Karczochy – właściwości odżywcze i lecznicze, działanie
Karczochy to warzywa, które mają swoich zwolenników, ale i przeciwników. Są bardzo zdrowe, wykazują liczne właściwości odżywcze i prozdrowotne, cechuje je jednak wyrazisty, wytrwany smak, który nie każdemu odpowiada. Na szczęście, by móc wykorzystać walory rośliny, nie trzeba jej włączać do diety za wszelką cenę. Wystarczy sięgnąć po odpowiednie suplementy diety i napary, których jest składnikiem.
1. Co to są karczochy?
Karczochy zwyczajne (Cynara scolymus), nazywane niegdyś artyszokiem, to warzywa należące do rodziny astrowatych (Asteraceae). Te wieloletnie rośliny pochodzą z regionu Morza Środziemnomorskiego. Uprawia się je także na Wyspach Kanaryjskich, w Egipcie i w krajach Azji i Ameryki Południowej. Światowym liderem w tym zakresie są Włochy.
Jak wyglądają karczochy? Składają się z łodygi z liśćmi, na której wyrastają koszyczki z kwiatostanem. Kwiaty zebrane są w kuliste kwiatostany otoczone kilkoma warstwami grubych, mięsistych liści, które przypominają łuskę.
2. Wykorzystanie karczochów
Karczoch zwyczajny wykorzystywany jest jako roślina jadalna. Najsmaczniejsze są okazy młode i nieduże. W przypadku starszych jadalne jest tylko dno kwiatowe poddane obróbce termicznej.
Częścią jadalną karczocha są główki kwiatostanów, a dokładnie ich samo „serce”, pozostające po usunięciu zewnętrznych liści. Jak smakuje karczoch? Ma charakterystyczny, wytrawny smak (za gorzkawy posmak odpowiadają taniny).
Karczochy gotuje się w osolonej wodzie przez mniej więcej 40 minut, możliwe jest także ich smażenie i zapiekanie z dodatkiem oliwy z oliwek. Można je także faszerować. Rzadko spożywa się je na surowo.
Karczochy w medycynie
Karczochy, z uwagi na swoje właściwości, znajdują zastosowanie nie tylko w kuchni, ale i medycynie naturalnej. Ta traktuje je jak remedium na problemy trawienne. To dlatego tak dużą popularnością cieszą się roślinne suplementy diety i ziołowe napary, których składnikiem jest Cynara scolymus.
Karczochy w kosmetyce
Karczochy odnajdują się również w kosmetyce. To składnik produktów przeznaczonych do pielęgnacji skóry tłustej i trądzikowej (obecna w nim cynaryna działa antybakteryjnie i przeciwzapalnie) oraz preparatów wspomagających leczenie łuszczycy i trądziku (zapobiega powstawaniu łojotoku skórnego). Karczoch bywa również składnikiem kosmetyków do włosów.
3. Kalorie i właściwości odżywcze karczochów
Karczochy to warzywa niskokaloryczne i bardzo odżywcze. Porcja 100 g surowych warzyw dostarcza około 50 kcal oraz:
- 11 g węglowodanów,
- 3 g białka,
- 0,2 g kwasów tłuszczowych,
- 5,4 g błonnika.
Karczochy są również zasobne w witaminy (witamina C, witamina A, witamina E, witamina K, witaminy z grupy B) oraz minerały (wapń, magnez, żelazo, cynk czy potas oraz polifenoli, takich jak kwas chlorogenowy, kwas kawowy, ferulowy, apigenina, luteolina i cynaryna.
Cennym składnikiem obecnym w warzywie jest inulina, która ma działanie prebiotyczne. Nie ulega trawieniu w jelicie cienki, stając się pożywką dla dobroczynnych bakterii jelitowych. Stymuluje wzrost szczepów bakterii Bifidobacterium.
Co interesujące, choć serce karczocha jest jedyną jadalną częścią rośliny, wiele substancji czynnych pozyskuje się z liści. Te zawierają kwas chlorogenowy, kwasy fenolowe, w tym cynarynę i sporo luteiny.
4. Działanie karczocha
Choć karczochy, z uwagi na mnogość odmian, różnią się między sobą wyglądem i wielkością oraz walorami smakowymi, wszystkie są zasobne w składniki odżywcze o działaniu prozdrowotnym. To dlatego jest on postrzegany jako roślina lecznicza.
Na co pomaga wyciąg z karczocha, a i samo warzywo? Okazuje się, że roślina ma właściwości:
- antybakteryjnie,
- przeciwwirusowe,
- moczopędne,
- przeciwcukrzycowe.
Ekstrakty z liści karczocha wykorzystuje się przede wszystkim w leczeniu dolegliwości przewodu pokarmowego, w tym:
- zaburzeń dyspeptycznych (uczucie przepełnienia, nudności i wymioty, zgaga),
- zespole jelita drażliwego,
- zaburzeń pracy wątroby. Przyczynia się do regeneracji i poprawy ukrwienia wątroby. Pomagają także w wydalaniu toksyn (detoksykują organizm),
- niestrawności,
- zaburzeń wydzielania żółci,
- hipercholesterolemii (jako substancja obniżająca poziom cholesterolu i trójglicerydów w surowicy krwi).
- zaburzeń gospodarki lipidowej, ponieważ poprawia metabolizm lipidów. Ekstrakt z liści karczocha obniża poziom cholesterolu całkowitego oraz LDL (tzw. „złego cholesterolu”), zwiększa natomiast poziom HDL (tzw. „dobrego cholesterolu”).
Warto także pamiętać, że ekstrakty z karczocha są zasobne w składniki bioaktywne z grupy fenoli i flawonoidów, które ograniczającą powstawanie wolnych rodników i wykazują aktywność przeciwnowotworową.
5. Dla kogo wyciąg z karczocha?
Ponieważ dzięki kwasowi chlorogenowemu karczoch zmniejsza wchłanianie węglowodanów z przewodu pokarmowego, zwiększa lipolizę i obniża stężenie cukru we krwi (tak na czczo, jak i po posiłku), jest polecany osobom zmagającym się z insulinoopornością, cukrzycą typu 2. czy zespołem metabolicznym.
Nie bez przyczyny sporą popularnością cieszą się także tabletki z karczocha na odchudzanie (karczochy sprawdzą się również jako składnik diety odchudzającej. Są niskokaloryczne, mają niskie stężenie tłuszczu i zawierają sporo błonnika).
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.