Nadczynność tarczycy – objawy, badania

Niekiedy zdarza się, że tarczyca wydziela nadmierne ilości hormonów. Prowadzi to do powstania choroby, jaką jest nadczynność tarczycy. Świadczą o niej charakterystyczne symptomy. Nie zawsze jednak objawy nadczynności tarczycy są jednoznaczne, nie zawsze pojawiają się jednocześnie i są takie same u każdego chorego.

1. Co to jest nadczynność tarczycy

Nadczynność tarczycy jest chorobą, która charakteryzuje się nadmiernym wydzielaniem hormonów tarczycy. Jej objawy są dość dokuczliwe, może dodatkowo powodować wiele powikłań, z których najgroźniejszy to przełom tarczycowy.

Nadczynność tarczycy, inaczej hipertyreoza (łac. hyperthyreosis lub hyperthyreoidismus) ma miejsce, gdy tarczyca wydziela nadmierną ilość hormonów: tyroksyny (T4), kalcytoniny i trijodotyroniny (T3).

Zobacz film: "Jak objawia się nadczynność i niedoczynność tarczycy?"

Hormony te są bardzo istotne, gdyż wpływają na funkcjonowanie większości tkanek w ciele człowieka. Wpływają m.in. na produkcję ciepła i metabolizm.

Funkcjonowanie tarczycy jest kontrolowane przez przysadkę mózgową, która uwalnia TSH (hormon tyreotropowy) i pobudza tarczycę, aby wydzielała hormony T3 oraz T4.

Nadczynność tarczycy polega na przeroście gruczołu tarczycowego, któremu towarzyszy przyspieszenie akcji serca i wytrzeszcz gałek ocznych. Nadczynność tarczycy jest częstą chorobą endokrynologiczną, dotyczy 1-2% dorosłych osób.

Choroba ta dotyka przede wszystkim kobiety w wieku 20-40 lat, rzadko chorują na nią dzieci.

Tak jak w przypadku innych chorób, tak i w nadczynności tarczycy, bardzo ważne jest rozpoznanie objawów. Zmiany zachodzące w gruczole nie są bowiem widoczne gołym okiem.

Jednym z najważniejszych objawów nadczynności tarczycy jest utrata masy ciała w szybkim tempie. Osoba chora stale odczuwa głód i mimo, że często je, jego waga się nie zmienia.

1.1. Przyczyny nadczynności tarczycy

Wśród przyczyn nadczynności tarczycy wymieniamy:

• choroby zapalne tarczycy,
• wole rozlane toksyczne,
• wole guzkowe toksyczne,
• choroba Gravesa–Basedowa,
• podostre zapalenie tarczycy (pierwsza faza choroby de Quervain),
• autoimmunologiczne przewlekłe zapalenie tarczycy (pierwsza faza choroby Hashimoto),
• guzy trofoblastu,
• guzy przysadki mózgowej, które wydzielją TSH,
• przyjmowanie nadmiernej ilości jodu np. w suplementach (Jod-Basedow),
• nadmierne dawki hormonów tarczycy (Thyreotoxicosis factitia).

Innym istotnym czynnikiem ryzyka jest płeć żeńska, ponieważ nadczynność tarczycy jest diagnozowana aż pięć razy częściej niż u płci męskiej.

2. Objawy chorej tarczycy

Najczęstszymi objawami nadczynności tarczycy są: kołatanie serca, nerwowość, wole, drżenie rąk, duszność, biegunki, osłabienie oraz pieczenie i łzawienie oczu.

2.1. Kołatanie serca, nerwowość

Jednym z ważniejszych objawów nadczynności tarczycy jest też nerwowość, niestabilność emocjonalna, drażliwość. Osoby cierpiące na nadczynność tarczycy są ciągle rozdrażnione, wpadają w złość, nie potrafią się skoncentrować.

Objaw ten nasila się, gdy chory musi sprostać wielu obowiązkom czy to rodzinnym, czy zawodowym.

