Nadczynność przytarczyc - objawy, przyczyny, powikłania, leczenie
Nadczynność przytarczyc polega na zwiększeniu w surowicy stężenia parathormonu – hormonu przytarczyc, którego nadmiar powoduje hiperkalcemię (wzrost poziomu wapnia) oraz hipofosfatemię (spadek poziomu fosforanów we krwi). Przytarczyce to niewielkie gruczoły dokrewne położone w obrębie szyi tuż obok tarczycy. Gruczoły te grają główną rolę w procesie regulacji gospodarki wapniowej. Wydzielają parathormon, w skrócie oznaczany PTH, który wraz z kalcytoniną – hormonem wydzielanym przez komórki C tarczycy - i aktywną postacią witaminy D uczestniczy w regulacji gospodarki wapniowej.
1. Nadczynność przytarczyc - objawy i przyczyny
Do najczęściej pojawiających się objawów nadczynności przytarczyc należą:
- bóle kostne i wrażliwość na ucisk,
- złamania kości, osteoporoza z tworzeniem się torbieli kostnych,
- kolka nerkowa (wynika z obecności kamieni w drogach moczowych),
- krwiomocz i zwiększone wydalanie moczu,
- bóle brzucha (mogą wskazywać na zapalenie trzustki lub wrzody żołądka),
- utrata łaknienia,
- nudności i wymioty,
- zaparcia,
- depresja, psychoza.
Niekiedy choroba może przebiegać bezobjawowo, a zwiększone stężenie wapnia w surowicy wykrywane jest przypadkowo.
Przyczyny nadczynności przytarczyc to:
- Gruczolaki przytarczyc – pierwotna nadczynność przytarczyc. Niekiedy mogą im towarzyszyć guzy innych narządów wydzielania wewnętrznego. Choroba jest wówczas uwarunkowana genetycznie.
- Przerost przytarczyc w przebiegu przewlekłej niewydolności nerek oraz zespołu upośledzonego wchłaniania w przewodzie pokarmowym – wtórna nadczynność przytarczyc. Niewydolne nerki nie przekształcają wystarczającej ilości witaminy D do jej aktywnej formy i w niewystarczającym stopniu wydalają fosforany. W wyniku kumulacji fosforanów w organizmie powstaje nierozpuszczalny fosforan wapnia i powoduje obniżenie wapnia zjonizowanego z krążenia. Oba mechanizmy prowadzą do hipokalcemii i w następstwie tego do nadmiernego wydzielania parathormonu i wtórnej nadczynności przytarczyc.
- Jedną z częstych przyczyn hiperkalcemii są przerzuty nowotworowe do kości. U tych chorych nie stwierdza się zmian patologicznych w przytarczycach.
Czynniki ryzyka nadczynności przytarczyc:
- przebycie krzywicy lub niedobór witaminy D,
- choroby nerek,
- nadużywanie środków przeczyszczających,
- nadużywanie preparatów naparstnicy,
- płeć żeńska, wiek powyżej 50 lat.
2. Nadczynność przytarczyc - powikłania
Możliwe powikłania nadczynności przytarczyc obejmują:
- przełom hiperkalcemiczny,
- zaćmę,
- kamicę nerkową, uszkodzenie nerek,
- wrzody żołądka lub dwunastnicy,
- patologiczne złamania kości,
- psychozę,
- pooperacyjną niedoczynność przytarczyc,
- pooperacyjną niedoczynność tarczycy.
Nadaktywność przytarczyc wpływa na kości, zęby, naczynia krwionośne, nerki, układ pokarmowy, ośrodkowy układ nerwowy i skórę. Choroba dotyczy zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Najczęściej pojawia się u osób w wieku 30-50 lat.
3. Nadczynność przytarczyc - leczenie
Celem leczenia jest usunięcie nadczynności przytarczyc. Gruczolaki przytarczyc usuwa się chirurgicznie, natomiast wtórną nadczynność przytarczyc leczy się farmakologicznie. Ponadto zaleca się spożywanie diety ubogowapniowej (z ograniczeniem mleka i jego przetworów) oraz wypijanie dostatecznie dużej ilości płynów w celu niedopuszczenia do tworzenia się kamieni nerkowych. Przeciwwskazane są potrawy ostre i mocno przyprawione, które mogą drażnić żołądek i sprzyjać powstawaniu wrzodów.
Leczenie farmakologiczne nadczynności przytarczyc polega na podawaniu diuretyków, zwiększających wydalanie sodu i wapnia. W leczeniu przełomu hiperkalcemicznego podaje się kalcytoninę (hormon produkowany przez komórki C tarczycy, który obniża stężenie wapnia w surowicy), sterydy i bisfosfoniany.
Leczenie wtórnej nadczynności przytarczyc polega na ograniczeniu przyjmowania fosforanów w diecie, suplementacji aktywną formą witaminy D, stosowaniu leków wiążących fosforany w przewodzie pokarmowym (różnego rodzaju węglany wapnia).
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.