Najczęstsze objawy niedoboru potasu. Co powinno być dla nas powodem do niepokoju?

Zazwyczaj o potasie mówi się przy okazji opisywania sodu i chloru, ponieważ występują one przede wszystkim w płynie, który otacza komórki. Potas zaś znajduje się wewnątrz komórek. Te wszystkie trzy składniki określa się mianem elektrolitów ze względu na to, że ich zadaniem jest przenoszenie ładunków elektrycznych, wspierają pracę układu nerwowego i wspomagają funkcje błon komórkowych.

Potas, sód i chlor współpracują ze sobą, by utrzymać odpowiednią dystrybucję płynów w organizmie. Potas to niezwykle aktywny pierwiastek, aktywizujący ponad 40 reakcji enzymatycznych. Ma właściwości zasadowe, pomaga w zachowaniu właściwego pH. Razem z wapniem i magnezem reguluje kurczenie i rozkurczanie się mięśni.

Potas występuje w wielu rodzajach żywności, m.in. w warzywach i owocach (szczególnie popularnym źródłem są ziemniaki i banany), a także w mięsie, mleku oraz zbożach. Bogate w ten składnik są także groch, fasola, suszone owoce, sok pomarańczowy, awokado i morele. Mimo tego, że są to produkty, po które każdego dnia sięga wielu z nas, niedobór potasu nie jest wcale zjawiskiem odosobnionym.

Potas, tak samo jak każdy inny składnik w organizmie, powinien być na odpowiednim poziomie, aby prawidłowo pełnił swoje funkcje. W naszym organizmie zachodzą jednak różne procesy, które wpływają na to, że zawartość potasu może się obniżać. Jeśli jego poziom spada poniżej 3,5 mmoli na litr, to mamy do czynienia z tak zwaną hipokaliemią, czyli niedoborem potasu. Hipokaliemia może być np. następstwem odwodnienia spowodowanego uciążliwymi, częstymi wymiotami, uporczywą biegunką lub intensywnym wysiłkiem fizycznym.

Do nadmiernego wydalania potasu może także dochodzić wskutek niektórych schorzeń, takich jak:

• niewydolność serca,
• marskość wątroby,
• nadczynność kory nadnerczy,
• zespół Cushinga (patologiczne zmiany w układzie ruchu),
• naczyniowo-nerkowe nadciśnienie tętnicze,
• niektóre choroby nerek,
• oparzenia, rany,
• przyjmowanie leków moczopędnych i przeczyszczających. 

Nie bez znaczenia ma w tym przypadku również sposób odżywiania. Na brak potasu mogą cierpieć osoby stosujące rygorystyczne diety odchudzające, diety eliminacyjne i wszelkiego rodzaju głodówki. Osoby pijące zbyt dużą ilość kawy, czy innych napojów z kofeiną i mocną herbatę także mogą mieć niższy poziom potasu we krwi. 

Hipokaliemia może nie dawać żadnych sygnałów, jeśli mamy do czynienia z łagodną postacią niedoboru - wynik nieznacznie poniżej normy. Zazwyczaj im większy jest niedobór zawartości poziomu potasu w surowicy krwi, a jednocześnie im szybciej on spada, tym objawy będą bardziej nasilone. 

Zmęczenie

Jednym z częściej występujących objawów niedoboru potasu jest zmęczenie, spowodowane kilkoma czynnikami. Po pierwsze jest ono związane z tym, że potas pomaga w regulowaniu skurczy mięśni i gdy dochodzi do jego niedoboru, mięśnie zaczynają wytwarzać słabsze skurcze. Inna kwestia to wpływ niedoboru potasu na to, jak organizm korzysta ze składników odżywczych, co w konsekwencji także może zwiększać zmęczenie. 

Problemy trawienne

Zaburzenia w funkcjonowaniu układu trawiennego to kolejny objaw hipokaliemii. Przyczyną jest to, że niedobory potasu negatywnie wpływają na osłabienie skurczy układu trawiennego, co w efekcie spowalnia przepływ spożytego jedzenia. W konsekwencji organizm narażony jest na wzdęcia i zaparcia.

Zaburzenia rytmu serca

Wśród innych sygnałów, mogących świadczyć o niedoborze potasu, są zaburzenia rytmu serca. Ma to związek z przepływem potasu do i z komórek serca, którego jednym z zadań jest uczestniczenie w regulowaniu bicia serca. Brak odpowiedniej ilości potasu może zaburzyć ten przepływ, skutkując nieprawidłowym rytmem serca, czyli tak zwaną arytmią.

Skurcze mięśni, mrowienie, drętwienie

Bolesne skurcze mięśni, a także uciążliwe mrowienie i drętwienie różnych części ciała, określane mianem parestezji, to również charakterystyczne objawy hipokaliemii. Zazwyczaj uczucie mrowienia obejmuje nogi, stopy, dłonie i ramiona - choć zdarza się każdemu, (np. w wyniku siedzenia w niekomfortowej pozycji przez dłuższy czas), to gdy skurcze występują zbyt często, warto sprawdzić poziom potasu.

Problemy w oddychaniu

Wymieniając poważne objawy braku odpowiedniej ilości potasu, nie można zapominać o trudnościach w oddychaniu. Do oddychania potrzebnych jest szereg mięśni, które ułatwiają płucom wdychanie i wydychanie powietrza. Do skurczu tych mięśni niezbędny jest właśnie ten cenny pierwiastek.

Innymi, często występującymi objawami hipokaliemii jest wzmożone oddawanie moczu, wysokie ciśnienie krwi, a czasami, w rzadkich przypadkach nudności i wymioty, problemy z koncentracją i zaburzona tolerancja glukozy.

Skutki hipokaliemii zależą w dużej mierze od nasilenia zaburzenia w organizmie (ilości potasu w surowicy krwi i tempa narastania hipokaliemii). Krótkotrwały niedobór potasu nie niesie ze sobą zazwyczaj poważnego zagrożenia dla organizmu i nie musi być powodem do niepokoju. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku przewlekłej hipokaliemii. Jeśli jesteśmy narażeni na nią przez dłuższy czas, może skutkować rozmaitymi powikłaniami zdrowotnymi, a nawet doprowadzić do tragicznych konsekwencji. Mowa tu o takich konsekwencjach zdrowotnych, jak nadciśnienie, udar mózgu, a w skrajnych przypadkach śmierć.

Źródła

1. Dagmara Dąbek