Odma podskórna - przyczyny, objawy i leczenie
Odma podskórna to stan, w którym obserwuje się obecność pęcherzyków powietrza pod skórą. Dochodzi do niej wskutek przedostania się powietrza pod skórę z zewnętrznych jam ciała. Jakie są przyczyny i inne objawy tej nieprzyjemnej zwykle sytuacji? Czy zawsze konieczne jest leczenie?
1. Co to jest odma podskórna?
Odma podskórna to pojęcie odnoszące się do obecności powietrza w tkance podskórnej. Patologia często współistnieje z odmą opłucnową, którą cechuje obecność powietrza w jamie opłucnej i odmą śródpiersiową, w przypadku której powietrze obecne jest w śródpiersiu.
Odma opłucnowa (łac. pneumothorax), nazywana także odmą płucną, powstaje wskutek przedostania się powietrza i innych gazów do jamy opłucnej. Ucisk na pęcherzyki płucne prowadzi do pogorszenia wymiany gazowej i zapadnięcia się płuca.
Odma może być wynikiem urazu klatki piersiowej lub powikłaniem zabiegów medycznych. Zdarza się, że jest samoistna, to jest występuje bez uchwytnej przyczyny. Odma śródpiersia (spontaneous pneumomediastinum, SPM) rozwija się, gdy do śródpiersia dostanie się powietrze. Te, gromadząc się, naciska na serce i większe naczynia krwionośne, utrudniając cyrkulację.
SPM może towarzyszyć takim chorobom jak rozedma, astma oskrzelowa, ropień płuca, gruźlica, zespół ostrej niewydolności oddechowej (ARDS). Za pojawienie się powietrza w śródpiersiu odpowiada najczęściej perforacja oskrzela lub przełyku, pęknięcie pęcherzyków płucnych, urazy i operacje w obrębie głowy, szyi i klatki piersiowej.
2. Przyczyny odmy podskórnej
Odma podskórna pojawia się, gdy pod skórą uwięzione jest powietrze. Istnieje wiele przyczyn takiej sytuacji. To:
- zabiegi medyczne i powikłania po operacji klatki piersiowej, laparoskopii, tracheotomii, bronchoskopii, ale i zabiegach stomatologicznych (usuwanie zęba) lub laryngologicznych (np. punkcja zatok),
- uszkodzenie tchawicy podczas intubacji, uszkodzenie żeber i uraz klatki piersiowej po wykonanym rękoczynie Heimlicha przy zadławieniach, pęknięcie pęcherzyków płucnych, zapadnięte płuco z towarzyszącym mu złamaniem żebra,
- infekcje tkanek miękkich, zakażenia bakteriami beztlenowymi,
- rozrost nowotworowy, który prowadzi do destrukcji tkanek kostnych i miąższu płuc, odma opłucnowa,
- urazy, takie jak perforacja przewodu pokarmowego, uraz klatki piersiowej czy uraz struktur dróg oddechowych (tchawicy, oskrzeli, krtani), obrażenia twarzy, którym towarzyszą złamania kości twarzoczaszki (odma podskórna policzka).
Wrażenie obecności powietrza pod skórą może być efektem zainhalowania ciała obcego do dróg oddechowych. Odma może być również wywołana tzw. barotraumą. To uraz ciśnieniowy wywołany różnicą ciśnienia w organizmie oraz ciśnienia otoczenia (np. u nurków). Niekiedy odma podskórna nie ma żadnej przyczyny. Wówczas mówi się o samoistnej odmie podskórnej.
3. Objawy odmy podskórnej
Najczęściej odma podskórna lokalizuje się w obrębie klatki piersiowej, szyi lub twarzy. Czasem pojawia się odma podskórna oka, której towarzyszy zniekształcenie szpary powiek. W bardzo zaawansowanych przypadkach odma obejmuje całe ciało.
Odma to obecność powietrza w jamach ciała, pod skórą lub w tkance łączne, stąd do objawów odmy podskórnej należy przede wszystkim uczucie obecności pęcherzyków powietrza pod skórą (powietrze jest wyczuwalne palpacyjnie) i silny dyskomfort w okolicy szyi i klatki piersiowej.
Inne objawy odmy podskórnej i towarzyszące jej dolegliwości to:
- ból gardła i szyi,
- uczucie pełności w szyi,
- problemy z oddychaniem,
- trudności z przełykaniem oraz mówieniem,
- zmiana barwy głosu,
- świsty podczas oddychania,
- obrzęk tkanek wokół odmy podskórnej, uczucie uniesienia skóry,
- trzeszczenie skóry przy dotyku, będący efektem przeciskania się pęcherzyków gazu przez tkanki.
4. Leczenie odmy podskórnej
Odmę podskórną stwierdza się na podstawie wywiadu lekarskiego, badania i zdjęcia RTG, na którym widoczna jest obecność powietrza pod skórą.
Jej leczenie zazwyczaj nie jest konieczne, ponieważ powietrze samoistnie się wchłania. Jeżeli objętość powietrza znajdującego się pod skórą jest duża, co wywołuje silny dyskomfort lub gdy odma podskórna obejmuje duży obszar i nie przestaje narastać, możliwe jest wykonanie drenażu. Odbarczenie wymaga zastosowanie igły o dużej średnicy, cewnikowania podskórnego lub wykonania nacięcia skóry.
Generalnie odma podskórna nie jest niebezpieczna, a jej przebieg łagodny, niemniej w sytuacji, gdy przyczyną jest uszkodzenie dróg oddechowych czy perforacja przełyku konieczna jest interwencja chirurgiczna.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.