Kordocenteza (badanie prenatalne inwazyjne) - co wykrywa? Wskazania, wyniki i powikłania
Kordocenteza należy do badań prenatalnych, czyli badań dziecka znajdującego się jeszcze w łonie matki. Pozwala na pobranie krwi od płodu, a co za tym idzie określenie wielu parametrów, świadczących o jego dobrostanie. Ponadto kordocentezę można połączyć z zabiegiem terapeutycznym, np. transfuzji wymiennej krwi płodu w przebiegu ciężkiego konfliktu serologicznego. Kordocenteza jest inwazyjnym badaniem, mimo to wykonywana jest dość często, gdyż dostarcza ważnych i pewnych informacji o stanie płodu. Ile trwa to badanie prenatalne i co wykrywa?
1. Co to jest kordocenteza?
Kordocenteza (PUBS) to inwazyjne badanie prenatalne, polegające na nakłuciu sznura pępowinowego przez powłoki brzuszne kobiety, a następnie pobraniu krwi do dalszej analizy.
Metoda ta wykonywana jest pod kontrolą USG, pozwala na dokładne określenie stanu płodu, między innymi stopnia niedotlenienia, obecność wad lub infekcji.
Kordocenteza wiąże się z ryzykiem wystąpienia powikłań, między innymi poronieniem lub koniecznością nagłego zakończenia ciąży, choć prawdopodobieństwo najcięższych skutków ubocznych badania ocenia się na mniej niż 0,5%.
2. Wskazania do wykonania kordocentezy
Kordocenteza pozwala na pomiar parametrów laboratoryjnych krwi dziecka, można m.in. wykonać badanie gazometryczne, którego wynik umożliwia zdiagnozowanie niedotlenienia płodu. Poza tym wskazaniami do kordocentezy są:
- hipotrofia płodu - czyli ograniczenie wzrostu wewnątrzmacicznego płodu, oznacza to nic innego jak to, że dziecko jest zbyt małe w stosunku do czasu trwania ciąży,
- transfuzje dopłodowe - w ciężkim konflikcie serologicznym, kiedy matka produkuje przeciwciała niszczące krwinki płodu, może dojść do sytuacji, że erytrocytów jest zbyt mało, by zapewnić odpowiedni poziom natlenienia organizmu dziecka, w takiej sytuacji jedynym ratunkiem dla płodu jest podanie mu krwi, można to zrobić podczas kordocentezy,
- diagnostyka genetyczna - pobranie krwi płodu pozwala na wyizolowanie DNA, które można zbadać pod kątem występowania nieprawidłowości genetycznych, prowadzących do rozwoju takich chorób jak zespół Downa, Edwardsa, Pataua itd.
- określenie grupy krwi płodu oraz jego ogólnego stanu.
- wykonana amniopunkcja nie dała jednoznacznego wyniku,
- badanie USG wykazało nieprawidłowości,
- podejrzenie wystąpienia infekcji u płodu,
- podejrzenie anemii u dziecka,
- podejrzenie chorób krwi u dziecka.
3. Przebieg badania kordocentezy
Kordocenteza polega na nakłuciu sznura pępowinowego przez powłoki brzuszne matki i pobraniu krwi do badań. Przed rozpoczęciem kordocentezy wykonuje się badanie USG, które pozwala ustalić wielkość i ułożenie płodu, a także wskazać lokalizację łożyska.
Sam zabieg również wykonuje się pod kontrolą USG. Polega on na odkażeniu skóry brzucha i wprowadzeniu igły do macicy, lekarz wybiera odpowiednie miejsce na pępowinie do nakłucia (zazwyczaj w pobliżu jej przyczepu łożyskowego - jest w tym obszarze mniej ruchoma, a więc łatwiej w nią trafić, znajduje się też stosunkowo dalej od płodu, co daje mu zabezpieczenie przed przypadkowym zranieniem) i aspiruje krew dziecka.
O wyborze znieczulenia (ogólnego lub miejscowego) zastosowanego przy kordocentezie decyduje lekarz prowadzący pacjentkę. Kobietę obowiązuje wstrzemięźliwość/ograniczenie w spożywaniu posiłków i napojów. Ponadto ciężarna powinna poinformować lekarza o wszelkich niezbędnych informacjach podczas wywiadu lekarskiego, m.in. o skłonności do skazy krwotocznej.
4. Korocenteza - kiedy się wykonuje?
Kordocenteza jest stosunkowo wymagającym badaniem prenatalnym, które wykonuje się pomiędzy 18. a 23. tygodniem ciąży. Przeprowadza je doświadczony lekarz pod kontrolą USG, wkłuwając się przez powłoki brzuszne ciążarnej.
Badanie szczególnie utrudnia łożysko na tylnej ścianie macicy, ponieważ utrudnia widoczność i znalezienie najlepszego miejsca do pobrania krwi z żyły pępowinowej. Niekiedy kordocenteza wykonywana jest również w celu podania dziecku krwi lub leków.
5. Na czym polega kordocenteza?
Kordocenteza polega na analizie krwi pępowinowej pobranej z pętli pępowinowej, za pomocą igły wprowadzonej przez powłoki brzuszne. Badanie trwa kilkanaście minut, a próbka krwi zostaje przekazana do laboratorium w celu wykonania badań, zazwyczaj wyniki dostępne są w ciągu tygodnia. Kobieta po wykonanym wkłuciu musi pozostać przez kilka godzin pod opieką lekarską, w razie wystąpienia jakichkolwiek powikłań.
6. Co może wykryć kordocenteza?
Analiza próbki krwi dostarcza wielu cennych informacji, takich jak określenie kariotypu i DNA dziecka, co pozwala na oszacowanie ryzyka wystąpienia choroby genetycznej.
Dodatkowo umożliwia wykonanie morfologii krwi płodu, poznanie jego stanu, grupy krwi oraz wykrycie ewentualnych dziedzicznych chorób. Jest też sposobem na zdiagnozowanie niedotlenienia płodu, anemii, hipotrofii, małopłytkowości, wad serca lub wad rozwojowych.
Badanie prenatalne pozwala dowiedzieć się również, że dziecko jest chore na zespół Downa, Patau lub Edwardsa, a także czy u kobiety ciężarnej występuje konflikt serologiczny. W trakcie kordocentezy możliwe jest też podanie dziecku krwi lub leków przez pępowinę.
7. Powikłania po kordocentezie
Kordocenteza to inwazyjne badanie prenatalne, a więc wiąże się z ryzykiem powikłań. Do najczęstszych należy możliwość przypadkowego uszkodzenia płodu, krwawienia pępowiny z miejsca nakłucia oraz wprowadzenia do jamy macicy patogenów, mogących doprowadzić do rozwoju infekcji wewnątrzmacicznej.
Pozostałe skutki uboczne korodcentezy to:
- infekcja wewnątrzmaciczna,
- krwiak lub zakrzep w pępowinie,
- poronienie,
- ryzyko pęknięcia pęcherza moczowego,
- bradykardia płodu,
- wewnątrzmaciczne obumarcie płodu,
- przeciek krwi między płodem a matką.
Po badaniu obowiązują pacjentkę zalecenia zgodne z zastosowanym znieczuleniem:
- przy ogólnym znieczuleniu pacjentka pozostaje pod nadzorem medycznym do czasu odzyskania pełnej świadomości i stopniowo (w przeciągu kliku godzin) następuje pozycjonowanie kobiety, odatkowo przez okres minimum 2h konieczna jest całkowita wstrzemięźliwość od jedzenia i picia.
- przy miejscowym znieczuleniu nie obowiązuje zakaz picia i jedzenia.
Kordocentezę zawsze wykonuje się na zlecenie i pod kontrolą lekarza w warunkach pełnej aseptyki w celu niedopuszczenia drobnoustrojów do środowiska płodu.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.