechy (pistacje, migdały, orzechy arachidowe), ryby (łosoś, makrela), brukselka, wołowina, czy drób.
4. Suplementy diety zawierające GABA
Kwas GABA znajduje też zastosowanie, jako składnik wielu suplementów diety. Tego rodzaju produkty rekomendowane są głównie w celu poprawy nastroju, redukcji stresu oraz poprawy snu. Suplementy z kwasem gamma-aminomasłowym stosowane są także przez sportowców, gdyż uważa się, że mogą wpływać korzystnie na tolerancję na wysiłek fizyczny oraz regenerację po treningu.
Z uwagi na to, że z zaburzeniami poziomu GABA wiąże się wiele schorzeń, pacjenci często zastanawiają się, czy suplementacja kwasu może przynieść korzyści w ich leczeniu (np. czy GABA może być stosowana w leczeniu padaczki, czy suplementacja GABA może wspomagać leczenie zaburzeń lękowych). By suplementacja była bezpieczna dla zdrowia, w tego typu przypadkach, zawsze należy skonsultować ją z lekarzem.
Co istotne, osoby które, suplementują GABA powinny także stosować się także do wskazań producenta i nigdy nie przekraczać zalecanych dawek.
Czy istnieją skutki uboczne związane z suplementacją GABA?
Suplementy stosowane zgodnie z zaleceniami zwykle są dobrze tolerowane. Natomiast przedawkowanie produktów z kwasem GABA może powodować dolegliwości żołądkowo-jelitowe, bóle brzucha, głowy, nadmierne zmęczenie i ospałość. U osób uczulonych na składniki produktu może występować też reakcja alergiczna.
Jakie badania są prowadzone w zakresie potencjalnych zastosowań medycznych GABA?
Choć brakuje wciąż dowodów, że dostarczany z zewnątrz kwas GABA przenika barierę krew-mózg, to jednak medycyna wiąże z nim duże nadzieje. Przedmiotem badań pozostaje potencjalne zastosowanie GABA w leczeniu m.in. nadciśnienia tętniczego, stanów lękowych, czy bólu.
Obecnie w celach leczniczych wykorzystuje się przede wszystkim tylko związki, które oddziałują na receptory lub blokują enzymy rozkładające GABA.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.
