Jakie zmiany można zobaczyć w mammografii?

Mammografia jest badaniem piersi z użyciem promieni Roentgena. Natomiast powstające obrazy nazywamy mammografem. Jeszcze w wielu ośrodkach w Polsce obraz jest odtwarzany na tzw. zdjęciach rentgenowskich mammograficznych. Jakość takiego obrazu zależy od aparatury wywołującej zdjęcia. Obecnie stosowane są coraz częściej mammografy cyfrowe. W tym przypadku obraz oceniany jest na monitorze. Charakteryzuje się wysoką rozdzielczością, a dzięki rozwojowi nauk informatycznych można go powiększać, obracać, porównać zdjęcie prawej piersi z lewą, regulować kontrast, dokładnie zmierzyć zmianę, zapisywać na płytach CD itd., Jakość obrazu ma wielkie znaczenie dla prawidłowego rozpoznania. Po dokładnej analizie widocznych zmian lekarz opisujący wydaje wynik pacjentowi.

Mammografia jest badaniem ,,grubym”. Nie określi nam morfologicznego charakteru zmiany, np. jakiego rodzaju jest widoczny nowotwór złośliwy. Zwykle wynik mammografii przedstawiany jest jako: obraz w zakresie normy, zmiany radiologicznie łagodne, zmiany radiologicznie wątpliwe - prawdopodobnie łagodne, zmiany radiologicznie złośliwe. Radiolodzy obecnie bardzo częstą posługują się w opisie klasyfikacją BI-RADS (Breast Imaging Reporting and Data System). Jest to międzynarodowa klasyfikacja, w której wyróżniamy 7 kategorii od 0 do 6. Znajomośc tej skali umożliwia sprawną komunikację miedzy lekarzem opisującym obraz, a klinicystą zajmującym się leczeniem pacjenta.

Zmiany podejrzane o złośliwość, o wysokim stopniu prawdopodobieństwa złośliwości oraz złośliwe to kategorie 4-6. W opisie mammografii posługujemy się również skalą Wolfe’go (N1, P1, P2, DY), która charakteryzuje strukturę sutka, gdzie DY oznacza piersi o największej ,,gęstości’’, czyli z dużą ilością tkanki gruczołowej. W tym przypadku dochodzi najczęściej do wyników fałszywie ujemnych (brak nowotworu w opisie przy obecności choroby). Opisywanie mammografii nie jest łatwym zadaniem. To, co nam wydaje się białymi mazami na ciemnym tle, dla lekarza odpowiada to różnym strukturom. Specjalista potrafi na zdjęciu określić, co jest tkanką gruczołową, a co tkanką tłuszczową, gdzie są żyły, główne przewody mleczne, węzły chłonne itd. Mammografia jest bardzo dobra metodą obrazowania struktury sutka. Umożliwia określenie czy mamy doczynienia z zagęszczeniem, guzem, czy zwapnieniem. Potrafi wykryć nieprawidłowości na kilka lat przed jej ujawnieniem w tzw. okresie bezobjawowym. Już zmiany o wielkości kilku milimetrów są widoczne w tym badaniu. A wiadomo wczesne diagnostyka to możliwość całkowitego wyleczenia i życia w pełnym zdrowiu.

Mammografia jest szczególnie ważnym i przydatnym badaniem u kobiet w średnim wieku, w okresie menopauzy. Wtedy to sutki pacjentek mają trochę inną strukturę w porównaniu do młodej osoby. Przewagę stanowi tkanka tłuszczowa, a zanika tkanka gruczołowa. Przy takich proporcjach obraz jest lepszy przy badaniu mammograficznym niż podczas badania ultrasonograficznego (USG). Jednak nie wszystkie patologie można zróżnicować w badaniu mammograficznym - np. zmian torbielowata wypełniona płynem jest trudna do odróżnienia od litej (wypełnionej tkanką zbitą). W tym przypadku pomocne może okazać się badanie USG. Dlatego w zależności od rozpoznania mogą być wskazane dodatkowe badania różnicujące np. USG, a w uzasadnionych przypadkach inne badania, np.

• tomografia komputerowa,
• rezonans magnetyczny,
• biopsja cienkoigłowa (BAC).

Najbardziej niepokojące są nieprawidłowosci, które na zdjęciach występują w postaci przejaśnień o nieregularnym kształcie, z wypustkami oraz małe, jasne, różnokształtne kropeczki odpowiadające mikrozwapnieniom. Znaczenie ma również lokalizacja zmiany. Nowotwory piersi występuje głównie w kwadrancie górnym zewnętrznym, tzn. jeśli podzieliłoby się pierś na cztery części przez dwie prostopadłe linie przecinające się w miejscu brodawki to w ten sposób otrzymuje się cztery kwadranty: górny i dolny zewnętrzny oraz górny i dolny przyśrodkowy. Nieprawidłowości zlokalizowane za brodawką są trudne do wykrycia za pomocą badania ręcznego. W tym przypadku szczególnie przydatna staje się mammografia.

Mimo wyniku ujemnego, czyli braku niepokojących zmian trzeba zawsze zachować czujność. Każdemu może zdarzyć się przeoczenie zmiany szczególnie gdy jest bardo mała. Zwykle opisy obrazów lekarzy mniej doświadczonych są sprawdzane przez bardziej wykwalifikowanych, by wyeliminować pomyłkę. Bardzo pomocne dla lekarza może być poprzednie badanie. Specjalista może porównać dwa badania mammograficzne i określić ewentualny wzrost guza. Stabilny charakter podejrzanej zmiany przemawia bardziej za łagodnym rozrostem, choć nie jest to regułą. Poza tym, mimo wysokiej wykrywalności zmian, mammografia nie może dać w 100% pewnego wyniku.

Badanie mammograficzne tylko w kilku procentach nie wykrywa patologii. Odsetek ten nieznacznie się zwiększa w przypadku młodych piersi z przewaga tkanki gruczołowej oraz u osób stosujących hormonalną terapię zastępczą.

Źródła

1. Wesołowska E. (red.), Diagnostyka obrazowa raka sutka, Urban & Partner, Wrocław 2010, ISBN 978-83-7609-236-2
2. Brant W.E., Helms C.A. Podstawy diagnostyki radiologicznej, Medipage, Warszawa 2008, ISBN 978-83-89769-69-X
3. Chapman S., Nakielny R. Metody obrazowania radiologicznego, Medycyna Praktyczna, Kraków 2006, ISBN 83-89015-89-7
4. Tabar L. Rak piersi - wczesne wykrywanie przy użyciu mammografii, Medipage, Warszawa 2010, ISBN 978-83-61104-27-8