Glin – właściwości fizyczne i chemiczne, zastosowanie i szkodliwość
Glin, pierwiastek chemiczny oznaczony symbolem Al, jest srebrzystym metalem, jednym z najbardziej rozpowszechnionym na Ziemi. Wykorzystuje się go w różnych gałęziach przemysłu, można znaleźć w wielu przedmiotach użytku domowego, pożywieniu i kosmetykach. Czy jest obojętny dla zdrowia? Jakie ma właściwości?
1. Co to jest glin?
Glin (symbol AL), znanym także pod nazwą aluminium, to najczęściej występujący metal w skorupie ziemskiej i trzeci, po tlenie i krzemie, pierwiastek. W postaci czystej wyodrębniony został i opisany w latach trzydziestych XIX wieku. Autorstwo odkrycia, w zależności od źródeł, jest przypisywane Friedrichowi Wöhlerowi i Hansowi Christianowi Ørstedowi.
Dziś wiadomo, że glin w stanie wolnym nie występuje. Wchodzi w skład wielu minerałów. Jest obecny w skaleniach i minerałach. To na przykład kamienie jubilerskie, takie jak korund (np. rubin, szafir) czy beryl (np. szmaragd). Naturalnie glin obecny jest także glebie, wodzie, powietrzu atmosferycznym, organizmach żywych (zwłaszcza roślinach), jak i przedmiotach wytworzonych przez człowieka.
2. Właściwości i zastosowanie glinu
Glin postaci metalicznej jest srebrzystobiały, lekki, stosunkowo miękki, ciągliwy i kowalny, a jednocześnie wytrzymały. W kontakcie z powietrzem utlenia się pokrywa się cienką warstwą tritlenku diglinu (tzw. zjawisko pasywacji). Łatwo wchodzi w reakcje z mocnymi kwasami i zasadami. Przewodzi prąd oraz ciepło. To sprawia, że jest bardzo dobrym przewodnikiem prądu elektrycznego i ciepła, a i nadaje się do formowania, klejenia, emaliowania spawania, odlewania, wyciągania oraz nitowania.
Glin znajduje zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu. Może być formowany w cienkie blachy, druty, rury czy folie aluminiowe. Wykonuje się z niego różne przedmioty codziennego użytku, takie jak patelnie, garnki, sztućce czy klamki. Wykorzystuje się go w elektronice, motoryzacji czy budownictwie, w produkcji farb, barwników, papieru i materiałów pirotechnicznych, również w procesie oczyszczania wody. Związki aluminium stosowane są jako materiały ścierne i katalizatory w reakcjach chemicznych.
Glin odnajduje się w przemyśle kosmetycznym w produkcji dezodorantów antyperspiracyjnych i medycynie do produkcji leków, na przykład środków antyseptycznych czy preparatów na nadkwasotę żołądka.
3. Glin w organizmie człowieka
Glin w organizmie ludzkim jest zwykle obecny jedynie w śladowych ilościach. Najczęściej po przedostaniu się do krwiobiegu jest usuwany wraz z moczem (w 90 procentach) oraz z kałem. Jego nadmiar może odkładać się w różnych narządach (płucach, wątrobie czy mózgu) czy kościach.
Aluminium jest dostarczane jest z pokarmem i wodą, czyli drogą pokarmową, (jony glinu migrują do jedzenia z opakowań aluminiowych), w niewielkim stopniu także poprzez krew. Największe stężenie glinu można znaleźć w zbożach, mące, cukrze, herbacie oraz żywności przechowywanej w puszkach. Do organizmu może wnikać także glin obecny w lekach i kosmetykach. To najczęściej antyperspiranty i kremy przeciwsłoneczne (AL występuje jako Aluminium Chlorohydrate, Aluminium Sesqiuchlorohydrate, Aluminium chloride).
Nie bez znaczenia są wdychane zanieczyszczenia powietrza, to jest drogą wziewną. Szczególnie narażone na zatrucie glinem są spawacze oraz pracownicy przemysłu metalurgicznego i wydobywczego.
4. Szkodliwość glinu
Aluminium nie jest potrzebne człowiekowi do funkcjonowania. Co więcej, jego obecność w organizmie nie jest pożądana. Ma to związek ze szkodliwością tlenku glinu. Specjaliści szacują, że człowiek spożywa dziennie od 10 mg do 100 mg glinu dziennie. Według danych WHO dzienna maksymalna dawka glinu wynosi 7 mg na kg masy ciała na tydzień, czyli 1 mg na kg masy ciała na dzień.
By ograniczyć spożycie glinu:
- zaleca się unikanie przechowywania i pieczenia żywności w folii aluminiowej,
- unikać kosmetyków, które zawierają glin.
Dlaczego to ważne? Toksyczność glinu zaburza różne procesy metaboliczne: utrudnia podziały komórkowe, degraduje włókna nerwowe, blokuje enzymy aktywowane przez jony wapnia i magnezu.
W konsekwencji prowadzi do wzrostu ryzyka pojawienia się wielu różnych schorzeń (chorób neurodegeneracyjnych), takich jak:
- choroba Alzheimera,
- stwardnienie rozsiane,
- choroba Parkinsona,
- zaburzenia pracy układu pokarmowego, nerwowego, krwiotwórczego czy układu kostnego.
Zatrucie aluminium wywołuje osłabienie, mdłości, nadmierne pocenie się i biegunki.
Ponadto aluminium jest szczególnie niebezpieczne dla chorych poddawanych dializom. W ich przypadku istnieje ryzyko wystąpienia encefalopatii podializowej. Ta przejawia się zaburzeniem koordynacji ruchowej, ruchami mimowolnymi, drżeniem oraz demencją.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.