Leki psychotropowe - lista, wskazania i skutki uboczne
Leki psychotropowe to preparaty, które posiadają zdolność do przekraczania tak zwanej bariery krew-mózg oraz wpływania na funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego. Są stosowane głównie w psychiatrii, ale nie tylko. Co stanowi wskazanie do terapii? Jakie są rodzaje leków psychotropowych?
1. Co to są leki psychotropowe?
Leki psychotropowe to preparaty, których substancje aktywne posiadają zdolność do przenikania bariery krew-mózg oraz oddziaływania na ośrodkowy układ nerwowy. Z tego powodu wykorzystuje się je w psychiatrii, ale nie tylko.
Jakie są wskazania do stosowania leków psychotropowych? Okazuje się, że bardzo różne. Preparaty wykorzystuje się bowiem w leczeniu różnych zaburzeń psychicznych: depresji, stanów lękowych, ataków manii, zaburzeń odżywiania, w chorobie afektywnej dwubiegunowej czy schizofrenii, ale i bezsenności czy bólu neuropatycznego. Wszystkie leki psychotropowe wydawane są na zalecenie lekarza. Psychotropy bez recepty nie są dostępne.
2. Rodzaje leków psychotropowych i ich działanie
Leki psychotropowe, z uwagi na sposób oddziaływania na organizm i OUN, można podzielić dzieli się na:
- leki przeciwpsychotyczne (neuroleptyczne),
- leki przeciwlękowe (anksjolityczne),
- leki prokognitywne (nootropowe),
- leki normotymiczne,
- leki nasenne,
- leki przeciwdepresyjne (tymoleptyczne).
Jak działają poszczególne rodzaje leków psychotropowych?
- leki psychotropowe przeciwpsychotyczne (neuroleptyczne), wykorzystywane do leczenia psychoz w przebiegu schizofrenii, ale innych chorób i zaburzeń, dla których typowe są omamy i urojenia, obecnie najczęściej stosowane są atypowe leki neuroleptyczne zaliczane do preparatów nowej generacji,
- leki psychotropowe przeciwlękowe (anksjolityczne) mają działanie przeciwlękowe, nasenne i uspokajające. Do najczęściej stosowanych leków z tej grupy zaliczają się benzodiazepiny, hydroksyzyna, buspiron,
- leki psychotropowe prokognitywne (nootropowe) dbają o poprawę funkcji poznawczych, głównie koncentracji i pamięci,
- leki psychotropowe normotymiczne stabilizują nastrój. Stosuje się je w leczeniu i zapobieganiu manii w przebieguchoroby afektywnej dwubiegunowej oraz leczenia padaczki. Najbardziej popularne leki psychotropowe z tej grupy to węglan litu, karbamazepina, kwas walproinowy,
- leki psychotropowe nasenne, celem przyjmowania których jest krótkotrwałe leczenie zaburzeń snu. Do leków psychotropowych o działaniu nasennym zalicza się zaleplon, zolpidem, zopiklon.
- leki psychotropowe przeciwdepresyjne (tymoleptyczne). Stosuje się nie tylko do leczenia depresji i zaburzeń nastroju, ale i bólu neuropatycznego, zaburzeń odżywiania, zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych.
Wyróżnia się kilka rodzajów psychotropowych leków przeciwdepresyjnych. W zależności od tego, w jaki sposób oddziałują na neuroprzekaźniki w mózgu, są to:
- selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) – obecnie najczęściej stosowane,
- inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI),
- trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD) – wykazują dodatkowo działanie cholinolityczne i antyhistaminowe,
- inhibitory monoaminooksydazy (enzymu rozkładającego serotoninę i inne neuroprzekaźniki).
Leki psychotropowe przeciwdepresyjne to największa i najbardziej powszechna grupa leków psychotropowych. Jeśli chodzi o efekty leczenia psychotropami, trzeba wiedzieć, że ich przyjmowanie nie przynosi natychmiastowych efektów. W większości przypadków, by poczuć poprawę zdrowia, konieczna jest co najmniej kilkutygodniowa terapia.
3. Leki psychotropowe - skutki uboczne i przeciwwskazania
Bardzo ważne jest, by przed stosowaniem leków psychotropowych poinformować lekarza o wszystkich chorobach współistniejących, zwłaszcza schorzeniach układu sercowo-naczyniowego czy metabolicznych (np. cukrzycy).
Leki psychotropowe w ciąży należy zażywać raczej tylko w przypadku bezwzględnej konieczności. Jeżeli tylko można, unika się stosowania tego typu leków w tej grupie. Ze stosowaniem leków psychotropowych wiąże się ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.
Najczęściej obserwuje się takie skutki uboczne jak nudności, zawroty głowy, spadek libido, zaburzenia erekcji, wzrost masy ciała, senność lub bezsenność. U niektórych pacjentów pojawia się złośliwy zespół neuroleptyczny.
Jego symptomy to zaburzenia świadomości, pobudzenie psychoruchowe, wzmożone napięcie mięśniowe, tachykardia, wysoka gorączka, wzrost ciśnienia krwi. Innym poważnym powikłaniem jest złośliwy zespół serotoninowy. Jego objawy to wymioty, tachykardia, gorączka, biegunka, pobudzenie, drgawki i wzmożenie potliwości.
By zminimalizować ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, bardzo ważne jest, by stosować się do zaleceń lekarza w zakresie dawkowania, ale i nie spożywać napojów alkoholowych.
Czy leki psychotropowe uzależniają? Najczęściej nie. Wyjątek stanowią przeciwlękowe (benzodiazepiny), stąd zaleca się możliwie najkrótszą terapię.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.