Hormon stresu – charakterystyka, adrenalina, kortyzol, szkodliwość
Podczas sytuacji stresowej, organizm ludzki zaczyna produkować hormony stresu, które mają za zadanie zmobilizować organizm i pomóc mu uporać się z trudną sytuacją. Krótkotrwałe działanie o charakterze mobilizującym nie jest niczym szkodliwym, wręcz może pomóc w osiągnięciu wyznaczonych celów. Problem pojawia się wtedy, gdy organizm odczuwa długotrwałe działanie hormonów stresu. Taki stan nie wpływa korzystnie na organizm i może prowadzić do poważnych problemów ze zdrowiem.
1. Co to jest hormon stresu?
W sytuacjach stresowych organizm produkuje adrenalinę oraz noradrenalinę (tzw. katecholaminy) oraz kortyzol (glikokortykoid). Hormony te zwane hormonami stresu i są produkowane są przez nadnercza, a następnie trafiają do krwi. Jako pierwszy wydzielany jest hormon stresu - adrenalina, zaś w przypadku stresu trwającego dłużej niż 10 minut rozpoczyna się wydzielanie kortyzolu.
2. Adrenalina
Adrenalina i noradrenalina, czyli hormony stresu, oddziałują głównie na układ krążenia, przez co poprawiają krążenie krwi, wzmacniają napięcie mięśni a także zwiększają częstotliwość rytmu serca. Wydzielona adrenalina zwiększa zapotrzebowanie organizmu na tlen, podwyższa temperaturę ciała, zaś hormon stresu - kortyzol dodatkowo podwyższa stężenie glukozy we krwi, aby dostarczyć organizmowi potrzebnej energii.
3. Kortyzol
Hormony stresu - kortyzol jest organicznym związkiem chemicznym, który jest hormonem glikokortykosteroidowym i spełnia pozytywną rolę w organizmie. Jednak jeśli jego ilość w organizmie jest zbyt duża, hormon stresu może wywoływać działanie negatywne dla zdrowia człowieka, dlatego też bywa nazywany hormonem zabójcą.
W zależności od sytuacji, stężenie kortyzolu w surowicy krwi może ulegać zmianie. Największy poziom tego hormonu stresu występuje w godzinach porannych, wtedy jego stężenie wynosi od 138 do 690 nmol/l (5-25 µg/dl), zaś wieczorem wartości te są o połowę mniejsze.
Kortyzol dzięki wzmocnieniu adrenaliny i noradrenaliny lepiej radzi sobie z tzw. stresorem, czyli zewnętrzny, bądź wewnętrznym bodźcem wywołującym stres. Ponadto hormon stresu reguluje gospodarkę białkową, zwiększa ciśnienie krwi, wydzielanie kwasu żołądkowego i przyczynia się do uwalniania wapnia z kości. Udowodniono pozytywny wpływ hormonu stresu w leczeniu astmy oskrzelowej podczas stanu astmatycznego.
4. Szkodliwość stresu
W przypadku długotrwałego stresu, hormony stresu zamiast wspomagać organizm wywierają na niego destrukcyjny wpływ. Wzrost poziomu hormonu stresu - adrenaliny może być szczególnie niebezpieczny w przypadku osób chorych na nadciśnienie tętnicze oraz arytmię. Podwyższony poziom tego hormonu stresu może powodować zaburzenia tętna, a także częstoskurcz. Ponadto może przyczynić się do hipokaliemii (niedoboru potasu) lub wręcz przeciwnie, do zbyt dużego stężenia potasu.
Wysokie stężenie hormu stresu - kortyzolu może opóźniać proces gojenia ran, a także negatywnie wpływać na system immunologiczny. Długotrwały, wysoki poziom hormonu stresu może powodować problemy z pamięcią i nauką, ponieważ uszkadza komórki hipokampa (komórki mózgowe), a także przyczyniać się do rozwoju otyłości. Także noradrenalina może powodować wzmożony apetyt na węglowodany a przez to prowadzić do otyłości.
To musisz wiedzieć
Nieprawidłowy poziom kortyzolu może wskazywać na różne choroby w organizmie, np. nowotwory płuc lub tarczycy, gruczolaka przysadki, depresję, guzy nadnerczy czy anoreksję. Niepokojące może być też zbyt niskie stężenie tego hormonu stresu, ponieważ taki stan może sugerować chorobę Addisona, przerost nadnerczy, lub brak enzymów odpowiedzialnych za syntezę hormonów.
Badanie poziomu kortyzolu, czyli jednego z hormonów stresu, jest wykonywane w diagnostyce zespołu Cushinga – związanego ze zbyt dużym wydzielaniem kortyzolu, oraz zespołu Addisona – związanego ze zbyt małym wydzielaniem kortyzolu.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.