Kiedy wykonać USG piersi?
W związku z rosnącą samoświadomością kobiet badanie ultrasonograficzne piersi (USG piersi, sonomammografia) w ostatnich latach stało się bardzo popularne. Jego liczne zalety sprawiają, że w diagnostyce chorób gruczołu sutkowego jest coraz istotniejsze. Jest to badanie bezpieczne, nieinwazyjne, bezbolesne, właściwie nie ma do niego żadnych przeciwwskazań. Ze względu na największą dostępność i niski koszt to obecnie najczęściej stosowana metoda diagnostyczna chorób sutka.
1. Czym jest USG piersi?
USG piersi to badanie gruczołów sutkowych za pomocą ultradźwięków. Badanie USG można wykonać w dowolnym momencie cyklu miesiączkowego, ale najlepiej zgłosić się na nie w pierwszej połowie cyklu, kilka dni po miesiączce. USG piersi jest zupełnie bezbolesne i szybkie, trwa około 15 minut.
Ultrasonografia wykorzystuje do obrazowania narządów wewnętrznych fale ultradźwiękowe. Do badania używa się natężeń nieszkodliwych dla człowieka. Fale są wytwarzane przez przetwornik pizoelektryczny i przesyłane w głąb badanej części ciała. Jeżeli na swojej drodze fale napotkają jakąś przeszkodę (granicę między narządami, przerwę w tkankach, zwapnienia, jamy wypełnione płynem, pęcherzyki powietrza, ciało obce) zostają odbite. Pozostałe ultradźwięki przechodzą dalej.
Fale odbitego echa są odbierane przez ten sam przetwornik. Następnie otrzymane informacje są przetwarzane przez aparaturę i wyświetlane na monitorze. Tak powstały obraz (w postaci ciemnych i jasnych punktów), odzwierciedlający układ narządów i tkanek wewnętrznych, jest oceniany przez lekarza przeprowadzającego badanie.
2. Co daje USG piersi?
Za pomocą USG lekarz może dokładnie ocenić budowę piersi, przewody mleczne (np. czy nie są poszerzone) i tkankę łączną. Sprawdza się, czy nie ma nieprawidłowych struktur w obrębie piersi. Jeżeli zaobserwuje się guzek (lub pacjentka sama wcześniej go wyczuła) można dokładnie ocenić jego charakter. USG jest najlepszą metodą w rozróżnianiu, czy zmiana jest lita (podejrzenie nowotworu złośliwego), czy torbielowata (zmiana łagodna wypełniona płynem).
Guzy lite dokładnie ogląda się pod kątem cech charakterystycznych dla zmian złośliwych (stopień odbicia fal przez zmianę oraz jej otoczenie, stosunek wysokości do szerokości). Przy zmianach wątpliwych można od razu ocenić ich unaczynienie za pomocą kolorowego Dopplera. Jeżeli badanie sugeruje raka, należy przeprowadzić dalszą diagnostykę. Guzy o cechach zmiany łagodnej (dobrze odgraniczony guzek ze zwapnieniami w środku) to najczęściej włókniakogruczolaki.
USG ma znaczenie rozstrzygające w różnicowaniu ich od torbieli. Taka zmiana stanowi wskazanie do wykonania biopsji cienkoigłowej, aby ostatecznie wykluczyć złośliwy charakter guzka. Biopsję wykonuje się pod kontrolą USG.
2.1. USG piersi w profilaktyce raka
USG piersi to jedno z najważniejszych badań profilaktycznych, wspomagające wykrywanie zmian łagodnych oraz złośliwych u kobiet przed czterdziestką. USG piersi zalecane jest również pacjentkom starszym, po 40. roku życia, gdyż ultrasonografia pomaga wykryć takie zmiany w piersiach, których często nie wykazuje mammografia.
Badanie USG ma wiele zalet. Jest badaniem nieinwazyjnym, bezpiecznym i tanim. W przeciwieństwie do badania mammograficznego, można je powtarzać wielokrotnie. Wykrywa zmiany wielkości około 5 mm. Wiarygodność badania zależy od aparatu, a także od kwalifikacji lekarza oceniającego obraz. W USG piersi można wykryć łagodne zmiany chorobowe, np. mastopatię. Mastopatia niemająca znamion nowotworowych występuje zazwyczaj u kobiet młodych.
3. Przygotowania do USG piersi
Do badania piersi nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Należy jednak pamiętać, aby wykonać je w odpowiedniej fazie cyklu miesiączkowego. Najlepszym terminem na przeprowadzenie USG piersi jest pierwsza połowa cyklu (najlepiej między 4., a 10. dniem). W drugiej fazie cyklu piersi są bardziej tkliwe i w tym okresie ulegają przebudowie (pod wpływem hormonów)) mogącej utrudnić badanie. Czasem pojawiają się wtedy niewielkie torbielki nieobecne w pierwszej połowie cyklu. Niewskazane jest też używanie dezodorantów i innych środków przeciw poceniu się w okolicy dołów pachowych i klatki piersiowej. Może to utrudnić badanie.
Bardzo ważne jest, aby zabrać ze sobą opisy i zdjęcia z poprzednich badań piersi (USG, mammografia, biopsja) oraz wypisy ze szpitala, jeżeli były wykonywane jakieś zabiegi w obrębie gruczołów sutkowych.
4. Jak przebiega USG piersi?
Do badania kobieta kładzie się na leżance, a lekarz smaruje najpierw jedną, a potem drugą pierś żelem ułatwiającym przewodzenie sygnałów. Następnie do piersi przykładana jest głowica aparatu ultrasonograficznego, którą wodzi się z dołu do góry i na boki w celu wyszukania w piersiach ewentualnych zmian. Głowica jest połączona z komputerem. Na monitorze komputera widać obraz badanej tkanki piersiowej.
PYTANIA I ODPOWIEDZI LEKARZY NA TEN TEMAT
Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem:
- Co oznacza wynik badania USG piersi? - odpowiada dr n. med. Andrzej Niedzielski
- Co może wykazać usg piersi, jeżeli mam guzka? - odpowiada lek. Katarzyna Szymczak
- Co oznacza wynik badania USG piersi i gdzie leczyć? - odpowiada lek. Tomasz Budlewski
5. Wskazania do wykonania USG piersi
Po 20. roku życia zaleca się samobadanie piersi wykonywane raz w miesiącu, zawsze tego samego dnia, i przynajmniej jednorazowe kontrolne badanie piersi u ginekologa. Po 30. roku życia zaleca się samobadanie piersi raz w miesiącu, palpacyjne badanie piersi u ginekologa i profilaktycznie USG piersi wykonywane raz w roku. U młodych pacjentek, po 30. roku życia, w piersiach przewagę ma tkanka gruczołowa, która docelowo wytwarza mleko. Po czterdziestym roku życia zaleca się comiesięczne samobadanie piersi, co pół roku badanie palpacyjne u lekarza, raz w roku USG piersi i co dwa lata mammografię.
Mammografia nie odróżnia zmian litych, np. guzów, od zmian zawierających płyn surowiczy, np. torbieli. USG piersi zmiany te odróżnia bardzo dobrze. Po 40. roku życia zmianie ulega struktura piersi, tzn. rozrasta się tkanka tłuszczowa, a zmniejsza się ilość tkanki gruczołowej. Tkanka tłuszczowa w badaniach ma kolor ciemny. Rak piersi w badaniu USG jest również ciemny, a na zdjęciu mammograficznym – jasny, dlatego kobiety po czterdziestce podejrzane zmiany powinny badać raczej mammografem niż ultrasonografem.
