Koper włoski – przepisy, jak jeść i skutki uboczne
Koper włoski, nazywany także fenkułem włoskim lub koprem słodkim, jest dwuletnią rośliną zielną zaliczaną do rodziny selerowatych. Wykorzystuje się go zarówno w kuchni, jak i medycynie oraz kosmetyce. Jakie ma właściwości? Jak działa i kiedy po niego sięgać? W jakich okolicznościach nie jest to wskazane?
1. Co to jest koper włoski?
Koper włoski (Foeniculum vulgare Mill.), inaczej fenkuł włoski czy słodki koper, to gatunek rośliny dwuletniej zaliczany do rodziny selerowatych (Apiaceae). Pochodzi z obszaru basenu Morza Śródziemnego. Obecnie uprawia się również go w wielu krajach świata, także w Polsce.
Jak wygląda koper włoski? Ma gruby, mięsisty korzeń o żółto-białej barwie, z którego wyrastają łodygi. Te są otoczone strzępiastymi liśćmi, osiągają wysokość nawet 200 centymetrów. W okresie kwitnienia pojawiają się na nich baldachimy drobnych, żółtych kwiatów.
2. Koper włoski – właściwości
Surowcem zielarskim jest owoc kopru włoskiego, który swoje działanie zawdzięcza olejkowi eterycznemu. W jego skład wchodzą dwa związki chemiczne: anetol, który działa wiatropędnie i rozkurczają, zmniejszając napięcie mięśni gładkich i wzmagając motorykę jelit oraz fenchon, który zwiększa objętość wydzieliny oskrzelowej i zmniejsza jej lepkość oraz działa wykrztuśnie, pobudzając ruch nabłonka rzęskowego w drogach oddechowych.
Jako surowiec zielarski wykorzystuje się także nasiona kopru włoskiego odmiany gorzkiej, w których można znaleźć potas, wapń, fosfor, magnez, sód, witaminę A i C, witaminy z grupy B, nienasycone kwasy tłuszczowe i flawonoidy.
3. Koper włoski – wskazania i zastosowanie
Właściwości zdrowotne kopru włoskiego odkryto już w starożytności. Wówczas stosowano go w celu łagodzenia dolegliwości ze strony układu pokarmowego, głównie wzdęć, zgagi, niestrawności.
Obecnie, choć o właściwościach prozdrowotnych rośliny wiadomo o wiele więcej, głównym wskazaniem do jej stosowania wciąż są problemy gastryczne, takie jak zaburzenia trawienia, brak apetytu, niestrawność, zastój żółci, wzdęcia, problem z wypróżnieniem, skurcze jelit.
To dlatego koper włoski spożywa się go w celu poprawy trawienia i perystaltyki jelit, zmniejszenia napięcia mięśni gładkich przewodu pokarmowego, łagodzenia wzdęć, zwiększenia produkcji soku żołądkowego i wydzielania żółci.
Stosowane preparaty z koprem na trawienie występują w formie kropli, herbat, granulatów, tabletek czy syropów. Koper włoski można także kupić w aptekach i sklepach zielarskich w postaci suszu lub gotowych mieszanek do zaparzania.
Ponadto koper włoski jest używany:
- jako środek wykrztuśny, który pobudza błony śluzowe dróg oddechowych (wspiera ruch nabłonka rzęskowego),
- przy infekcji w obrębie dróg oddechowych. Roślina wykazuje właściwości przeciwbakteryjne na niektóre szczepy bakterii chorobotwórczych.
To jednak nie wszystko. Okazuje się, że koper włoski może również wykazywać działanie moczopędne oraz obniżające ciśnienie, a także łagodzić bolesne miesiączki oraz symptomy klimakterium. Picie naparu z nasion kopru może być formą profilaktyki chorób układu krążenia.
Ponadto koper włoski pozytywnie wpływa na wzrok, znajduje zastosowanie w walce z retinopatią oraz jaskrą. Dzięki zawartości anetolu zmniejsza ciśnienie wewnątrz gałki ocznej.
Koper włoski jest rośliną, którą wykorzystuje się w kosmetyce. Przygotowany z niego napar może być stosowany do przemywania tłustej skóry. Olejek fenkułowy jest składnikiem mieszanek zapachowych dodawanych do past zębów, płynów do płukania ust, mydeł i innych kosmetyków.
Koper włoski - jak jeść?
Fenkuł włoski odnajduje się także w sztuce kulinarnej. W kuchni wykorzystuje się całą roślinę kopru: łodygi, liście oraz owoce. Owoce fenkułu włoskiego, które mają słodkawy, nieco pikantny smak i anyżkowy zapach, są traktowane jako aromatyczna przyprawa do mieszanek ziołowych.
Przyprawia się nią mięsa, ryby i warzywa, sosy, kompoty i zupy, także pieczywo i sery. Fenkuł można jeść także w sałatkach i surówkach. Pasuje do owoców i warzyw.
4. Koper włoski - skutki uboczne i przeciwwskazania
Czy koper włoski szkodzi? Jest to możliwe z dwóch powodów. Po pierwsze zawarte w nim olejki eteryczne spożywane w dużych dawkach mogą podrażniać śluzówkę żołądka i wywoływać odczyny alergiczne.
Po drugie napar z kopru włoskiego wykazuje działanie estrogenne, to jest zwiększające wydzielanie żeńskich hormonów (herbatka z kopru zawiera sporo substancji estrogennych, działających podobnie do hormonu estrogenu).
Tym samym przeciwwskazaniem do stosowania kopru włoskiego może być:
- alergia na koper włoski,
- ciąża i karmienie piersią,
- stosowanie lidokainy, glikokortykoidów, leków przeciwalergicznych, preparatów przeciwgrzybiczych, inhibitorów kanałów wapniowych.
- wiek. W myśl opinii ESPGHAN (The European Society for Paediatric Gastroenterology Hepatology and Nutrition) nie należy go podawać dzieciom przed ukończeniem 4. roku życia.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.