Mechanizm błędnego koła
Mechanizm błędnego koła jest znany prawie wszystkim osobom cierpiącym na zaburzenia nerwicowe, chociaż zapewne nie wszyscy zdają sobie sprawę z jego istnienia. Wiąże się on z objawami somatycznymi zaburzeń nerwicowych oraz odczuwanym lękiem. Warto poznać ten mechanizm, gdyż zrozumienie jest pierwszym krokiem do przerwania błędnego koła napędzających się objawów nerwicy oraz negatywnych emocji.
1. Objawy nerwicy
Objawy nerwicy możemy podzielić na trzy główne grupy: emocjonalne, somatyczne oraz poznawcze. Do pierwszej grupy możemy zaliczyć lęk napadowy, lęk wolnopłynący, fobie, drażliwość, napięcie, chwiejność emocjonalną i temu podobne. Do zaburzeń poznawczych z kolei możemy przyporządkować takie objawy jak: derealizacja, depersonalizacja, trudności z koncentracją czy zapamiętywaniem.
Objawy somatyczne nerwicy obejmują bardzo szeroką grupę zaburzeń i mogą się w niej znaleźć w zasadzie dolegliwości bólowe i napięciowe z różnych części ciała – od bólu głowy do bólu brzucha, z brakiem czucia w pewnych częściach ciała czy obszarach skóry włącznie. Ponadto w somatycznych objawach nerwicy mieszczą się również zaburzenia równowagi czy chociażby zawroty głowy. Lista objawów somatycznych jest naprawdę długa, gdyby zechcieć wymieniać wszystko.
2. Czym jest mechanizm błędnego koła?
Cechą charakterystyczną nerwicy jest sprzężenie zwrotne zachodzące między różnymi grupami objawów. Najczęściej dotyczy emocji i objawów somatycznych nerwicy. Lęk jest tak silny, że wpływa na pojawienie się objawów w różnych częściach ciała. Na przykład osoba, która znajduje się w stanie paniki odczuwa przyspieszone bicie serca, pocenie się dłoni, duszność. Te objawy generują myśl: dzieje się ze mną coś niedobrego; umieram; zaraz się uduszę. Myśli te napędzają z kolei uczucie jakim jest… lęk. W ten sposób dochodzi do nasilenia się lęku, a ten z kolei nasila objawy somatyczne. Nakręcający się mechanizm błędnego koła nie ma więc końca. Lęk jest wciąż wzmacniany, aż do osiągnięcia punktu kulminacyjnego lęku, kiedy to stopniowo zaczyna opadać. Panika mija. Średnio jest to po kilku-kilkunastu minutach trwania napadu. Mechanizm ten jest obecny również w innych postaciach zaburzeń nerwicowych. Zawsze prowadzi do tego samego rezultatu, a mianowicie do wystąpienia lub nasilenia się lęku. Podobnym mechanizmem błędnego koła jest lęk przed lękiem. Dotyczy głównie pacjentów z lękiem napadowym. Doświadczenie ataku paniki jest tak silne, że pacjent boi się jego kolejnego wystąpienia. Lęk ten generuje jednak kolejny napad.
Często też lęk przed lękiem doprowadza do agorafobii. Po tym jak atak paniki pojawia się w konkretnym miejscu, pacjent zaczyna tego miejsca unikać. Po pewnym czasie doznaje jednak kolejnego ataku i obszar, w którym czuje się swobodnie zaczyna się zawężać. Po jakimś czasie pacjent zaczyna czuć się bezpiecznie jedynie w swoim własnym mieszkaniu, którego stara się nie opuszczać.
3. Jak zapobiec mechanizmowi błędnego koła?
Przede wszystkim mechanizm ten należy przerwać. Najłatwiej jest to zrobić za pomocą poznawczego przepracowania myśli, które pojawiają się w momencie zaobserwowania objawów somatycznych. Na przykład pacjenci z lękiem napadowym bardzo często w trakcie ataku doznają uczucia, jakby zaraz mieli umrzeć. W takiej chwili warto wypracować sposób reagowania na pewne bodźce. W sytuacji napadu lęku pacjent powinien zatrzymać nakręcający się mechanizm lęku poprzez powiedzenie swoim myślom: stop! To tylko jeden z objawów lęku, który minie.
4. Lęk napadowy
Istotne jest to, że lęk nie może trwać w nieskończoność. Jego maksymalne nasilenie w pewnym momencie mija. Stan paniki trwać może maksymalnie do 20 minut, choć jest to sprawą indywidualną. Uczucie to jest tak wyczerpujące, że lęk po osiągnięciu punktu kulminacyjnego stopniowo opada, a pacjent uspokaja się i staje się senny. Świadomość, że mechanizm powstawania lęku napadowego jest zawsze taki sam może pomóc pacjentowi zignorować objawy i wyhamować mechanizm błędnego koła.
Bardzo dobre rezultaty w terapii lęku i opanowywaniu mechanizmu błędnego koła przynoszą techniki poznawczo-behawioralne.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.