USG piersi jest zalecane w przypadku, gdy kobieta uskarża się na nietypowe bóle piersi – występujące poza okresem miesiączkowania. Innymi wskazaniami do USG piersi są: różnego rodzaju stwardnienia i guzki wyczuwane palpacyjnie w piersiach, zaciągnięcia skóry na sutkach, nietypowy wyciek z sutka u kobiet niebędących w ciąży i niekarmiących piersią, zmiany w brodawkach sutkowych, wyczuwalne guzki w dołach pachowych. Ultrasonografia obu sutków zalecana jest:
- u kobiet młodych, z obfitym utkaniem gruczołowym piersi,
- u kobiet z małym biustem,
- u kobiet obciążonych wysokim ryzykiem zachorowania na raka piersi, np. z powodu obciążenia rodzinnego,
- u kobiet z implantami silikonowymi uniemożliwiającymi uwidocznienie tkanki piersi w mammografii,
- u kobiet w ciąży i w okresie laktacji w celu uniknięcia napromieniowania rentgenowskiego,
- u kobiet chorych, u których wyczuwalny palpacyjnie guz piersi nie uwidocznia się w mammografii,
- jako badanie pomocnicze w różnicowaniu między guzem litym a torbielą sutka,
- przy wykonywaniu celowanej punkcji sutka.
USG piersi polecane jest zazwyczaj młodym kobietom, ponieważ ich piersi zbudowane są z bardzo gęstej tkanki gruczołowej, w której ultradźwięki wszelkie zmiany wychwytują lepiej niż promienie rentgenowskie. USG sutków w zasadzie można wykonać w dowolnym dniu cyklu miesięcznego, ale najlepiej je robić w pierwszej połowie cyklu, tuż po miesiączce. Potem zwiększa się zawartość wody w tkance piersi, co utrudnia interpretację widzianego obrazu. Onkolodzy sugerują, żeby poddać się USG piersi po raz pierwszy w 20. roku życia. Do ukończenia 30. roku życia powinno się je powtarzać raz na dwa lata, a po trzydziestce – raz w roku. Na pewno częściej należy wykonywać USG piersi, jeśli należysz do grupy podwyższonego ryzyka, np. w twojej rodzinie były przypadki raka piersi albo też stwierdzono u ciebie mutacje genów BRCA1 i BRCA 2.
USG piersi nie dla wszystkich
Niestety taka diagnostyka nie jest odpowiednia dla wszystkich pań. Ograniczenie stanowią przemiany w budowie gruczołu sutkowego następujące wraz z wiekiem.
6. USG piersi w ciąży i podczas stosowania hormonów
Co miesiąc kobieta ciężarna powinna samodzielnie badać sobie piersi. Chodząc na kontrolne badania do ginekologa, należy poprosić o palpacyjne badanie biustu. Jeśli na czas ciąży wypada termin USG piersi, można bez obaw poddać się temu badaniu. Ultradźwięki nie szkodzą ani przyszłej mamie, ani dziecku. Jeśli kobieta jest w takim wieku, że już wykonuje kontrolną mammografię i jej termin przypada akurat na czas ciąży, należy odłożyć badanie na czas po porodzie. Promienie RTG, mimo małej dawki stosowanej podczas mammografii, nie są obojętne dla płodu.
Jeśli kobieta stosuje antykoncepcję hormonalną, powinna co miesiąc sama badać sobie piersi – najlepiej w dniu, gdy ustaje tzw. krwawienie z odstawienia. Co pół roku powinna chodzić do lekarza na badanie palpacyjne. Przed rozpoczęciem hormonalnej antykoncepcji powinno się wykonać USG piersi, a potem robić je co roku. Jeśli kobieta skończyła już 35 lat i stosuje antykoncepcję hormonalną, powinna wykonać mammografię, a potem poddawać się jej co dwa lata. Jeśli kobieta wchodzi w okres menopauzy i stosuje hormonalną terapię zastępczą (HTZ), co miesiąc sama bada sobie piersi, a co pół roku zgłasza się do lekarza na badanie palpacyjne . Przed rozpoczęciem HTZ należy wykonać USG piersi i mammografię. Później co roku poddawać się mammografii, a co pół roku – USG piersi. Po dwóch latach systematycznego brania hormonów przyrasta w piersi tkanki gruczołowej; pierś „młodnieje”, mimo że kobieta przekracza pewien próg wieku – dlatego niektóre zmiany lepiej się uwidaczniają w badaniu USG niż w mammografii.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.