Łagodzenie bólu porodowego

Łagodzenie bólu porodowego może odbywać się z wykorzystaniem rozmaitych metod. Czasem są to wyłącznie metody naturalne, niefarmakologiczne, z minimalną ilością wprowadzanych interwencji. Inne z kolei wymagają interwencji lekarza. Które metody są najskuteczniejsze? Czy wszystkie są bezpieczne?

1. Naturalne sposoby walki z bólem porodowym

Łagodzenie bólu porodowego może odbywać się w rozmaity sposób. Jeśli kobieta znosi ból dobrze, zwykle nie potrzebuje interwencji położniczych. Jednak to, jak boli poród, uzależnione jest zarówno od stopnia indywidualnej wrażliwości bólowej, jak i lokalizacji samego bólu.

Klasyczne bóle porodowe obejmują przede wszystkim podbrzusze oraz brzuch. Część rodzących doświadcza też bólu pleców przed porodem. W pierwszej fazie porodu ból wynika ze skurczów macicy, nacisku główki dziecka na szyjkę macicy oraz rozwierania się kanału szyjki macicy. W kolejnym etapie wywołuje go rozciąganie mięśni powięzi miednicy oraz skóry krocza. Czasem pojawiają się też bóle krzyżowe przy porodzie.

Zobacz film: "Bóle porodowe"

Bóle krzyżowe

Jak wyglądają bóle krzyżowe porodowe? Tego rodzaju dolegliwość może pojawiać się już przed porodem. Bóle krzyżowe bez skurczy, pojawiające się w okolicy terminu porodowego, często zwiastują poród. Czasem są jego jedynym objawem. Natomiast w czasie porodu ten rodzaj bólu objawia się silnym uciskiem, trudną do zniesienia bolesnością w krzyżu.

Do niefarmakologicznych metod łagodzenia bólu porodowego, także bólu krzyżowego, zalicza się:

• wygodna pozycja porodowa,
• ciepły prysznic – ciepła woda rozluźnia mięśnie i relaksuje, dzięki czemu skurcze są mniej bolesne,
• prawidłowe oddychanie,
• ćwiczenia relaksacyjne,
• masaż – rozluźnia i relaksuje; jeśli wykonuje go bliska osoba, daje także poczucie bezpieczeństwa i zmniejsza stres,
• ciepłe lub zimne okłady,
• przezskórna stymulacja nerwów (TENS) – wykorzystuje prąd o małym, regularnym natężeniu i zmiennej częstotliwości,
• poród w wodzie,
• akupunktura i akupresura.

W łagodzeniu bólu podczas porodu pomaga także wsparcie bliskiej osoby. Obecność partnera zapewnia rodzącej komfort psychiczny, daje poczucie bezpieczeństwa, łagodzi lęk i stres.

1.1. Techniki oddechowe w łagodzeniu bólu porodowego

Na pojawiający się ból porodowy kobiety zaczynają reagować lękiem, co wzmaga napięcie mięśni, prowadzi do niedotlenienia tkanek, a w konsekwencji jeszcze nasila ból. Dlatego też w czasie porodu tak ważny jest prawidłowy oddech.

Podczas porodu zalecane jest powolne, głębokie oddychanie torem przeponowym. Oddychając w ten sposób, kobieta zapewnia odpowiednią ilość tlenu sobie i dziecku. Rodząca może dzięki temu uspokoić się, zmniejszyć swój lęk, a tym samym złagodzić bóle porodowe. Prawidłowy oddech zapewnia też poczucie większego kontrolowania przebiegu akcji porodowej oraz wspomaga sukcesywne parcie.

Oddech powinien być uzależniony od przebiegu fali skurczowej, czyli zsynchronizowany z rytmem skurczów macicy.

Oddech w pierwszym okresie porodu

Pierwszy okres porodu obejmuje wolne oddechy. Zaleca się wykonywać rytmiczne wdechy nosem z uniesieniem powłok brzusznych oraz powoli wydychać powietrze ustami. Ważne jest tu zachowanie odpowiedniego rytmu.

Oddech w czasie dalszych skurczów porodowych

Wraz ze stopniem zaawansowania skurczów rodząca powinna lekko zwiększać częstotliwość oddechów. Na tym etapie szybszy i krótszy oddech jest normalny. Wdech powietrza nadal odbywa się przez nos, a wydech ustami.

Oddychanie w okresie skurczów partych

W początkowej fazie skurczu wykonuje się kilka szybkich i płytkich oddechów. Na szczycie skurczu zaleca się ustawić przeponę w pozycji wdechowej z największą ilością powietrza. Wydech wykonuje się podczas parcia.