Osoba z nadczynnością może też uskarżać się na zbyt szybkie zmęczenie, które połączone jest z kołataniem serca.

Objaw ten może być szczególnie niebezpieczny – istnieje ryzyko, że przekształci się w migotanie przedsionków, które z kolei doprowadzi do niewydolności serca.

2.2. Wole tarczycowe

Pojawia się w zaawansowanym etapie choroby. Jest to widoczny objaw nadczynności tarczycy – gruczoł tarczycowy jest powiększony, jeżeli znacznie, mogą pojawić się trudności w oddychaniu, przełykaniu pokarmów, uczucie ucisku w okolicach szyi ("za ciasny kołnierzyk").

W przypadku nadczynności tarczycy mówi się o wolu guzkowym toksycznym – guzki wytwarzają dużą ilość hormonów tarczycy, stąd ich nadmiar w organizmie.

2.3. Wrażliwość na ciepło i chora tarczyca

Objawami nadczynności tarczycy są również nadmierna potliwość i nadwrażliwość na ciepło. W nadczynności tarczycy organizm chorej osoby przyspiesza metabolizm, przez co organizm wytwarza więcej ciepła i aby się go pozbyć, poci się.

Osoba chora stale ma wilgotne dłonie, jest to dosyć charakterystyczny objaw. Osoba chora bardzo źle znosi upały, w okresie zimowym zaś nie marznie, jego ubiór jest więc stosunkowo lekki.

Zwykle cierpi na wzmożone pragnienie, które towarzyszy mu niezależnie od pory roku i pogody.

2.4. Jak poprawić kondycję paznokci?

Osobom chorym pogarsza się kondycja paznokci i włosów - włosy stają się rzadkie i cienkie, bardzo trudno je ułożyć. Paznokcie stają się ciemniejsze, mają nierówną powierzchnię i są łamliwe.

Warto sprawdzić, czy przyczyną takiego stanu rzeczy jest tylko tarczyca, czy też mają na to wpływ również inne dolegliwości.

2.5. Łzawienie tarczycy

U chorych na niedoczynność tarczycy łzy pojawiają sie zwykle przy ostrym świetle i wietrze. Oczy mogą boleć, piec. Chorzy mogą odczuwać wrażenie "piasku pod powiekami", obraz bywa podwójny lub zamazany.

Po konsultacji lekarskiej można zastosować tzw. sztuczne łzy. W dni słoneczne może przynieść ulgę noszenie ciemnych okularów przeciwsłonecznych.

Nadczynność tarczycy może także dawać objawy trudne do zauważenia. Mówimy wtedy o utajonej (subklinicznej) postaci nadczynności tarczycy.

2.6. Symptomy nadczynności tarczycy

Objawami nadczynności tarczycy są również:

• drżenie rąk,
• duszność,
• biegunki (związane z przyspieszoną przemianą materii),
• łzawienie, pieczenie oczu,
• osłabienie mięśni nóg.

2.7. Dolegliwości skórne

Dolegliwości skórne, przy nadczynności tarczycy pojawiają się na stopach i podudziach czerwone, mocno swędzące plamy. Nogi nad kostkami mogą być opuchnięte.

2.8. Przełom tarczycowy

Bardzo rzadkim, ale niestety najgroźniejszym powikłaniem nadczynności tarczycy jest tzw. przełom tarczycowy, inaczej mówiąc nasilenie objawów nadczynności tarczycy. Stan ten jest bezpośrednim zagrożeniem życia, gdyż może prowadzić do zapaści krążeniowej, a w konsekwencji do śmierci.

3. Badania tarczycy

Aby zdiagnozować nadczynność tarczycy trzeba wykonać badanie poziomu hormonów T3, T4, TSH. Może być konieczne również wykonanie badania USG tarczycy, dzięki któremu lekarz będzie mógł ocenić rozmiar guzków tarczycowych. Lekarz może też zlecić wykonanie biopsji, by stwierdzić, czy guzki te są złośliwe.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.