Piromania – przyczyny, objawy i leczenie zaburzenia

Piromania to niezdrowa żądza podpalania lub pociąg do zabaw z ogniem. Nazwa choroby pochodzi od dwóch greckich słów, które oznaczają "ogień" i "szaleństwo", "utratę rozumu", co doskonale wyjaśnia istotę zjawiska.

Piromania to patologiczne podpalanie. Zaburzeniu towarzyszą myśli i wyobrażenia dotyczące ognia. Piroman jest zafascynowany jego płomieniami, obsesyjnie wypatruje pożaru, a podpala świadomie, z dreszczem emocji i rozkoszą.

Piromania cechuje się wieloma podpaleniami lub próbami wzniecenia ognia bez widocznych motywów. Osoba chora nie podpala dla zysków finansowych, w gniewie czy z chęci dokonania zemsty. To poważne zaburzenie psychiczne.

Zaburzenia nawyków i popędów opisano w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10. Warto wiedzieć, że ich istotą jest brak kontroli nad własnymi popędami i stałe powtarzanie niedostosowanego społecznie zachowania.

Wyróżnia się cztery podstawowe kategorie zaburzeń nawyków i popędów:

• piromanię, czyli patologiczne podpalanie,
• kleptomanię, czyli dokonywanie patologicznych kradzieży,
• patologiczny hazard czyli odczuwanie silnego pragnienia gry i niezdolność do opanowania się siłą woli,
• trichotylomanię, czyli zaburzenie impulsów manifestujące się niemożnością opanowania przymusu wyrywania sobie włosów.

Warto dodać, że występuje również piromania seksualna, będąca odmianą sadyzmu. Wówczas chory podpala po to, by poczuć kontrolę nad otoczeniem, co doprowadza go do przeżycia spełnienia seksualnego.

Zjawisko piromanii obserwuje się często przy niektórych zaburzeniach psychicznych, takich jak na przykład psychopatia. Pojawia się najczęściej na podłożu organicznych zmian mózgu, w zespole objawów charakteropatii, otępienia czy niedorozwoju umysłowego.

Pojawiły się też przypuszczenia, że zaburzenie to jest związane z zaburzeniami poziomu norepinefryny i serotoniny, co prowadzi do niemożności kontrolowania popędów. Można spotkać się z opinią specjalistów, popartą badaniami naukowymi, że piromania może być dla niektórych osób sposobem wyrażania emocji.

Dotyczyć to może jednostek, które nie potrafią funkcjonować w społeczeństwie lub nie są spełnione seksualnie. Dla nich wzniecanie pożarów jest symbolicznym zaznaczeniem swojej obecności oraz formą komunikacji.

Zaburzenie to u dorosłych jest spotykane bardzo rzadko. Szacuje się jednak, że w wieku dziecięcym i okresie dojrzewania chorobliwa fascynacja ogniem dotyczy nawet 15% ludzi. Większość piromanów to mężczyźni.

Kto to piroman? Piroman to osoba, która nie jest w stanie powstrzymać żądzy podpalania różnych przedmiotów i obiektów. To ktoś, kto umyślnie podpala i niezdrowo pociągają go zabawy z ogniem.

Piroman nie potrafi w inny sposób poradzić sobie ze stresem, napięciem, obniżeniem nastroju. Jedynym sposobem na poprawę samopoczucia jest dla niego wzniecenie ognia. To dlatego po akcie podpalenia chory odczuwa radość i intensywne podniecenie. Typowe jest to, że przed podpaleniem dokucza mu narastający niepokój.

Aby stwierdzić, że ktoś jest piromanem, trzeba mu udowodnić co najmniej dwa celowe podpalenia. Ponadto, aby można było mówić o piromanii:

• podpalenie musi być świadome i celowe,
• podpalenia musi poprzedzać pojawienie się uczucia napięcia lub pobudzenia,
• po podpaleniach musi pojawić się uczucie ulgi, radości, satysfakcji,
• obserwuje się pociąg nie tylko do aktu podpalenia, ale i wszystkiego, co wiąże się z ogniem: zapałek czy sprzętu strażackiego,
• nie pojawiają się wyraźne motywy podpalenia.

Patologiczne zabawy z ogniem i chorobliwą żądzę podpalania należy różnicować z organicznymi zaburzeniami psychicznymi, schizofrenią, osobowością dyssocjalną czy odurzeniem substancjami psychoaktywnymi. Chorobliwa skłonność do podpalania jest według psychiatrów objawem zaburzeń popędowych, wyrazem skłonności do agresji i niszczenia.

Terapią piromanii zajmują się psychiatrzy. Leczenie opiera się na psychoterapii i podawaniu leków. Niestety, o ile zaburzenia nie zacznie się leczyć u dzieci przejawiających skłonności do podpalania, terapia nie rokuje dobrze. Leczenie piromanii u dorosłych jest niezwykle trudne.