Odbiera zdrowie, siły i płodność. Endometrioza dotyczy co 10. kobiety

Endometrioza to przewlekła choroba zapalna, w której komórki błony śluzowej macicy (endometrium) występują poza jamą macicy, najczęściej w obrębie miednicy, ale także w jelitach, pęcherzu, płucach, a nawet w mózgu czy gałce ocznej.

Choć endometrioza nie jest nowotworem, jej przebieg przypomina procesy rozrostowe – zmiany mogą naciekać sąsiednie narządy, prowadzić do przewlekłego bólu i niepłodności.

To choroba hormonalno-immunologiczna o nie do końca poznanych przyczynach. Istnieją różne teorie jej powstawania, m.in. teoria miesiączkowania wstecznego, toksyczna czy epigenetyczna.

- Jest to choroba, która bardzo mocno obniża jakość życia – w każdym obszarze. Przede wszystkim bardzo długa jest droga do diagnozy i to jest pierwsza ogromna trudność. (...) Kobiety z endometriozą czują się zdradzone przez swoje ciało – zauważyła w rozmowie z portalem WP Kobieta dr n. psych. Dorota Chmielewska-Łuczak z Instytutu Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego.

Zobacz także: Polki latami szukają diagnozy. Słyszą, że "taka ich uroda"

Rozpoznanie endometriozy jest często dramatycznie opóźnione – średni czas od pierwszych objawów do diagnozy wynosi w Polsce 9 lat, choć niektóre kobiety czekają nawet kilkanaście. Powód? Objawy bywają niespecyficzne i są mylone z innymi schorzeniami.

- Niestety objawy endometriozy są bardzo różnorodne, wielonarządowe i mogą być bardzo mylące. Przez to pacjentki nawet latami chodzą do różnych specjalistów, ale żaden nie potrafi znaleźć przyczyny ich dolegliwości – wyjaśnił w rozmowie z WP abcZdrowie ginekolog dr Jacek Tulimowski.

Do najczęstszych objawów endometriozy należą:

• silne bóle menstruacyjne, które nie ustępują po lekach,

• ból owulacyjny, ból przy współżyciu, ból przy oddawaniu moczu lub wypróżnianiu,

• przewlekłe zmęczenie,

• biegunki lub zaparcia, szczególnie okołomiesiączkowe,

• problemy z zajściem w ciążę.

Kobiety trafiają często do gastrologów, urologów, a nawet psychiatrów, zanim zostaną skierowane do ginekologa specjalizującego się w endometriozie. Zdarza się również, że choroba mylona jest z zespołem jelita drażliwego lub z nowotworem. Niejednokrotnie kobiety były leczone onkologicznie, zanim postawiono właściwą diagnozę.

- Nie zawsze też ginekolog potrafi udzielić pomocy takiej pacjentce i wykryć chorobę. To niestety bardzo trudna jednostka chorobowa, która wymaga kompleksowego podejścia i często połączenia wielu objawów, a także szczegółowego wywiadu, którego niestety wielu lekarzy nie robi, mimo że niejednokrotnie są do tego przesłanki – dodał lekarz.

Zobacz także: Cierpią miliony Polek. "Z objawami borykam się od 15. roku życia"

Podstawą diagnostyki endometriozy jest szczegółowy wywiad lekarski oraz badanie USG transwaginalne przeprowadzane przez przeszkolonego specjalistę. W niektórych przypadkach konieczna jest laparoskopia diagnostyczna.

- Wyleczyć tej choroby się nie da. Trzeba raczej mówić o postępowaniu niż o leczeniu, które powinno być dopasowane do tego, jakie są priorytety pacjentki. (...) Cudowny lek na endometriozę nie istnieje, ale są leki, które mogą pomóc zapanować nad objawami, czyli zmniejszyć nasilenie dolegliwości – zastrzegł w rozmowie z portalem WP Kobieta ginekolog dr n. med. Maciej Pliszkiewicz.

Endometrioza nie jest wyleczalna, ale jej objawy można kontrolować. Leczenie obejmuje:

• farmakoterapię – leki przeciwbólowe, hormonalne (np. dienogest, analogi GnRH),

• zmiany stylu życia – dieta przeciwzapalna, rzucenie palenia, fizjoterapia,

• leczenie operacyjne – u pacjentek z rozległymi zmianami, bądź gdy farmakoterapia nie przynosi efektów,

• wsparcie psychologiczne i dietetyczne – z uwagi na częste objawy depresyjne i pogorszenie jakości życia.

Nie każda kobieta wymaga operacji, wszystko zależy od lokalizacji zmian, skali dolegliwości i planów prokreacyjnych. W niektórych przypadkach endometrioza uniemożliwia zajście w ciążę, w innych – choroba jest wykrywana przypadkiem, bez objawów bólowych.

- Endometriozę diagnozuje się u około 30-40 proc. kobiet, które mają problem z zajściem w ciążę. Ponadto, taki problem ma ok. 80 proc. pacjentek, które mają już zdiagnozowaną chorobę. Nie znaczy to jednak, że endometrioza przekreśla szanse na macierzyństwo – zaznaczył dr Tulimowski.

1 lipca 2025 roku w Polsce wszedł w życie nowy, kompleksowy program leczenia endometriozy, który ma na celu poprawę dostępu do specjalistycznej opieki, skrócenie czasu diagnozy i zwiększenie wsparcia psychologicznego. Program przewiduje m.in.:

• szkolenia dla lekarzy POZ i ginekologów,

• rozwój specjalistycznych ośrodków leczenia endometriozy,

• refundację nowoczesnych terapii i zabiegów laparoskopowych,

• wsparcie psychologiczne i dietetyczne jako element leczenia.

Temat został poruszony podczas ogólnopolskiej konferencji "Endometrioza – od diagnozy do kompleksowej opieki", która odbyła się 1 lipca w Krakowie. Udział w wydarzeniu wzięli wybitni specjaliści oraz Ministra Zdrowia Izabela Leszczyna, która podkreśliła, że endometrioza przestaje być tematem tabu.

- Musimy skończyć z udawaniem, że ta choroba nie istnieje. Kobiety potrzebują empatii, specjalistycznej diagnostyki i skutecznego leczenia – podsumowała ministra.

Dominika Najda, dziennikarka Wirtualnej Polski

Źródła

1. WP abcZdrowie
2. WP Kobieta