Niszczy serce i mózg. Naukowcy znaleźli tarczę ochronną na zachodnią dietę

Zachodnia dieta to sposób odżywiania oparty na produktach wysokoprzetworzonych, które zawierają dużo tłuszczów nasyconych, cukru, soli i kalorii, a przy tym niewiele błonnika, witamin i składników mineralnych. W jadłospisie dominują fast foody, słodycze, słodzone napoje, białe pieczywo i smażone potrawy.

Taki model żywienia prowadzi do nadmiernego spożycia kwasów tłuszczowych omega-6 przy jednoczesnym niedoborze omega-3, przez co w organizmie łatwiej rozwijają się stany zapalne. Długotrwałe stosowanie diety zachodniej powoduje:

• zaburzenia gospodarki glukozowo-insulinowej,
• wzrost poziomu cholesterolu LDL,
• odkładanie tłuszczu w narządach.

Badania wskazują, że osoby odżywiające się w ten sposób mają nawet o 30-40 proc. wyższe ryzyko chorób sercowo-naczyniowych i problemów z pamięcią w porównaniu z tymi, którzy przestrzegają zasad diety śródziemnomorskiej.

Naukowcy na łamach "International Journal of Obesity" wykazali, że zachodnia dieta dotyka nie tylko kwestii sylwetki i zdrowia serca, ale też pracy mózgu. W badaniu opublikowanym w International Journal of Obesity zaobserwowano, że już kilka tygodni odżywiania się w ten sposób może zaburzyć tzw. funkcjonalną hiperemię, czyli mechanizm odpowiedzialny za dopływ krwi i tlenu do aktywnych obszarów mózgu. To zjawisko jest niezwykle ważne dla koncentracji, pamięci i zdolności uczenia się.

W doświadczeniu na modelu zwierzęcym ograniczony przepływ krwi utrzymywał się nawet po zaprzestaniu diety, więc sugeruje to trwałe skutki dla układu nerwowego. Tłuszcze nasycone i cukier w nadmiarze prowadziły też do mikrozapaleń w tkance mózgowej, a taka "dolegliwość" może przyspieszać procesy starzenia się neuronów i pogarszać ich komunikację.

Badacze zauważyli jednak, że wprowadzenie do diety tłuszczów omega-3 może odwrócić część negatywnych zmian wywołanych przez zachodni sposób żywienia. Uzupełnienie kwasów tłuszczowych DHA, czyli jednego z głównych składników omega-3, przywróciło prawidłowy przepływ krwi w mózgu i stabilność metaboliczną.

Kwasy omega-3 dbają o elastyczność błon komórkowych neuronów, zmniejszają stan zapalny i poprawiają komunikację między komórkami nerwowymi. Naturalnym źródłem DHA są tłuste ryby morskie, takie jak łosoś, makrela i śledź. Roślinnym źródłem kwasów omega-3, czyli ALA są orzechy włoskie, siemię lniane i olej lniany.

Systematyczne uwzględnianie tych produktów w jadłospisie może działać jak zdrowotna tarcza dla mózgu i serca, a przy tym wspierać prawidłowe krążenie i utrzymanie stabilnego poziomu energii.

Negatywny wpływ zachodniej diety na mózg idzie w parze ze zmianami w układzie krążenia. Nadmiar tłuszczów nasyconych i cukru prowadzi do wzrostu stężenia cholesterolu LDL, gromadzenia się tłuszczu w ścianach naczyń oraz pogorszenia elastyczności tętnic.

Z czasem utrudnia to przepływ krwi i zwiększa ryzyko nadciśnienia, miażdżycy oraz choroby wieńcowej. Już po kilku tygodniach diety skupionej na wysokoprzetworzonej żywności można zaobserwować wzrost markerów stanu zapalnego i pogorszenie funkcji śródbłonka naczyniowego.

Uwzględnienie w menu produktów zawierających kwasy omega-3, błonnik i antyoksydanty przywróci stabilność lipidową, wesprze rozszerzanie naczyń i poprawi transport tlenu do tkanek. Wymienione czynniki mają niezwykle ważne znaczenie dla zdrowia serca.

Wnioski z badań można z powodzeniem zastosować w codziennym jadłospisie, bez konieczności radykalnych zmian lub drogich kuracji. Wystarczy stopniowo ograniczać produkty wysoko przetworzone, niskiej jakości tłuszcze i słodzone napoje, a w ich miejsce wybierać jedzenie oparte na naturalnych składnikach.

Warto częściej sięgać po ryby morskie, orzechy, siemię lniane, warzywa i pełne ziarna, ponieważ są to produkty, które dostarczają kwasy omega-3, błonnik i przeciwutleniacze. Zmiana rodzaju tłuszczów ma szczególne znaczenie, dlatego zamiast olejów rafinowanych lepiej używać oliwy z oliwek lub oleju rzepakowego tłoczonego na zimno.

Uzupełnieniem diety powinna być codzienna aktywność fizyczna, ponieważ przekłada się ona na poprawę krążenia, wzmocnienie działania kwasów omega-3 i dodatkowo chroni układ sercowo-naczyniowy. Takie proste modyfikacje ułatwiają utrzymanie lepszych proporcji omega-6 do omega-3, która jest ważna dla metabolizmu, pracy serca oraz układu nerwowego.

Coraz więcej badań potwierdza, że sposób odżywiania ma bezpośredni wpływ na zdrowie serca i mózgu. Najlepiej przebadanym modelem żywienia ochronnego jest dieta śródziemnomorska oraz jej odmiana, czyli dieta MIND, czyli połączenie zasad śródziemnomorskich z dietą DASH. Opiera się ona na warzywach, owocach jagodowych, pełnych ziarnach, rybach, orzechach i oliwie z oliwek, a więc produktach bogatych właśnie w kwasy omega-3, antyoksydanty i polifenole.

Takie połączenie wspiera krążenie, redukuje stany zapalne i poprawia funkcje poznawcze. W badaniach populacyjnych osoby stosujące ten model żywienia miały nawet o 30-50 proc. mniejsze ryzyko chorób neurodegeneracyjnych i sercowo-naczyniowych. To dowód, że codzienny jadłospis pełen naturalnych składników może mieć niesamowity wpływ na sprawność umysłu i wydolność układu krążenia.

Zachodnia dieta kusi wygodą i smakiem, ale z czasem odbiera organizmowi to, co najcenniejsze, czyli sprawne serce i zdrowy mózg. Nadmiar cukru, tłuszczów nasyconych i przetworzonych produktów tworzy możliwości do szybszego starzenia się i utraty umysłowej wydolności. Jednak odpowiednie proporcje kwasów omega-3 i omega-6, codzienna porcja warzyw, ryb, orzechów oraz umiarkowany ruch mogą odwrócić skutki tej niekorzystnej diety i wyregulować zdrowotną stabilność.

Artykuł zainspirowany badaniem: https://www.nature.com/articles/s41366-025-01711-x Pozostałe źródła: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10302286/ https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10401939/

Źródła

1. NaukaJedzenia.pl