Trwa ładowanie...

Kwas żołądkowy – skład, działanie i zaburzenia

Avatar placeholder
21.11.2022 13:12
Kwas żołądkowy to substancja, zadaniem której jest trawienie pokarmu.
Kwas żołądkowy to substancja, zadaniem której jest trawienie pokarmu. (Adobe Stock)

Kwas żołądkowy to substancja, zadaniem której jest trawienie pokarmu. Ta wydzielina gruczołów trawiennych obecnych w błonie śluzowej żołądka zawiera kwas solny, enzymy trawienne, śluz, sole mineralne oraz wodę. Nieprawidłowa praca żołądka, polegająca na nadprodukcji kwasu solnego, grozi nadkwasotą oraz chorobą refluksowo-przełykową. Co warto wiedzieć?

spis treści

1. Co to jest kwas żołądkowy?

Kwas żołądkowy, inaczej sok żołądkowy, to wydzielina gruczołów trawiennych obecnych w błonie śluzowej żołądka. Ta bezbarwna i przezroczysta ciecz o kwaśnym odczynie jest wydalana w ilości około 2-3 litrów na dobę. Jej podstawowym zadaniem jest trawienie pokarmu.

W skład soku żołądkowego wchodzi:

Zobacz film: "Podstawowe badania, jakie powinna wykonać każda kobieta"
  • kwas solny w dużym stężeniu, który odpowiada za odczyn kwasowy. Wydzielają go komórki okładzinowe. Jego zadaniem aktywowanie zawartych w soku żołądkowym enzymów trawiących, ale i unicestwianie chorobotwórczych patogenów, które wniknęły do wnętrza organizmu z pożywieniem. Jest bardzo silny. Co rozpuści kwas żołądkowy? Niemal wszystko. Nie poradzi sobie z materią typu szkło, piasek czy metal,
  • podpuszczka, która ścina białka mleka,
  • peptyna, podstawowy enzym trawienny, wpływająca na trawienie białka,
  • lipaza żołądkowa, rozpoczynająca trawienie tłuszczów,
  • czynnik wewnętrzny,
  • śluz, który pełni funkcję ochronną. Oblepia wnętrze żołądka, a dzięki swoim właściwościom fizykochemicznym neutralizuje działanie soków żołądkowych. Broni tym samym ściany żołądka przed kwasem solnym i samostrawieniem, ale również czynnikami chemicznymi, termicznymi, biologicznymi czy mechanicznymi,
  • elektrolity, głównie jony wodorowe, chlorkowe, potasowe, sodowe i wodorowęglanowe,
  • woda.

2. Fazy wydzielania kwasu żołądkowego

Wyróżnia się trzy fazy wydzielania soku żołądkowego po spożyciu pokarmu. To:

  • faza głowowa, inaczej nerwowa,
  • faza żołądkowa,
  • faza jelitowa

Faza głowowa to proces, istotą którego jest stymulacja wydzielania soku żołądkowego w reakcji na wyobrażenie, widok czy zapach jedzenia. Jest inicjowana impulsacją z nerwów błędnych. Biorą w niej udział odruchy warunkowe i bezwarunkowe.

Faza żołądkowa wydzielania kwasu żołądkowego ma miejsce, gdy pożywienie trafia do żołądka. Inicjuje ją mechaniczne podrażnienie błony śluzowej. Wówczas zachodzi odruchowe i bezpośrednie oddziaływanie na komórki dokrewne G obecne w błonie śluzowej żołądka, które produkują krwi gastrynę pobudzającą do wydzielania gruczoły błony śluzowej żołądka.

Faza jelitowa wydzielania soku żołądkowego zachodzi, gdy treść pokarmowa przechodzi do dwunastnicy. Wówczas na drodze nerwowej i humoralnej dochodzi do pobudzania, ale i hamowania czynności żołądka. Wytwarzana w dwunastnicy gastryna i cholecystokinina pobudzają wydzielanie soku żołądkowego, hamująco działa sekretyna. Za opróżnianie żołądka i hamowanie wydzielania soku żołądkowego odpowiada odruch jelitowo-żołądkowy.

3. Czym jest nadkwaśność żołądka?

W warunkach fizjologicznych pH soku żołądkowego wynosi około 1,5. Może być ono jednak niższe. Przyczyną jest nadmierna produkcja kwasu solnego w żołądku lub niedostateczna produkcja czynników zobojętniających. Wówczas rozpoznaje się nadkwaśność żołądka.

Do nadkwaśności żołądka prowadzą:

  • błędy dietetyczne, np. spożywanie zbyt dużej ilości tłuszczów i cukrów, pokarmów kwaśnych czy ostrych, jedzenie zbyt obfitych posiłków, zbyt dużej ilości błonnika oraz dużej ilości potraw wędzonych,
  • niezdrowy styl życia: nadużywanie alkoholu, palenie papierosów, nadużywanie kawy i napojów zawierających kofeinę, mocnej herbaty, ale i jedzenie w pośpiechu,
  • stosowanie niektórych leków (np. ibuprofenu, kwasu acetylosalicylowego, glikokortykosteroidów).

4. Co neutralizuje kwas żołądkowy?

Rozpoznanie nadkwasoty żołądka, czyli wysokiego poziomu kwasu solnego, oznacza konieczność zmiany diety i stylu życia, co ma na celu wyeliminowanie przyczyn nadprodukcji kwasu solnego.

Bardzo ważne jest:

  • spożywanie posiłków często i regularnie, w niewielkich porcjach,
  • nieprzejadanie się,
  • wyeliminowanie z jadłospisu produktów ciężkostrawnych, smażonych, kwaśnych, pikantnych, tłustych, wysokobłonnikowych.

Warto pamiętać, że kwas solny w żołądku zobojętniają migdały oraz oliwa z oliwek. Zaleca się lekkostrawne, gotowane i duszone dania. Pomocne jest zwiększenie ilości białka w diecie, zrezygnowanie z używek, cukru, ale i częstego żucia gumy, sięganie po zioła na żołądek. Sprawdzi się mięta pieprzowa, prawoślaz, owoc kminku, rumianek i arcydzięgiel, kwiat lipy, ziele glistnika oraz siemię lniane, a także. Inny domowy sposób na kwasy żołądkowe to picie soku z imbiru, unikanie stosowania leków, które mają negatywny wpływ na błonę śluzową żołądka, a jeśli jest to nieuniknione, włączać leki osłonowe, takie jak na przykład inhibitory pompy protonowej lub H2-blokery, unikanie stresu.

Gdy działania nie przynoszą rezultatów, rozważa się leczenie z zastosowaniem leków na nadkwasotę. To zwykle inhibitory pompy protonowej, inhibitory receptora H2 oraz leki zobojętniające kwas żołądkowy.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze