Kurcz - czym jest, jak sobie z nim radzić i czym się różni od skurczu?
Kurcz to nieprzyjemne uczucie ściskania lub drżenia mięśni. Najczęściej pojawiają się w nogach, czasem także w obrębie twarzy, choć mogą dotyczyć wszystkich mięśni w naszym ciele. Najczęściej nie wskazują na żadne poważne zaburzenia, niemniej jednak należy zwrócić szczególną uwagę na kurcze, które są intensywne i często nawracają. Zoacz, skąd się biorą i jak sobie z nimi radzić.
1. Co to jest kurcz
Kurczem nazywa się nagłe skrócenie włókien mięśniowych. Na skutek tego odczuwamy nieprzyjemne uczucie dyskomfortu - nasze mięśnie zdają się ściskać lub drżeć. Nie możemy tego kontrolować, najczęściej kurcz mija sam. Zdarza się, że mięśień musi zostać rozmasowany lub rozciągnięty, aby uczucie skurczu minęło.
Kurcze najczęściej pojawiają się na skutek urazu mechanicznego lub stresu. Mięśnie kurczą się także w odpowiedzi na zmęczenie psychofizyczne. Niekontrolowane i nawracające kurcze mogą być także objawem niedotlenienia lub niedoboru witamin.
1.1. Rodzaje kurczu
W medycynie wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje kurczu. Są to:
- kurcze mięśni karku - na skutek ich powstawania pojawiają się trudności w poruszaniu głową oraz promieniujący ból
- kurcze mięśni grzbietu - powodują ból i ograniczenie ruchomości pleców
- tzw. kurcze tężyczkowe - związane są z niedoborem wapnia. Pojawiają się głównie w okolicy nadgarstków, dłoni i przedramion. Mogą uniemożliwić poruszanie palcami.
Oczywiście poza nimi jest także wiele innych, które dzielą się na mniejsze podgrupy.
1.2. Kurcze menstruacyjne i porodowe
Kobiety często doświadczają niekontrolowanych kurczy macicy. Wynikają one przede wszystkim z przebiegu menstruacji. Wówczas macica usuwa błonę śluzową poza organizm, co może przyczynić się do powstania bolesnych skurczy.
W ciąży kurcze pojawiają się na skutek ruchów płodu. Kiedy zbliża się poród, kurcze służą skróceniu i rozwarciu szyjki macicy, aby umożliwić dziecku wydostanie się poza łono matki.
1.3. Kurcz a skurcz
W mowie potocznej tych dwóch określeń używa się zamiennie i nie jest to w żaden sposób błędne. Rozróżnienie stosuje się jedynie w teorii medycyny - wówczas "skurczem" określa się dodatkowo nagłe zamknięcie światła naczyń krwionośnych (o tym zjawisku nie mówi się "kurcz").
2. Skąd się bierze kurcz?
Kurcz to rekacja obronna organizmu na działanie czynników zewnętrznych. Często pojawia się u sportowców wyczynowch lub u osób, które nagle zwiększyły swoją aktywność fizyczną.
Skurcz mięśni pojawia się także na skutek urazu mechanicznego, zwłaszcz jeśli zbyt szybko chcemy wrócić do dawnej aktywności.
Pojawianiu się bolesnych kurczy sprzyja także siedzenie w niewygodnej pozycji (np. noga na nogę) lub nie zmienianie jej - siedzenie w bezruchu przez wiele godzin. Na skutek tego do nóg dopływa znacznie mniej krwi, przez to mięśnie kurczą się w wyniku niedotlenienia.
Silne, nocne kurcze mogą być związane z niedoborem potasu lub magnezu. Jeśli często pojawiają się także w ciągu dnia, należy zwrócić uwagę na swoją dietę, wykonać badania na poziom tych pierwiastków i w razie potrzeby wdrożyć odpowiednią suplementację.
Przyczyną nawracających kurczy może być także zbyt mała ilość pitej w ciągu dnia wody.
2.1. Kto jest najbardziej narażony na kurcze?
Kurcze mięśni pojawiają się nie tylko u sportowców. W grupie ryzyka znajdują się także cukrzycy oraz osoby zmagające się z nieprawidłowym (za wysokim lub zbyt niskim) ciśnieniem krwi. Częste kurcze występują także u osób przyjmujących diuretyki oraz zmagające się z miażdżycą. W tym ostatnim przypadku skurcz atakuje najczęściej całe nogi, wraz z mięśniami biodrowymi.
3. Jak objawiają się kurcze?
Kurcz to charakterystyczny ucisk w mięśniach, który uniemożliwia prawidłowe poruszanie daną grupą mięśni. Objawy skurczu różnią się w zależności od miejsca, w którym występują.
Jeśli kurcze pojawiają się w kończynach dolnych (co zdarza się najczęściej), wówczas pojawiają się kłopoty z chodzeniem i wykonywaniem codziennych czynności. Bardzo często atakują podczas biegania, wykonywania ćwiczeń czy pływania - wówczas uniemożliwiają kontynuowanie tej czynności. W skrajnych przypadkach skurcz może okazać się niebezpieczny (jeśli np. zaatakuje podczas pływania osobę mało doświadczoną w tym sporcie).
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Kurcze mięśni kończyn górnych w podobny sposób upośledzają funkcjonowanie rąk, nadgarstów i palców. Towarzyszy im ból, poczucie ucisku i pulsowania.
Wyróżnia się także tzw. kurcze głośni, które czasowo uniemożliwiają wydobywanie z krtani dźwięków. Towarzyszy temu chrypka i uczucie zalegania jakiejś przeszkody w górnych drogach oddechowych.
4. Jak sobie radzić z kurczem?
Jeśli zaatakuje nas kurcz, należy przede wszystkim odciążyć daną grupę mięśniową. Jeśli skurcz złapie nas w łydce, należy przenieść ciężar ciała na drugą nogę. Następnie należy ucisnąć ściśnięty mięsień i romasować go lub maksymalnie go rozciągnąć (tak radzą sobie m.in. piłkarze).
W przypadku silnego skurczu warto zastosować ciepły kompres i obserwować, czy przynosi on ulgę. Jeśli ból i ucisk nie miną, należy skontaktować się z lekarzem.
Aby zapobiec pojawianiu się kurczy, warto przyjmować doustnie wapń w tabletkach. Można także zwiększyć ilość nabiału w swojej diecie. Jeśli podejrzewamy, że nawracające kurcze wynikają z niedoboru potasu lub magnezu, także należy wdrożyć suplementację lub wzbogacić swoją dietę w produkty, takie jak banany czy jabłka.
Jeśli skurcze atakują krtań, należy spróbować technik relaksacyjnych (ponieważ ich przyczyną jest przede wszystkim stres - mówimy wtedy, że "głos uwiązł nam w gardle"), a w przypadku skurczu odbytnicy warto zastosować ciepłe nasiadówki z rumianku albo szałwii.
5. Czy można zapobiec kurczom?
Kurcze łatwo wyeliminować ze swojego życia. Wystarczy regularnie rozciągać wszystkie partie ciała i zadbać o prawidłową dietę, bogatą we wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Nie należy zapominać także o regularnym piciu wody (w ilości nie mniejszej niż 1.5 litra dziennie).
Kurcze nie dają poważnych powikłań, niemniej jednak ich pojawianie się może być dla wielu osób problematyczne.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
