Hipowentylacja – przyczyny, objawy, leczenie i rokowania
Hipowentylacja to niedostateczna eliminacja dwutlenku węgla z organizmu. Jej objawy bardzo często manifestują się w nocy, a przyczyny bywają różne. Symptomy patologii towarzyszą chorobom nerwowo-mięśniowym, schorzeniom układu nerwowego i zaburzeniom budowy klatki piersiowej. Na czym polega diagnostyka i leczenie? Jakie są rokowania?
1. Co to jest hipowentylacja?
Hipowentylacja to osłabienie czynności oddechowej płuc i w dużym uproszczeniu niedostateczna eliminacja dwutlenku węgla z organizmu. Bardzo często ujawnia się w nocy, w fazie REM, kiedy napięcie mięśni oddechowych jest najmniejsze.
Patologia objawiają się wzrostem ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla we krwi tętniczej. Objawami hipowentylacji jest nadmierna senność dzienna, przewlekłe zmęczenie, nocny lub poranny ból głowy, duszność podczas wysiłku, częste oddawanie moczu w nocy oraz epizody dławienia lub krótkotrwałej duszności.
2. Przyczyny hipowentylacji
Przyczyny hipowentylacji są różne. Odpowiadać za nią może:
- choroby nerwowo-mięśniowe, w których drogi oddechowe i płuca są niezmienione, Towarzyszy im jednak zmęczenie mięśni oddechowych, czyli patologiczny wzrost ich obciążenia związany z długotrwałym ograniczeniem ruchów oddechowych. Konsekwencją jest usztywnienie klatki piersiowej i narastanie zmian niedodmowych w płucach,
- przewlekłe choroby układu oddechowego, na przykład POChP czy astmy. Wówczas przyczyną zaburzenia jest zmiana kształtu i ułożenia przepony, zwężenie dolnych dróg oddechowych oraz przewlekłe zmęczenie mięśni oddechowych. Ma to związek ze stałym zwiększaniem obciążenia mięśni wskutek zwiększonych oporów oddechowych i zmniejszonej podatności klatki piersiowej,
- znaczne zniekształcenia klatki piersiowej wywołane na przykład skoliozą czy masywnym skrzywieniem kręgosłupa piersiowego oraz innymi deformacjami klatki piersiowej. Wówczas wskutek deformacji zmniejsza się całkowita pojemność płuc oraz pojemność wdechowa płuc, pojawiają się zmiany związane ze zwężeniami nieprawidłowo przebiegających tchawicy i dużych oskrzeli, co utrudnia oddychanie,
- choroby tkanki śródmiąższowej lub naczyń płucnych, odma opłucnowa, płyn w jamie opłucnej,
- otyłość znacznego stopnia (zespół hipowentylacji otyłych, hipowentylacja otyłych, zespół Pickwicka),
- zespoły nocnego bezdechu, zaburzenia aktywności ośrodka oddechowego (uraz, zapalenie mózgu, wylew, padaczka),
- zniszczenie lub usunięcie kłębka szyjnego, choroby szkieletu kostnego i opłucnej,
- stan po zabiegu torakochirurgicznym, stan po resekcji płuca.
Pierwotne zespoły hipowentylacji i hipoksemii (spadek prężności tlenu we krwi tętniczej prowadzący do niedotlenienia tkanek i zaburzeń metabolizmu) w czasie snu obejmują tak zwaną idiopatyczną hipowentylację pęcherzykową w czasie snu (pierwotna lub centralna) oraz zespół wrodzonej centralnej hipowentylacji pęcherzykowej (zespół Ondyny).
3. Diagnostyka, leczenie i rokowania
W przypadku obserwowania objawów typowych dla hipowentylacja u osoby z rozpoznaną chorobą śródmiąższową płuc, chorobą naczyń płucnych, chorobami obturacyjnymi (astma, POChP), chorobami nerwowymi lub ścian klatki piersiowej bądź otyłością, należy rozpocząć wnikliwą diagnostykę.
Kluczowe jest badanie przedmiotowe i podmiotowe, ale i dodatkowe, takie jak polisomnografia. To całonocna rejestracja nasycenia krwi tlenem, tętna, EKG, EEG, ruchów oddechowych, ruchów gałek ocznych i innych parametrów organizmu.
Skuteczność leczenia hipowentylacji jest bardzo różna. Gdy ma związek z zespołem pierwotnym lub nieuleczalną, przewlekłą chorobą, taką jak POChP czy choroby śródmiąższowe płuc, wdrażana terapia ma na celu przedłużenie życia chorego oraz poprawa komfortu funkcjonowania. Bardzo ważne jest wczesna diagnostyka i terapia poprawiająca wentylację. To wpływa na złagodzenie objawów choroby.
W przypadku hipowentylacji mającej związek z innymi chorobami i zespołami wtórnymi, wpływ na dokuczliwość jej objawów oraz rokowania ma leczenie schorzenia zasadniczego. Zespoły hipowentylacji i hipoksemii w czasie snu leczy się przewlekle do końca życia. Niektórzy chorzy wymagają wspomagania oddychania respiratorem. Terapia opiera się jednak głównie na modyfikacji stylu życia i zachowań.
Bardzo ważne jest, by unikać spania na plecach, zaprzestać palenia tytoniu, unikać picia alkoholu w godzinach wieczornych oraz zażywania leków nasennych i uspokajających. Duże znaczenie ma zmniejszenie masy ciała u osób z nadwagą lub otyłością.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.