Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: dr Kaja Kyc

Jak poradzić sobie z zespołem przewlekłego zmęczenia?

Avatar placeholder
13.12.2021 10:01
Jak poradzić sobie z zespołem przewlekłego zmęczenia?
Jak poradzić sobie z zespołem przewlekłego zmęczenia? (Zdjęcie mężczyzny / Shutterstock)

Choć specjaliści wciąż spierają się, czy można go uznać za odrębną jednostkę chorobową, uprzykrza życie milionom ludzi na całym świecie. Przejawia się przede wszystkim długotrwałym uczuciem permanentnego znużenia, ale towarzyszy mu także wiele innych dolegliwości – od bólu głowy czy mięśni, po problemy ze snem i koncentracją. Jak sobie poradzić z zespołem przewlekłego zmęczenia?

O skali problemu świadczą wpisy na internetowych forach: "Od lat odczuwam ciągłe zmęczenie. Czasami nie mam nawet ochoty podnieść się rano z łóżka, czuję się jak maszyna pracująca na zwolnionych obrotach, otępiała i wycieńczona. Do tego dochodzą stany depresyjne, problemy z koncentracją, bóle głowy" – wylicza Danuta. "Chyba od zawsze chodzę śpiący i ciągle zmęczony, chociaż śpię po 8 godzin. Nie mam ochoty i energii do działania. Nie mogę się skupić na tym co robię, mam też czasami zaniki pamięci. Jestem jakiś ociężały, flegmatyczny, otępiały. Strasznie utrudnia mi to życie" – dodaje Bartek.

Przyczyn takich dolegliwości może być oczywiście wiele, ale coraz częstszą diagnozą staje się zespół przewlekłego zmęczenia. Choć po raz pierwszy opisano go zaledwie ćwierć wieku temu, dziś uchodzi za jedno z najpoważniejszych wyzwań współczesnej medycyny, ponieważ potrafi zaatakować niemal każdego. Najczęstszymi ofiarami stają się kobiety między 20. a 50. rokiem życia.

Zobacz film: "Dlaczego warto wykonywać badania profilaktyczne?"
spis treści

1. Skąd ten problem?

Przyczyna CFS (skrót pochodzi od angielskiego określenia Chronic Fatigue Syndrome) wciąż nie jest znana. W wielu przypadkach zaburzenie jest związane z przebyciem przewlekłej infekcji wirusowej. W ostatnich latach obwiniano za to rozmaite drobnoustroje, m.in. wirus Epsteina-Barra czy wywołujący opryszczkę Herpes simplex, ale nie ma jednoznacznych badań potwierdzających te przypuszczenia.

Zespół przewlekłego zmęczenia może być także konsekwencją niedoboru hormonów, przede wszystkim produkowanych w podwzgórzu, przysadce i korze nadnerczy. Niekiedy problem powstaje po zabiegu operacyjnym, wypadku komunikacyjnym, w wyniku sytuacji stresowych, reakcji alergicznych czy zaburzeń immunologicznych (podwyższony poziom tzw. cytokin prozapalnych powoduje niekiedy zmiany behawioralne podobne do tych, które odczuwamy podczas infekcji).

CFS bywa też efektem uszkodzenia układu nerwowego przez wcześniejsze choroby. Wiele osób dotkniętych tym problemem leczyło się w przeszłości z powodu schorzeń psychiatrycznych. Niejednokrotnie zespołowi przewlekłego zmęczenia towarzyszy depresja czy nerwica. U wielu chorych nie można jednak zidentyfikować żadnej konkretnej przyczyny, początek jest nieuchwytny, a objawy narastają stopniowo.

2. Trudna diagnoza

Głównym objawem CFS jest ciągłe znużenie, nasilające się nawet po niewielkim wysiłku fizycznym czy umysłowym. Wypoczynek nie przynosi wówczas spodziewanej poprawy. Oczywiście takie dolegliwości nie muszą od razu oznaczać zespołu przewlekłego zmęczenia. Lekarz powinien bowiem wykluczyć najpierw inne ewentualne przyczyny problemu, czyli rozmaite schorzenia psychiczne, niedokrwistość, cukrzycę, niedoczynność tarczycy, nowotwory, przewlekłe zakażenia (m. in. wirusowe zapalenie wątroby) i choroby płuc, niewydolność nerek czy niedobory witamin, zwłaszcza D, B12 i kwasu foliowego.

Nawet, jeśli badania nie wykażą innych schorzeń, do stwierdzenia CFS niezbędne jest wskazanie, że objawy pojawiają się przez minimum pół roku. Wyniszczającemu zmęczeniu muszą wówczas towarzyszyć inne dolegliwości, m.in.: stany podgorączkowe, ból gardła, mięśni, głowy czy stawów, powiększone węzły chłonne, osłabienie pamięci i kłopoty z koncentracją, problemy ze snem, który nie regeneruje organizmu.

Niekiedy CFS towarzyszy również nietolerancja alkoholu, objawy zespołu jelita drażliwego, suchość w ustach, zespół suchego oka czy bolesne krwawienia menstruacyjne. W ciężkich przypadkach zespół przewlekłego zmęczenia może uniemożliwić normalne funkcjonowanie, utrudniając naukę, pracę, a nawet powodując problemy z wyjściem z domu.

3. Po pomoc do terapeuty

Nie wymyślono jeszcze lekarstwa na CFS. Terapia koncentruje się na zmniejszeniu nasilenia dolegliwości i usuwaniu poszczególnych objawów.

Chorym z podwyższoną temperaturą, bólami głowy, mięśni i stawów zaleca się stosowanie kwasu acetylosalicylowego i innych niesteroidowych preparatów przeciwzapalnych. Gdy schorzeniu towarzyszy nerwica czy depresja, konieczne może okazać się zażywanie odpowiednich specyfików psychotropowych.

U niektórych chorych skuteczne okazały się preparaty zawierające hormony kory nadnerczy. Pomocne bywają też farmaceutyki z odpowiednio dużymi dawkami witamin i mikroelementów: witaminy B12, kwasu foliowego, L-karnityny, L-tryptofanu, magnezu, cynku, kwasów omega-3 czy koenzymu Q10.

Niektóre leki wywołują jednak działanie niepożądane, niekiedy nasilające nawet objawy choroby. Dlatego wiele osób sięga po wzmacniające odporność środki rekomendowane przez specjalistów medycyny niekonwencjonalnej: preparaty z jeżówki, korzenia lukrecji, żeń-szenia, rozmarynu, mięty pieprzowej albo owoców dzikiej róży. W łagodzeniu dolegliwości zespołu przewlekłego zmęczenia sprawdzą się delikatne ćwiczenia fizyczne (warto skorzystać ze starej chińskiej metody tai chi poprawiającej napięcie mięśniowe i korzystnie wpływającej na nastrój). Należy unikać stresogennych sytuacji, nadmiernego wysiłku, alkoholu, kofeiny, substancji słodzących oraz pokarmów, po spożyciu których objawy zwykle się nasilają. Zadbajmy o odpowiednią porcję relaksu i higienę snu. Warto także skorzystać z pomocy specjalistów-psychoterapeutów. Dobre efekty w minimalizowaniu uciążliwości CFS przynoszą sesje terapii behawioralno-poznawczej.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze