Mentol – działanie, właściwości, zastosowanie i szkodliwość
Mentol jest związkiem organicznym z grupy alkoholi, który zalicza się do terpenów. To substancja pochodzenia naturalnego. Ze względu na działanie, wykorzystuje go przemysł kosmetyczny, spożywczy, farmaceutyczny i medyczny. Jakie ma właściwości? Czy jest szkodliwy?[tableofcontents]
1. Co to jest mentol?
Mentol to związek chemiczny będący alkoholem należącym do grupy monoterpenów monocyklicznych. Pod względem chemicznym jest bezbarwną, krystaliczną substancją słabo rozpuszczalną w wodzie. Dobrze rozpuszcza się w rozpuszczalnikach organicznych (np. etanol, metanol, tłuszcze). Ma charakterystyczny smak i orzeźwiający zapach.
Mentol a mięta
Naturalnie mentol występuje w przyrodzie, głównie w roślinach z rodzaju mięta (Mentha L.). Jego najważniejsze źródła to mięta japońska i inne gatunki mięty.
Najpopularniejsze odmiany to: mięta pieprzowa (Mentha × piperita L.) czy mięta polna (Mentha arvensis L.). Zawierają go także rośliny z rodziny Lamiaceae (Jasnotowate), do których należy lawenda, melisa, szałwia czy bazylia.
2. Zastosowanie mentolu
Mentol jest głównym składnikiem miętowego olejku eterycznego. W postaci czystej jest otrzymywany na drodze krystalizacji (z olejku eterycznego). Na skalę przemysłową produkowany jest ze źródeł naturalnych lub drogą syntetyczną (mentol syntetyczny to racemat pozyskiwany na drodze wymrażania z olejku).
Substancja znajduje zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu. Mentol jest składnikiem:
- kosmetyków, głównie szamponów, płynów do kąpieli i pod prysznic, dezodorantów i perfum,
- środków higienicznych. Jest na przykład używany do produkcji past do zębów, płynów do płukania jamy ustnej czy chusteczek higienicznych,
- szeroko rozumianej chemii gospodarczej, w tym płynów do mycia naczyń, środków piorących czy płynów do czyszczenia podłóg,
- papierosów mentolowych,
- produktów spożywczych. Nadaje zapach i smak napojom, gumom do żucia, cukierkom czy czekoladkom,
- maści, leków, suplementów diety i leków naturalnych oraz produktów aptecznych (np. plastry). Mentol go stosować zarówno zewnętrznie (na skórę), jak i wewnętrznie (do spożycia czy aplikacji na błony śluzowe np. gardła).
Mentol w medycynie
Mentol jest substancją obecną w lekach do użytku zewnętrznego i wewnętrznego: chłodzących, przeciwbólowych, na przykład na stłuczenia i obrzęki, ale i przeziębienie bądź katar czy niestrawność.
Zawiera go wiele preparatów aptecznych. To na przykład maść końska chłodząca, żel chłodzący po oparzeniu, tabletki do ssania na gardło, plastry chłodzące z mentolem czy nalewka ziołowa, sztyfty do nosa lub spraye do gardła, krople na żołądek, specyfiki na trawienie
3. Właściwości lecznicze mentolu
Mentol, stosowany zewnętrznie i miejscowo, wykazuje właściwości prozdrowotne i lecznicze. I tak działa:
- przeciwzapalnie,
- udrażniająco na nos, zmniejsza jego obrzęk i katar,
- odkażająco, dezynfekująco,
- przeciwbólowo,
- znieczulająco,
- przeciwświądowo,
- bakteriobójczo.
Stosowany doustnie, czyli wewnętrznie, wspiera trawienie, łagodzi dolegliwości związane z niestrawnością, ból brzucha, nudności, niestrawność.
Jak działa olejek mentolowy stosowany na obolałe mięśnie? Po aplikacji, ponieważ drażni zakończenia nerwowe w skórze odpowiedzialne za przewodzenie zimna, powoduje odczuwanie chłodu (wywołuje efekt „gęsiej skórki”, to tzw. działanie pilomotoryczne).
Z czasem, gdy dochodzi do aktywacji receptorów, następuje wzrost temperatury w mięśniach. To prowadzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych i rozgrzania obolałego miejsca.
Co istotne, mentol selektywnie aktywuje receptory opioidowe oraz zmniejsza wrażliwość zakończeń nerwowych przewodzących odczucia bólowe, tonuje więc ból.
4. Czy mentol jest szkodliwy?
U osób wrażliwych mentol może wywoływać działania niepożądane. Do najczęściej spotykanych skutków ubocznych zalicza się pieczenie, podrażnienie, zaczerwienienie, ból, obrzęk lub pęcherze w miejscu aplikacji preparatu z mentolem.
Mentol uznaje się za bezpieczny składnik leków czy środków kosmetycznych, jednak stosowanie go w bardzo dużych ilościach może doprowadzić do zatrucia. W wysokich dawkach mentol prowadzi do podrażnienia układu oddechowego lub pokarmowego, w skrajnych przypadkach do śmierci.
Mentol krystaliczny - jak stosować?
Szczególnie ostrożnie należy stosować mentol krystaliczny. Zawsze należy kierować się instrukcjami zawartymi w ulotce dołączonej do produktu. Nie jest zalecane aplikowanie go na skórę czy zażywanie doustne (stanowi dodatek do maści na bóle mięśni i stawów oraz domowych środków czystości, wykorzystywany jest także w saunie). Ważne jest, by nie przekraczać zalecanych dawek.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.