Gliadyna, przeciwciała przeciw gliadynie, gluten i celiakia

Gliadyna to białko prolaminowe i frakcja glutenu obecnego w zbożach. Powszechnie występuje w nasionach pszenicy, żyta i jęczmienia. Najwyższy poziom gliadyny odnotowuje się w pszenicy. Gliadyna bywa określana toksycznym fragmentem glutenu. Okazuje się bowiem, że brak enzymów proteolitycznych sprawia, że peptydy gliadyny działają alergizująco i wywołują chorobę trzewną.

Gluten jest wspólną, umowną nazwą mieszanin białek (prolamin i glutenin) obecnych w ziarnach zbóż. Podstawowe białka glutenowe to: gliadyna w pszenicy, sekalina w życie, * hordeina w jęczmieniu.

Gluten składa się z dwóch rodzajów białek: gliadyny i gluteniny. Gliadyna wykazuje dużą lepkość. Glutenina ma właściwości elastyczne. Obydwie frakcje występują w zbliżonych proporcjach w ziarnie (w bielmie). Gluten może być przyczyną chorób związanych z nieprawidłową reakcją organizmu na to białko. Jedną z takich chorób jest celiakia, inaczej choroba trzewna – schorzenie autoimmunologiczne, polegające na trwałej nietolerancji glutenu.

Przeciwciała przeciw gliadynie to autoprzeciwciała będące odpowiedzią organizmu na obecne w zbożu białka. Jako składowe układu odpornościowego, które posiadają zdolność do rozpoznawania niekorzystnej dla organizmu substancji, a następnie jej wiązania i eliminowania, wywołują stan zapalny jelit i niszczą wyścielającą ją błonę śluzową. Działający toksycznie gluten prowadzi do zaniku kosmków jelita cienkiego, które odpowiadają za wchłanianie substancji pokarmowych. Pojawiają się zaburzenia wchłaniania, manifestujące się bólami brzucha, wzdęciami, biegunką, osłabieniem, a także owrzodzeniami błony śluzowej jamy ustnej czy bólami kostno-stawowymi.

W celiakii, wskutek nieprawidłowej reakcji immunologicznej na obecne w zbożu białka, dochodzi do uszkodzenia kosmków jelitowych. Zmiany chorobowe obejmują najczęściej górny odcinek jelita czczego lub dolną część dwunastnicy. Jedyna metoda leczenia celiakii to zachowanie ścisłej diety bezglutenowej przez całe życie.

Celiakia, inaczej choroba trzewna, enteropatia z nadwrażliwości na gluten to choroba glutenozależna o charakterze autoimmunologicznym. Jest uwarunkowana odpowiedzią immunologiczną organizmu wywołaną przez gluten i związane z nim prolaminy, pojawiającą się mających predyspozycje genetyczne.

W celu wykrycia autoprzeciwciał powiązanych z chorobami glutenozależnymi, w tym nade wszystko z chorobą trzewną, wykonuje się testy gliadyna IgA i gliadyna IgG. Warto pamiętać, że IgA i IgG to klasy przeciwciał produkowanych przez układ odpornościowy w odpowiedzi na obecność antygenów.

Badanie poziomu przeciwciał przeciwko gliadynie wykonuje się u:

• chorych z podejrzeniem celiakii,
• osób znajdujących się w grupach zwiększonego ryzyka zachorowania na tę chorobę, z uwag na predyspozycje genetyczne,
• w celu oceny skuteczności i przestrzegania diety bezglutenowej.

Oznaczenie przeciwciał w klasie IgG zleca się w celu dopełnienia oznaczenia przeciwciał IgA lub u osób z niedoborem tej immunoglobuliny. Badanie autoprzeciwciał klasy IgG stanowi wyłącznie dopełnienie testów IgA. Materiałem do badań jest krew żylna, którą pobiera się zwykle z żyły łokciowej. Średni koszt badania poziomu przeciwciał gliadyna IgA i gliadyna IgG to 100 zł.

Przeciwciała przeciw gliadynie (IgG) to autoprzeciwciała skierowane przeciwko gliadynie i glutenowi, białkom obecnym w zbożach. Dodatni wynik, czyli stwierdzenie obecności przeciwciał IgG może świadczyć o tym, że pacjent choruje na celiakię. U osób zdrowych nie stwierdza się obecności przeciwciał przeciwko gliadynie klasy IgG. Dodatni wynik u osób, u których choroba została już zdiagnozowana wcześniej, wykrycie przeciwciał może oznaczać nieprzestrzeganie diety bezglutenowej.

Przeciwciała przeciw gliadynie klasy IgA nie występują u osób zdrowych. Jeżeli przeprowadzone badanie daje wynik ujemny, a objawy nadal wskazują na celiakię, należy przeprowadzić dalszą dokładniejszą diagnostykę.