1.2. Odpowiednia pozycja w trakcie porodu

Pozycje zmieniają się najczęściej wraz z fazami porodu. W czasie pierwszego etapu porodu, w okresie rozwierania, kobiety najczęściej spacerują po sali. Przyjmują wówczas pozycję pionową. Przebywanie w takiej pozycji jest jak najbardziej wskazane, bowiem ruch poprawia krążenie, przyspiesza rozwieranie szyjki oraz sprzyja efektywniejszym skurczom macicy.

Uważa się, że także w trakcie samego porodu najefektywniejsza jest pozycja, w której kanał rodny skierowany jest do dołu, czyli pozycja wertykalna. Rodząca może tu zachować mobilność i wybierać takie ułożenie ciała, jakie jest dla niej najwygodniejsze – może klękać, kucać, chodzić, czy stać.

W praktyce najczęściej ulgę w bólach przynosi pozycja kuczna z lekkim odchyleniem do tyłu lub pozycja siedząca. W przypadku skurczów krzyżowych wygodna może być pozycja kolanowo-łokciowa.

Warto jednak mieć na uwadze to, że wybór pozycji pozostaje kwestią indywidualną i sama kobieta powinna decydować o tym, w jakim ułożeniu odczuwa najmniejszy ból i czuje się najbardziej komfortowo. Choć poród w pozycji wertykalnej przebiega szybciej, jest bardziej instynktowny i zmniejsza ryzyko pęknięć krocza, to dla niektórych kobiet może wiązać się z większym zmęczeniem. W takich sytuacjach najbardziej wskazana może okazać się tradycyjna pozycja horyzontalna.

2. Farmakologiczne metody łagodzenia bólu porodowego

Każdy poród jest inny. Dlatego naturalne metody łagodzenia bólu porodowego nie sprawdzają się we wszystkich przypadkach. Zwykle o metodzie decyduje się na podstawie tego, jak bolą skurcze porodowe oraz kondycji rodzącej. Czasem najlepszym rozwiązaniem są metody farmakologiczne, które zmniejszają wyczerpanie ciężarnej i pomagają jej skoncentrować się na porodzie.

W łagodzeniu bólu porodowego wykorzystuje się następujące metody farmakologiczne:

• analgezję wziewną – pacjentka przy pomocy maski twarzowej lub specjalnego ustnika okresowo oddycha mieszaniną tlenu i podtlenku azotu,
• analgezję regionalną – znieczulenie zewnątrzoponowe, znieczulenie podpajęczynówkowe lub połączone znieczulenie podpajęczynówkowe i zewnątrzoponowe,
• domięśniowe lub dożylne podawanie leków przeciwbólowych (opioidów).

2.1. Znieczulenie zewnątrzoponowe

W szpitalach można się spotkać z kilkoma metodami łagodzenia bólu porodowego. Najpopularniejszym sposobem jest znieczulenie zewnątrzoponowe (ZZO). Ma ono mnóstwo zalet, choć oczywiście nie jest też pozbawione wad.

Zalety ZZO:

• kobieta zachowuje pełną przytomność i może świadomie uczestniczyć w porodzie,
• ZZO zmniejsza ból możliwie najmniejszą dawką leku, możliwa jest modyfikacja stopnia znieczulenia,
• nie trzeba pozostawać w łóżku w pierwszym okresie porodu; konieczne jest to jedynie przez pierwsze 20 minut po założeniu cewnika,
• działa również po porodzie.

Wady ZZO:

• może wydłużyć okres porodu poprzez osłabienie czynności skurczowej macicy,
• może powodować spadki ciśnienia i bóle głowy,
• trzeba podjąć decyzję o znieczuleniu zanim rozwarcie będzie miało 7-8 cm, później jest to już niemożliwe,
• u 1 na 200 tysięcy przypadków występuje krwiak zewnątrzoponowy z porażeniem kończyn.

Aby zapobiec spadkowi ciśnienia, przed zabiegiem podaje się dożylnie 2 litry płynów. Następnie kobietę układa się na boku, z kolanami podciągniętymi do brody. Okolicę lędźwiową dezynfekuje się i znieczula. Anestezjolog wprowadza igłę do przestrzeni zewnątrzoponowej, a przez jej środek wpuszcza cieniutki cewnik, który jest później przymocowywany do skóry. Igła zostaje wyjęta natychmiast, natomiast giętką rureczkę usuwa się kilkanaście godzin po porodzie.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.