Kalcytonina - przebieg, normy, interpretacja wyników
Kalcytonina jest hormonem wytwarzanym przez gruczoł tarczowy. Hormon ten odgrywa ważną rolę w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej, wpływając w ten sposób głównie na metabolizm kości. Jest on niejako antagonistą parathormonu wytwarzanego przez przytarczyce. Kalcytonina odpowiada za obniżenie stężenia wapnia w surowicy i zmniejszanie ilości fosforanów, natomiast parathormon działa odwrotnie, to znaczy podnosi poziom wapnia.. Za wytwarzanie kalcytoniny odpowiedzialne są komórki C tarczycy, czyli komórki okołopęcherzykowe. Kalcytonina wytwarzana jest także w mniejszych ilościach w komórkach C znajdujących się poza tarczycą, na przykład w przytarczycach, grasicy oraz w skupiskach położonych wzdłuż dużych naczyń. Warto także pamiętać, że kalcytonina jest hormonem tarczycy, którego wydzielanie nie jest regulowane przez przysadkę mózgową, jak to się dzieje w przypadku tyroksyny i trójjodotyroniny. Wytwarzanie kalcytoniny jest natomiast zależne od stężenia wapnia we krwi. Spadek jego stężenia prowadzi do zahamowania wydzielania kalcytoniny. Oznaczanie stężenia kalcytoniny jest przede wszystkim wykorzystywane w diagnostyce i monitorowaniu leczenia raka rdzeniastego tarczycy.
Kalcytonina - przebieg, normy, interpretacja wyników
Kalcytonina - przebieg, normy
Oznaczenia kalcytoniny dokonuje się w próbce krwi żylnej, pobranej najczęściej z żyły łokciowej. Podobnie jak przy prawie każdym innym badaniu z krwi pacjent powinien być na czczo, po przynajmniej 8-godzinnej przerwie od ostatniego lekkiego posiłku. W celu oznaczenia wykorzystuje się najczęściej metody immunometryczne, często wymaga to termicznej inaktywacji nieswoistych proteaz, poprzez ogrzewanie próbki do 56 stopni Celsjusza.
Wartości prawidłowe stężenia kalcytoniny we krwi powinny być niższe od 2,9 pmol/l (poniżej 10 ng/l). Fizjologicznie wartości te są nieco wyższe u mężczyzn niż u kobiet.
Kalcytonina - interpretacja wyników
Badanie stężenia kalcytoniny we krwi służy przede wszystkim do diagnostyki i leczenia raka rdzeniastego tarczycy, który wywodzi się właśnie z komórek C i produkuje w znacznych ilościach kalcytoninę. Hormon ten jest bardzo czułym i swoistym markerem tego nowotworu. Jeśli w tarczycy rozwija się rak rdzeniasty, poziom kalcytoniny może wzrosnąć nawet do kilkudziesięciu tysięcy ng/l. Natomiast po usunięciu tarczycy z powodu raka rdzeniastego nawet najmniejszy wzrost stężenia kalcytoniny (powyżej 10 - 20 ng/l) świadczy o niecałkowitym usunięciu nowotworu, wznowie miejscowej lub obecności odległych przerzutów, np. w węzłach chłonnych lub wątrobie.
Często w celu zwiększenia czułości oznaczania kalcytoniny w wykrywaniu komórek rakowych wykorzystuje się próbę stymulacyjną za pomocą pentagastryny. Po jej wstrzyknięciu wzrost stężenia kalcytoniny powyżej 30 ng/l świadczy o obecności komórek nowotworowych. Ponieważ rak rdzeniasty tarczycy jest nowotworem wchodzącym w skład uwarunkowanego genetycznie zespołu gruczolakowatości wewnątrzwydzielniczej MEN 2A i MEN 2B, osoby u których w rodzinie wystąpił rak tarczycy z komórek C powinny w ramach badania przesiewowego regularnie badać stężenie kalcytoniny, a najlepiej, gdy mają wykonane badanie DNA w kierunku mutacji protoonkogenu RET, która jest odpowiedzialna za wystąpienie raka rdzeniastego w tym zespole.
Zobacz także:
- Hormony tarczycy – rodzaje, badanie
- Badanie TSH - hormony tarczycy, choroby, normy, minusy badania
- Objawy chorób tarczycy
Do podwyższenia poziomu kalcytoniny dochodzić może także w innych stanach chorobowych jak nienowotworowy rozrost tarczycy, pierwotna nadczynność przytarczyc, niewydolność nerek, zespół Zollingera-Ellisona, czy przedawkowanie witaminy D. Stężenie tego hormonu wzrasta także w przypadku drobnokomórkowego raka płuc lub raka piersi. Warto jednak pamiętać, że pojedynczy wynik ma tylko charakter poglądowy i nie może decydować o rozpoznaniu choroby.
Źródła
- Prokalcytonina (PCT) – podstawy teoretyczne i zastosowanie praktyczne w diagnostyce klinicznej
- Szczeklik A. (red.), Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2011, ISBN 978-83-7430-289-0
- Tomaszewski J., Diagnostyka laboratoryjna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001, ISBN 83-200-3591-0
- Kokot F. (red.), Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006, ISBN 83-200-3368-3
Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.
